معنویت و مدرنیته؛ محور هفتمین دور گفت‌وگوی دینی با شورای جهانی کلیساها

علی‌محمد حلمی، رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) پیرامون این دور از گفت‌وگوهای دینی گفت: شورای جهانی کلیساها بعد از واتیکان بزرگترین تشکیلات کلیساها در جهان است و 348 کلیسا از قاره‌های مختلف آفریقا، آسیا، اروپا و آمریکا عضو این شورا هستند.

هدف شورای جهانی کلیساها؛ ایجاد هماهنگی‌های بیشتر بین کلیساهای جهان

وی در ادامه افزود: هدف این شورا که قبل از جنگ جهانی دوم تشکیل شده، ایجاد هماهنگی بین کلیساهای جهان، فعال کردن کلیساها و نفوذ و اثربخشی بیشتر در جوامع، رفع تنگناهای مالی، اقتصادی و تشکیلاتی کلیساها است و جنبه مشورتی و هماهنگی دارد.
حلمی اظهار کرد: کنگره و مجمع عمومی این شورا هر هفت سال یک بار در یکی از کشورهای جهان برگزار می‌شود که امسال در کره جنوبی برگزار شد و بنده به عنوان نماینده ایران به دعوت شورا حضور داشتم. در این مجمع عمومی 21 کمیسیون تشکیل شده بود که برنامه‌ها، چشم‌اندازها، مشکلات و نیازهای جوانان و خانواده‌ها در این کمیسیون‌ها مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و در نهایت بیانیه نهایی صادر شد که سیاست‌های کلی هفت ساله آینده شورا را مشخص کرد.

جزئیات برگزاری هفتمین دور گفت‌وگوی دینی ایران با شورای جهانی کلیساها

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اظهار کرد: مرکز گفت‌وگوی ادیان این سازمان، بیش از 17 سال است که ارتباط و تعامل خوب و سازنده‌ای با این شورا را در سابقه فعالیت‌های خود دارد و به‌طور مستمر در این گفت‌وگوها شرکت کرده است که هفتمین دور این گفت‌وگوها در تهران از روز شنبه، 26 بهمن در محل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار می‌شود. این نشست‌ها هر دو سال برگزار می‌‌شود؛ یک سال تمهید مقدمات و تعیین موضوع و سال بعد خود نشست برپا می‌شود.
حلمی با اشاره به اهداف برپایی این گفت‌وگوها گفت: این نشست‌ها جهت نزدیکی و هم‌زبانی ادبیات دینی مسیحیت و اسلام انجام می‌شود و موضوعاتی انتخاب می‌شود که هر دوطرف علاقه‌مند هستند، نظرات اسلام و مسیحیت را در این زمینه بدانند.
وی ضمن بیان چگونگی برپایی این نشست دو روزه افزود: در هفتمین دور از این نشست‌ها علاوه بر علمای حوزه‌های علمیه و علمای صاحب‌نظر از اساتید و نخبگان دانشگاهی نیز استفاده می‌کنیم روز اول، مراسم افتتاحیه است که از اندیشمندان و علاقه‌مندان جهت حضور در افتتاحیه دعوت به عمل خواهیم آورد. این دور از نشست‌ها طی دو روز در قالب هشت میزگرد یا پنل ارائه می‌شود؛ به این شکل که ابتدا ارائه یک مقاله از طرف اندیشمند مسلمان و بعد ارائه مقاله از سوی اندیشمند مسیحی صورت می‌گیرد و بعد 20 دقیقه برای پرسش و پاسخ در نظر گرفته می‌شود. پس از پایان نشست نیز بیانیه پایانی تنظیم می‌شود که در برگیرنده مباحث مطرح شده در این هم‌اندیشی‌ها است و چشم‌انداز آینده این گفت‌وگوها را مشخص خواهد کرد. بعد از خاتمه این گفت‌وگوها برنامه بازدید میهمانان از شهرهای تهران، قم و اصفهان و آشنایی با مراکز مسیحی و اسلامی این شهرها را خواهیم داشت.

موضع‌گیری‌ واحد تمام ادیان؛ از دستاوردهای این گفت‌وگوها

حلمی درخصوص دستاوردهای این گفت‌وگوهای بین دینی گفت: این جلسات چند نوع بهره‌برداری و خروجی دارد؛ اول اینکه نفس تعامل  و گفت‌وگو و درک درست از موضوعات مورد توافق گامی در جهت شناخت ادیان است و دیگر دستاوردی که عام‌تر است و جامعه می‌تواند استفاده کند، این است که مقالات ارائه شده به‌صورت فصلنامه به زبان‌ انگلیسی منتشر می‌شود. دیگر خروجی این هم‌اندیشی‌ها، انعکاس رسانه‌‌ای آن است، رسانه‌ها نقش بسیار مهمی در نزدیکی افکار و تبادل اندیشه‌ها می‌توانند داشته باشند و رسانه می‌تواند افکار عمومی جهان را از این نظرات آگاه کند و باعث تلطیف افکار عمومی شده و از برداشت‌های نادرست جلوگیری کند.
وی در ادامه گفت: ما در عصری سپری می‌کنیم‌ که شاهد استفاده ابزاری از دین و برداشت‌های نادرست  و افراط‌گرایی هستیم که می‌تواند به جامعه دینداران در جوامع اسلامی و مسیحی لطمه وارد کند، هر چقدر این گفت‌وگوها و تعاملات بینادینی را بیشتر داشته باشیم،  می‌توانیم به فضای سالم‌تر فرهنگی و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز امیدوارتر باشیم.
حلمی در تبیین دستاوردهای این نشست‌ها یادآور شد: برای نمونه زمانی که یک فرد مسیحی به قرآن اهانت کرد، ما از مراکز گفت‌وگوهای دینی و شورای جهانی کلیساها خواستیم که در برابر این قضیه موضع‌گیری کنند و آن‌ها هم این هتاکی را محکوم کردند و از این طرف هم گروه‌هایی که به نام مسلمان دست به اقدامات تخریبی علیه کلیساها می‌زنند مانند آنچه درباره انفجار کلیسایی در عراق رخ داد؛ ما به‌عنوان نماینده مسلمانان، بیانیه دادیم و این هتاکی را محکوم کردیم؛ این موضع‌گیری‌ها وقتی منتشر شود، در افکار عمومی مانع توسعه این فعالیت‌های نادرست می‌شود و این‌ها از ثمرات مراکز گفت‌وگوهای بینادینی است که ایران همیشه در این عرصه پیشتاز بوده و ما مرتب و بدون وقفه در این گفت‌وگوها حضور داشته‌ایم.
وی ضمن با اهمیت خواندن این مراکز گفت‌وگوهای دینی در جهان اظهار کرد: اخیراً قطر و عربستان هم وارد این زمینه شده‌اند که باور این قضیه دشوار است، زیرا حرف و عمل باید همخوانی داشته باشد، وقتی عربستان از گروه‌های افراطی حمایت می‌کند، نمی‌تواند اهل گفت‌وگوی بینادینی باشد، عربستان هزینه‌های کلانی را هم در این زمینه انجام داده ولی مورد اقبال در جهان قرار نگرفته است، زیرا این اعتماد به آن‌ها وجود ندارد.

جلوگیری از سوء استفاده‌های سیاسی رسانه‌ها از اختلافات پیروان ادیان

رئیس مرکز گفت‌وگوی ادیان سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در ادامه یکی دیگر از دستاوردهای این هم‌اندیشی‌ها را جلوگیری از سوء استفاده‌های سیاسی از حرکت‌ها و اتهاماتی دانست که پیروان ادیان ممکن است به یکدیگر وارد کنند.

وی توضیح داد: به عنوان مثال ممکن است از این اتهام که «حقوق اقلیت‌های دینی در کشوری تضییع می‌شود» سوء استفاده‌ سیاسی شود؛ مراکز گفت‌وگوهای بینادینی با پیگیری‌ها و حقیقت‌یابی‌هایی که انجام می‌دهند، می‌توانند قضیه را حل کنند و شفاف‌سازی انجام دهند و جلوی این سوء استفاده‌ها را بگیرند و حفظ دیپلماسی دینی بین مرکز گفت‌وگوی ادیان ایران و مراکز مشابه در جهان به کم کردن تنش‌های سیاسی و رفع اتهاماتی که در رسانه‌های جهان منعکس می‌شود، کمک شایانی کرده‌ است.

معنویت و مدرنیته؛ دغدغه امروزی جوامع

حلمی در خصوص موضوع «معنویت و مدرنیته» به عنوان محور هفتمین دور از این گفت‌وگوها گفت: انتخاب موضوع مدرنیته و معنویت به این دلیل بود که اصولا تضادی مشاهده می‌شود بین دو تفکر در جهان، یکی این که جهانی‌سازی به این معنا است که تمام مردم دنیا به خاطر پیشرفت علم و صنعت باید از تفکر لیبرال دموکراسی تبعیت کنند و ادیان به صورت مسئله شخصی تلقی می‌شود و دولت‌ها تصور می‌کنند برای پیشرفت باید از دین فاصله بگیرند و لذا نتیجه این می‌شود که نقش دین در جامعه و ارزش‌های الهی و اخلاقی کم‌رنگ می‌شود و ما شاهد هستیم که در جوامع پیشرفته ارزش‌های الهی ضعیف شده است.
وی در بیان تفکر دینی تأکید کرد: در منطق دینی تمام ادیان الهی، عدالت شخصی و عدالت اجتماعی جایگاه والایی دارد؛ یعنی حکومت‌ها نمی‌توانند هر برنامه و راهی را برای پیشبرد اهداف خود انتخاب و به مردم تحمیل کنند؛ بلکه این امر باید براساس ارزش‌های انسانی و دینی باشد.

حلمی در ادامه با اشاره به اهمیت موضوع معنویت ومدرنیته در دنیای امروز تأکید کرد: انتخاب این موضوع پاسخی است به نیاز جوامع و جمهوری اسلامی ایران در این خصوص توانسته است علاوه بر حفظ ارزش‌های دینی از علوم روز نیز بهر‌ه‌مند شود؛ این نشست به اندیشمندان مسیحی کمک می‌کند تا این موج فکری را در دنیای امروز گسترش دهند؛ اظهارات پاپ فرانسیس اول نیر مؤید آن است که دنیا به سمت احیای فرهنگ دینی حرکت می‌کند.

تحقق پیشرفت و توسعه با حفظ دین پس از انقلاب اسلامی

حلمی در ادامه، ضمن تبیین تفکر حاکم در جوامع صنعتی گفت: صاحبان این تفکر، دینداران را از نقش‌آفرینی در جوامع منزوی کرده‌اند، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و نشان دادن این حقیقت که دین می‌تواند در جامعه نقش‌آفرین باشد و نیز روند رو به پیشرفت ایران اسلامی؛ باعث شد افکار عمومی جهان به فکر فرو روند و بحث بر سر این موضوع که «پیشرفت جامعه با حفظ ارزش‌های دینی امکان‌پذیر است» به یک چالش در کشورهای رو به توسعه تبدیل شد.
حلمی در پایان گفت: یک جامعه زمانی به توسعه و پیشرفت پایدار دست پیدا می‌کند که ارزش‌های انسانی و الهی در آن از بین نرفته باشد، وگرنه محکوم به نابودی است؛ امروزه ما شاهد هستیم متفکرین غرب و رهبران دینی مسیحیت به دنبال ترویج دین در جامعه هستند و خطر نابودی ارزش‌های الهی در جامعه غرب را احساس کرده و به دنبال راه‌کارهای احیای دوباره این باورهای الهی در جوامع خودشان هستند.