تشکیل هیئت‌های نظارت از نان شب هم واجب‌تر است
گروه ادب: مدیرکل سابق اداره کتاب در مراسم معارفه علی شجاعی‌صائین گفت: مهمترین رکن در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، تشکیل هیئت‌های نظارت است که این اقدام برای این اداره از نان شب هم واجب‌تر است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آئین معارفه علی شجاعی‌صائین، مدیرکل جدید اداره کتاب، عصر روز گذشته، یکم بهمن با حضور سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد، محمد الهیاری، مدیر سابق اداره کتاب و همایون امیرزاده، مشاور معاون فرهنگی در سالن شورای فرهنگ عمومی برگزار شد.
محمد الهیاری‌فومنی، مدیرکل سابق اداره کتاب در این مراسم گفت: همکاران اداره کتاب جزء مظلوم‌ترین کارمندان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محسوب می‌شوند؛ چرا که بیشترین ارباب رجوع‌ها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اداره کتاب مراجعه می‌کنند، اما کمترین حقوق به این افراد تعلق می‌گیرد و به همین دلیل کارمندان اداره کتاب، شریف‌ترین کارمندان وزارت ارشاد هستند.
وی در ادامه از ناشران و نویسندگان قدردانی کرد و افزود: در چهار سال گذشته تلاش کردم تا فضای آرامی را در رسانه‌ها داشته باشم و بیشتر مسائل اداره کتاب را در همین اداره و به دور از هیاهو حل کنم.
نظارت بر محتوای کتاب، نیازمند افراد خبره است
الهیاری‌فومنی در ادامه، ممیزی کتاب طی سال‌های اخیر را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: نظارت پیش از چاپ که در این سال‌ها در اداره کتاب رخ می‌داد، به دلیل تشکیل نشدن هیئت‌های نظارت بود و با تصویب قانون ضوابط نشر در سال 89، تغییراتی در معاونت فرهنگی به وجود آمد و متأسفانه محسن پرویز در این سمت نماند و با توجه به سابقه خوب پرویز در حوزه فرهنگ، اگر وی در معاونت فرهنگی حضور داشت، بسیاری از مشکلات نشر برطرف می‌شد.
وی ادامه داد: بسیاری از نویسندگان و ناشرانی که به اداره کتاب مراجعه می‌کردند با افراد جوانی مواجه می‌شدند و تصور می‌کردند که این افراد، ممیز و بررسان آثار هستند، اما این افراد صرفاً برای حل مشکلات اهالی قلم، مشاوره‌هایی را با اهالی نشر انجام می‌دادند و ممیز نبودند؛ چرا که نظارت بر محتوای کتاب نیازمند صلاحیت‌های خاص است.
وی ادامه داد: در سال 1389 قانون ارتقای هیئت‌های نظارت به تصویب رسید که با پیشنهاد وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به شورای عالی انقلاب فرهنگی، هیئت‌های نظارت تشکیل شوند. همچنین در این قانون به مسئولیت ناشر در قبال انتشار اثر صحه گذاشته شد که این امر محل اختلاف ناشران شد و در مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مهمترین رکن، تشکیل هیئت‌های نظارت است که امیدوارم هر چه زودتر این هیئت‌ها تشکیل شوند، زیرا انجام این اقدام برای اداره کتاب از نان شب هم واجب‌تر است.
نشر برخی کتب زیبنده جمهوری اسلامی نبود
مدیر سابق اداره کتاب، تأخیر در روند صدور برخی مجوزها برای نشر کتاب را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: برخی کتاب‌ها در حالی که به موضوعات تخصصی می‌پرداختند، مسائلی را مطرح می‌کردند که به وجهه دین و نظام ضربه می‌زد. برای نمونه در یکی از کتاب‌های تخصصی حوزه پزشکی مسئله «صرع» با «وحی» یکی گرفته شده بود. همچنین یکی از کتاب‌هایی که به مناسبت ماه رمضان تألیف شده بود، نکاتی را ارائه می‌کرد که زیبنده نظام جمهوری اسلامی ایران نبود؛ از این رو این کتاب‌ها با تأخیر به چاپ می‌رسیدند.
وی به دیدار با نویسندگان و اهالی نشر در اداره کتاب اشاره و عنوان کرد: در چهار سال گذشته دیدارهای چهره به چهره با ناشران و نویسندگان در اداره کتاب انجام شد و همواره تلاش می‌کردیم این روند توسعه یابد. همان گونه که حساس بودیم اثری که مشکل دارد منتشر نشود، به همان اندازه نیز دقت می‌کردیم تا برخورد بدی با نویسندگان و ناشران صورت نگیرد و فرهنگ نظارت، اثر معکوس نداشته باشد.
صدور الکترونیکی مجوز نشر کتاب
اللهیاری‌فومنی با اشاره به صدور الکترونیکی مجوز برای برخی کتاب‌ها بیان کرد: یکی از اقدامات ما در اداره کتاب، فرایند نظارت الکترونیک بود و با این اقدام بیش از 200 ناشر می‌توانستند به صورت الکترونیک کتاب‌های خود را برای ما ارسال کنند و موارد نظارتی برای آنها ارسال می‌شد. اکنون نیز این امکان فراهم شده است تا یک هزار ناشر به این کار بپردازند.
وی در ادامه اظهار کرد: در اواخر دوران فعالیت در اداره کتاب از تمام ناشرانی که آثار آنها در دور نخست بررسی‌ها غیرقابل چاپ شناخته شده بود، درخواست کردیم تا بار دیگر آثار خود را برای ممیزی به ما ارسال کنند و با این اقدام برخی از آثاری که اجازه انتشار نداشتند، توانستند مجوز نشر دریافت کنند. از سوی دیگر دو آئین‌نامه اجرایی نظارت کتاب و پرداخت حق‌الزحمه به بررسان کتاب از مواردی بودند که در این دوره تدوین شدند.
همایون امیرزاده نیز هدف از برگزاری این جلسه را قدردانی از خدمات محمد اللهیاری‌فومنی عنوان کرد و گفت: وی نزدیک چهار سال در اداره کتاب حضور داشت و رسانه‌ها از مدت‌ها پیش، پیگیر تغییر نگرش‌ها و رویکردها در اداره کتاب بودند و درباره حضور علی شجاعی‌صائین در این اداره صحبت‌های مختلفی عنوان شده بود.
وی با اشاره به تغییرات صورت گرفته در ماه‌های اخیر در حوزه معاونت فرهنگی افزود: اخیراً معاونت فرهنگی با تأسیس هیئت‌های بدوی نظارت و معرفی هیئت خرید کتاب، تغییراتی در حوزه فرهنگ ایجاد کرد و همان طور که صالحی بارها عنوان کرده است، این اقدامات در راستای شفاف‌سازی فعالیت‌های معاونت امور فرهنگی انجام شده. امیدوارم با ادامه فعالیت‌های معاونت فرهنگی شاهد برقراری عدالت در سراسر کشور باشیم.
بررسی و اصلاح قانون نشر به دور از هیاهو
شجاعی‌صائین نیز در این مراسم با بیان اینکه فکر نمی‌کردم در دولت جدید مدیریت اداره کتاب به من واگذار شود، گفت: رؤیای من این بود که پس از شش سال در خانه کتاب به مطالعات خود بپردازم. پیش از اینکه بحث مسئولیت جدید من در دولت جدید مطرح شود، بسیاری از اعضای خانواده‌ام فکر می‌کردند در دولت جدید به خانه خواهم رفت و از این بابت بسیار خوشحال بودند. زمانی که نتایج انتخابات ریاست جمهوری اعلام شد، در خانه ما جشنی برگزار شد که دیگر در معاونت فرهنگی حضور نخواهم داشت، اما به هر حال من برای این سمت انتخاب شدم و امیدوارم که با کمک همه عزیزانی که در اداره کتاب و اهالی نشر فعالیت می‌کنند، بتوانیم گامی به جلو برداریم.
وی درباره ممیزی کتاب افزود: درباره ممیزی و صدور مجوز کتاب در چند ماه گذشته در رسانه‌ها از سوی افراد مختلف دیدگاههای متفاوتی مطرح شده است. همه دیدگاه‌ها را مطالعه کردم و امیدوارم در آینده به جمع‌بندی مثبتی در این حوزه برسم و بتوانم در مسئولیت جدید خود به این موضوع بپردازم.
شجاعی‌صائین ادامه داد: از همه کسانی که دیدگاههای خود را اعم از موافقان و مخالفان منتشر کردند، قدردانی می‌کنم و از مخالفان این دیدگاه، نکاتی را آموختم و امیدوارم که با پیشنهادهای آنها راهکارهای مناسبی را برای برطرف کردن مشکلات فراهم کنیم.
وی با بیان اینکه در این مسئولیت فرض اصلی من این است که سیاست‌های کلان کشور و وزارت ارشاد سرلوحه کارم باشد، اظهار کرد: در این راستا چارچوب‌های موجود و واقعیت‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مورد توجه خواهد بود و امیدوارم بتوانم مشکلات این بخش را کمتر از گذشته کنم و با تصمیمات مشترکی که با حضور نمایندگان صنعت نشر و انجمن‌های نویسندگان و تجربیات دوستان در اداره کتاب اتخاذ خواهد شد، با ایجاد فضای جدید، شرایط فعالیت در حوزه نشر را هموارتر کنیم.
شجاعی‌صائین با تأکید بر مشارکت فعالان نشر در تصمیم‌گیری‌ها گفت: همچنین در این زمینه مقتضیات قانونی و حرفه‌ای نیز مورد نظرم خواهد بود تا بتوانم دیدگاه‌ها و نظرات پدیدآورندگان و ناشران را تا حد ممکن فراهم کنم و امیدوارم اقدامات عملی ما در اداره کتاب و در راستای بهبود روندها و فرآیندها، اثبات‌کننده ادعای ما باشد.
مدیر جدید اداره کتاب در ادامه بیان کرد: کمک گرفتن از اهالی نشر برای بررسی مجدد قانون فعلی حوزه نشر، یکی از مهمترین اقدامات است که این قانون باید در محیطی آرام بار دیگر مورد بررسی قرار گیرد و پیشنهادهای اصلاحی مطرح شود؛ از این رو تلاش می‌کنیم با جمع‌بندی پیشنهادها بتوانیم اصلاحاتی را در قانون ایجاد کنیم.
وی افزود: بررسی و اصلاحات قانون حوزه نشر باید به دور از هیاهو و تنش انجام شود و کارشناسان بتوانند در محیطی آرام به اظهارنظر در این مورد بپردازند و امیدوارم با این اقدامات بتوانیم با صنعت نشر کشور گفت‌وگو کنیم.
مشکلات حوزه نشر مربوط به مسئول اداره کتاب نیست
محمود آموزگار، دبیر اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در ادامه این مراسم گفت: قبل از اینکه شجاعی‌صائین به عنوان مدیرکل جدید اداره کتاب معرفی شود، یکی از رسانه‌ها از من درباره وی و انتخاب او برای این سمت سؤال کرد و من به آنها گفتم که در اداره کتاب شخصیت‌ها مهم نیستند و یکی از نکاتی که باید به آن توجه شود، تشکیل هیئت‌های نظارت است.
وی با بیان اینکه ممیزی آثار باید توسط هیئت‌های نظارت و با تشکیل کارگروه‌ها و کمیته‌های داوری انجام شود، افزود: اگر این هیئت‌ها تشکیل نشوند، شجاعی‌صائین هم مشکلات بسیاری در اداره کتاب خواهد داشت؛ از این رو باید تلاش شود در بررسی کتاب‌ها وحدت رویه وجود داشته باشد تا نظرات مختلفی درباره کتاب عنوان نشود و از اعمال سلیقه در نظارت بر محتوای کتاب بپرهیزند.
آموزگار فعالیت‌های الهیاری در اداره کتاب را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: من از صالحی درخواست کردم که الهیاری در معاونت فرهنگی باقی بماند، چرا که تجربه‌های وی یکی از تجربیات موفق وزارت ارشاد است؛ همچنین وی تعاملات خوبی با اهالی نشر و نویسندگان دارد.
وی با بیان اینکه برخی افراد تصور می‌کنند که مشکلات اداره کتاب مربوط به شخص است گفت: فقدان هیئت‌های نظارت موجب می‌شد که کار در اداره کتاب سخت‌تر شود و الهیاری در این زمینه چند نوبت استعفا کرد و ما از این بابت بسیار نگران بودیم، زیرا از این می‌ترسیدیم که شخص دیگری به جای وی انتخاب شود که چندان تعاملی با اهالی نشر نداشته باشد و از این نظر، وی تلاش زیادی کرد تا کتاب‌های زیادی را در دوران فعالیت خود منتشر کند.
