نرمافزارهای قرآنی کودکان نیازمند سبد کالای فرهنگی است
گروه فضای مجازی: تولیدات نرمافزارهای قرآنی کودکان در سال‌های اخیر در سراشیبی افول است، تا جایی که در سال جاری، هیچ نرمافزار قرآنی برای کودکان تولید نشده است؛ توجه به این امر نیازمند اختصاص سبد کالای فرهنگی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، اگر قصد آموزش قرآن به کودکانتان از طریق یک نرمافزار را دارید، برای خرید یک نرمافزار مناسب، پرکاربرد و مفید برای کودکانتان باید گشتی در اینترنت و یا بازار نرمافزارهای چندرسانهای بزنید. جالب اینجاست که هرچه تلاش کنید به در بسته خواهید خورد؛چرا که اکثر نرمافزارهای موجود در بازار سهم کمی را از قرآن برای کودکان به خود اختصاص داده‌اند. آری؛ این یک حقیقت انکارناپذیر است که قرآن مجازی برای کودکان و آموزش آن از طریق نرم‌افزاری، امری فراموش شده برای خانواده‌ها و یا شاید مسئولان و تولیدکنندگان است که در این موضوع کم‌کاری و یا کوتاهی کرده‌اند.
این موضوع را همه می‌دانیم که آموزش قرآن در سنین ابتدایی به کودکان شعله‌ای فروزان از معارف اسلامی و قرآنی را برای آنها، روشن خواهد کرد که اگر مداوم باشد در تمام زندگی فرد، حرارتی را ایجاد می‌کند که گرمی آن پایدار و تجلی بخش یک زندگی پر از امید و دلگرم خواهد بود. براین اساس، مطالعه و گزارشی را با رویکرد تولیدات نرمافزارهای قرآنی ویژه کودکان انجام دادیم تا به بررسی و تعداد آثار تولید شده نرمافزارهای چندرسانهای با محوریت قرآن و آموزش آن برای کودکان بپردازیم.
تولید نرمافزارهای قرآنی کودکان در حال حاضر امکان‌پذیر نیست
در گزارش قبلی به این نتیجه رسیدم که اکثر موسسات فرهنگی- نرم‌افزاری، تولید نرمافزارهای قرآنی ویژه کودکان و برای عموم را کاری دشوار و پرهزینه اعلام کردند و با شرایط موجود اقتصادی و نبود حمایت از سوی مسئولان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تولید اینگونه نرم‌افزارها را فعالیتی امکان‌ناپذیر دانستند. در بررسی‌ای که ایکنا انجام داد، دریافتیم، در سال جاری که رو به پایان است، هیچ نرمافزار قرآنی ویژه کودکان تولید نشده است و حتی در سال گذشته این تعداد انگشت‌شمار بوده است.
با توجه به این مسائل و پیرو گزارش قبلی پیرامون «سهم کودکان از نرمافزارهای قرآنی؛ کمی بیشتر از صفر/ تولید اثر ویژه کودکان کسر شأن نیست» برآن شدیم که به بررسی بیشتر در رابطه با دلایل ضعف تولیدات نرم‌افزاری و مجازی قرآنی ویژه کودکان بپردازیم و به سراغ مؤسسات و تولیدکنندگان نرم‌افزاری و فرهنگی که شاید بخش بزرگی از این نبودن‌ها و ضعف‌ها در نگاه اول به آنها بر‌می‌گردد، برویم و ببینیم که آنها در سال جاری چه تولیدات قرآنی برای کودکان داشته‌اند و یا اگر نداشته‌اند به چه دلیل بوده‌است؟
تولید نرمافزار، بیش از 100 میلیون تومان هزینه دارد
سیدمهدی حسین‌زاده، مدیر مؤسسه نرم‌افزاری کوثر، که یکی از توانمندان تولید نرمافزارهای فرهنگی کشور است در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در رابطه با اینکه چرا مؤسسات فرهنگی تولید نرمافزار، دیگر به سمت تولیدات قرآنی کودکان نمی‌روند؟ گفت: کار برای کودکان بسیار دشوار است و کودکان قشر خاصی هستند و نوع کاری که برای آنها تولید می‌شود، باید بررسی دقیق شود. در این رابطه ما سه سال پیش نرم‌افزاری را شروع به ساخت کردیم که قرآن و آیات آن را برای کودکان به صورت شعر تبدیل کرده بود و حتی کلمات آن را نیز به صورت شعر به کودکان آموزش می‌داد که نزدیک به شش میلیون تومان هزینه شد، اما بعد از چند مرحله پیش رفتن به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم کار خوبی را ارائه دهیم بالای 100 میلیون تومان هزینه باید شود با توجه به شرایط اقتصادی موجود از اینکار منصرف شدیم.
دولت بخشی از این هزینه‌ها را به سبد فرهنگی مردم اختصاص دهد
وی در ادامه افزود: هزینه تولید نرمافزارهای قرآنی مناسب برای کودکان، بسیار گران تمام می‌شود و حساسیت در این زمینه هم بسیار زیاد است و در نهایت بازدهی که باید بعد از تولید داشته باشد، نخواهد داشت. دولت اگر بتواند در کنار هزینه‌های بسیار بالایی که برای ظاهر خرج می‌کند و هزینه‌هایی که به سبد کالای مردم اختصاص می‌دهد، بخشی از این هزینه‌ها را به سبد فرهنگی مردم اختصاص دهد که از آن طریق، بتوان محصولاتی مانند نرمافزارهای قرآن برای کودکان و نوجوانان را به خانواده‌ها تهیه کند.
مسئولان به جای حمایت از مؤسسات، فشار بیشتری را روی آنها می‌آورند
این گلایه‌ها از یک طرف و از طرف دیگر، نبود حمایت‌های دولتی برای این مؤسسات یکی دیگر از دلایل کاهش تولیدات نرمافزارهای قرآنی برای کودکان است. در این میان بعضی از مؤسسات از فروش قبل محصولات خود به دولت، می‌نالیدند و می‌گفتند، نه تنها دولت حمایت نمی‌کند، بلکه بدهی خود را از خریدهای قبل هم که در سال‌های پیش بوده است، پرداخت نمی‌کند. پس مسئولان به جای حمایت از این مؤسسات، فشار بیشتری را می‌آورند که نا‌خودآگاه باعث تعطیلی آنها خواهد شد.
حمایت دولت از مؤسسات نرم‌افزاری از سال 1388 روبه افول است
این روند روبه نزول و ضعف حمایت‌های دولت با پیگیری که ایکنا از مؤسسات نرم‌افزاری داشت، تقریباً از سال 1388 به بعد آغاز شد و تا به امسال ادامه دارد و بسیار بحرانی‌تر شده است. اما واقعاً چه نهادی وظیفه حمایت و پیگیری تولیدات نرمافزارهای قرآنی و فرهنگی در کشور را برعهده دارد و اگر عهده‌دار است پس چرا در وظیفه خود کم‌کاری کرده است؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به طور رسمی، بالاترین مسئولیت را در رابطه با حمایت نرمافزارهای فرهنگی و قرآنی کشور عهده‌دار است. این وزارت‌خانه با داشتن بخش مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که باید وظیفه حمایت از مؤسسات تولیدات دیجیتال و نرم‌افزاری را داشته باشد، آنطور که بررسی شده است در سه سال اخیر، کمترین حمایت‌ها و یا شاید به جرأت بتوان گفت، هیچگونه حمایتی از مؤسسات نداشته است و به طور کامل حمایت‌ها متوقف شده است.
در کنار آن معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این رابطه، می‌تواند حمایت کند. این بخش نیز آنگونه که مشهود است عملاً هیچ حمایتی از مؤسسات فرهنگی-نرم‌افزی نداشته است.
حمایت‌های ضعیف دولت هیچ فایده‌ای جز ورشکست کردن مؤسسه‌ها ندارد
مدیر مؤسسه نرم‌افزاری کوثر در رابطه با حمایت معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد از این مؤسسه، گفت: نه‌تنها حمایتی نشده است بلکه، یکی از نرمافزارهای قرآنی تولید شده توسط مؤسسه ما نیز که قیمتی نزدیک به 9 هزارتومان دارد، می‌خواهند از ما 500 تومان خریداری کنند که بخشی از این نرمافزار هم به کودک و آموزش قرآن برای آنها اختصاص داشت؛ اما اینطور حمایت، هیچ فایده‌ای جز ورشکست شدن آن ندارد.
امسال هیچ نرمافزار قرآنی مختص کودکان تولید نشده است
آمارها نشان می‌دهد در سال جاری هیچ نرمافزار قرآنی ویژه کودکان به صورت اختصاصی و حرفه‌ای تولید نشده است. حتی در سال‌های گذشته روند تولید بسیار کند بوده و تولیدات از کیفیت بسیار کم، محیطی تکراری، بدون جذابیت و بدون نیازسنجی کودکان تولید شده بود. اما واقعا سهم کودکان ما از نرمافزارهای قرآنی و آموزش قرآن تا این حد پایین آمده است که نه تنها به آنها در این مقوله مهم اهمیتی نمی‌دهیم، بلکه هیچ آینده‌نگری هم در این زمینه نداریم. بی‌شک اینکه مؤسسات نرمافزارهای فرهنگی دیگر به دنبال تولید نرمافزارهای قرآنی برای کودکان نمی‌روند دلایلی دارد که باید آنها را جویا شویم.
مشکل اقتصادی و ضعف حمایت، عوامل مؤثر درعدم تولید نرمافزارهای قرآنی کودکان است
مجتبی مطهری، مدیر مؤسسه نرم‌افزاری اندیشه مبنا در رابطه با تولیدات نرمافزارهای قرآنی که در سال جاری و سال‌های گذشته در حوزه کودکان داشته‌اند، می‌گوید: ما هم امسال، تولید جدیدی در زمینه نرمافزارهای قرآنی برای کودکان نداشته‌ایم.
مؤسسه نرم‌افزاری اندیشه مبنا هم یکی دیگر از بزرگان تولید نرمافزارهای مذهبی کشور است که جوایزی بسیاری در جشنواره رسانه‌های دیجیتال به خود اختصاص داده است. مطهری هم با اشاره به مشکل اقتصادی و ضعف حمایت در تولید نرمافزارهای قرآنی ویژه کودکان، گفت: وجود مشکل اقتصادی و نبود حمایت‌های دولت در راه تولید نرم‌افزاهای قرآنی و فرهنگی برای کودکان و دیگر اقشار جامعه یکی از عوامل مؤثر در عدم تولید نرمافزارهای قرآنی برای کودکان است.
وی تاکید کرد: نرمافزارهای قرآنی و به صورت کل، فرهنگی در سال 1391 و 92 دوران بحرانی خودشان را می‌گذرانند و این هم به دلیل اقتصادی بود که مانع می‌شد مردم کالاهای فرهنگی تهیه کنند.
مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد حالت بیگانگی با مراکز فرهنگی پیدا کرده است
مدیر مؤسسه نرم‌افزاری اندیشه مبنا معتقد است: دلیل فرعی هم در راه ضعف تولیدات نرمافزارهای قرآنی کودکان قرار دارد و آن هم سوء‌مدیریت مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در واقع یک حالت بیگانگی با مراکز فرهنگی پیدا کرده است. آن حالتی که آقای زارع پور، معاونت اسبق رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایجاد کرده بود از بین رفته است و حالت بیگانگی بین مؤسسات و معاونت رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ پیدا شده است.
سال آینده نرمافزار قرآنی ویژه کودکان تولید می‌شود
وی باز هم اشاره‌ای به هزینه بالا و ریسک بالای تولیدات نرمافزارهای قرآنی کرد و گفت: وقتی که وضعیت اقتصادی بد می‌شود، کالای فرهنگی اولین گزینه‌ای است که از سبد کالایی خانوار بیرون می‌رود. هنگامی که متقاضی نیست چگونه می‌توانیم محصولی را تولید و عرضه کنیم و به فروش برسانیم؟ در نهایت امکان تولید در ریسک‌های بالا از بین می‌رود . اما در برنامه‌ریزی که در سال آینده داریم قرار است یک نرمافزار قرآنی مورد پسند برای کودکان تهیه و تولید کنیم.
مطهری مشکل مسائل فرهنگی و نرم‌افزاری در کشور را بودن بیش از حد متولی اعلام کرد و گفت: در مسئله فرهنگی بیش از اندازه، متولی وجود دارد که هر کدام از این متولی‌ها به درستی کار خود را یا انجام نمی‌دهند و یا به دیگری محول می‌کنند و در بعضی از مقوله‌ها هیچکدام از آنها اهمیتی به موضوع نمی‌دهند.
فقدان مراکز عرضه نرمافزارهای فرهنگی در کشور
مدیر مؤسسه نرم‌افزاری اندیشه مبنا دست بر نقطه حساس ضعف تولیدات نرم‌افزاری در کشور گذاشت و گفت: مشکل عمده کالاهای فرهنگی و نرم‌افزاری عدم وجود مراکز عرضه نرمافزار در کشور است. شما اگر نرم‌افزاری را در کشور بخواهید تهیه کنید به هیچ وجه نمی‌توانید مطمئن باشید که مرکزی در تهران با این گستردگی و عظمت وجود داشته باشد که تمام نرمافزارهای موجود تولید شده در کشور در آن وجود داشته باشد و بتوانید نرمافزار خود را در آنجا تهیه کنید.
وی در ادامه تصریح کرد: چنین جایی در کشور وجود ندارد و اگر مانند ویدیوکلوپ و دکه روزنامه‌فروشی‌ها اگر این کالای فرهنگی در اختیار مردم باشد، سازوکار اقتصادی‌اش بسیار خوب خواهد شد و دیگر نه نیاز به حمایت خواهد داشت و نه متولی می‌خواهد که پیوسته تولیدکنندگان به آن پول تزریق کنند و ثمره‌ای نبینند.
ناکارمدی شبکه ملی فرهنگ بسیار مشهود است
گویا این طرح در سال‌های گذشته با هزینه‌های میلیاردی به وزارت فرهنگ و ارشاد ارائه شده است که آنها با ایجاد شبکه ملی فرهنگ درصدد تشکیل آن برآمدند و در یک سیستم دولتی آن را پیاده‌سازی کردند. اما در اینجا ناکارمدی آن به خوبی مشهود است؛ چرا که هیچ خبر و فعالیتی از آن تاکنون دیده نشده است و فعالیت آنها به حدی کم و در حد صفر بوده است که هیچ فرد و در هیچ شهری از آن اطلاع ندارد. اینگونه ضعف‌ها نشان می‌دهد که سازوکار چنین شبکه‌ای درست پیاده نشده است و به گونه‌ای بی‌فایده و اسراف کردن هزینه بیت‌المال است.
مشکل اقتصادی؛ بزرگترین سد راه تولید نرمافزارهای قرآنی
آنگونه که مشهود است، مشکل اقتصادی بزرگترین سد راه تولیدات قرآنی است و اگر مشکل اقتصادی خانواده‌ها در زمینه‌های اولیه حل شود بعد از آن خانواده‌ها به فکر خوراک‌های معنوی، روحی و فرهنگی کودکان خود خواهند بود.
محمد خراسانی‌زاده، مدیر مسئول مؤسسه هنر ناب اسلامی یکی
دیگر از موارد ضعف تولیدات نرمافزارهای قرآنی ویژه کودکان را ضعف و کم‌کاری خانواده در حوزه معارف اسلامی و فرهنگی دانست و گفت: مبحث کم‌کاری در رابطه با کودک و نوجوان، صرفاً در زمینه نرم‌افزاری ختم نمی‌شود، بلکه متأسفانه ما در همه زمینه‌های فرهنگی و مذهبی در رابطه با کودکان و نوجوانان ضعف داریم در همه بسترها این ضعف مشاهده می‌شود.
خانواده‌ها به فکر ساختن محتوای فکری و فرهنگی کودکانشان نیستند
خراسانی‌زاده با بیان اینکه چند مسئله مهم در حوزه نرمافزارهای قرآنی ویژه کودکان و نوجوانان وجود دارد که باعث شده است تولیدات آنها با ضعف روبه‌رو شود افزود: در رابطه با علل مهم کم‌کاری در زمینه کودک و نوجوان به ویژه در زمینه نرمافزارهای قرآنی و آموزشی این حوزه، بحث اقتصادی و بی‌توجهی خانواده‌ها به خوراک‌های فرهنگی و اسلامی کودکان و نوجوانان قابل توجه است و تقاضای پائین در این عرصه را به وجود آورده است. علت آن این است که خانواده‌ها آن مقداری که به فکر موارد دیگر زندگی از جمله لباس فرزندشان و تغذیه آنها هستند به فکر ایجاد و ساختن محتوای فکری و فرهنگی کودکانشان نیستند.
نرمافزارهای قرآنی کودک و نوجوان از سبد خانوار حذف شده است
مدیر مسئول مؤسسه هنر ناب اسلامی بی‌توجهی خانواده‌ها را در حوزه پرورش محتوای فکری و فرهنگی را یکی از دلایل ضعف در حوزه تولید نرمافزارهای قرآنی دانست و افزود: تقاضای پائین و به فکر نبودن خانواده‌ها در این حوزه، باعث شده در بسیاری از خانواده‌ها که این دغدغه را ندارند، محصولات فرهنگی و قرآنی کودک و نوجوان از سبد خانوار آنان حذف و یا اینکه به صورت استفاده از فرهنگ آماده، پیش می‌رود.
خراسانی، همچنین نسبت به زحماتی که مؤسسه‌ها و تولیدکنندگان نرمافزارهای کودک و نوجوان در حوزه قرآن و معارف اسلامی داشته‌اند گفت: در این عرصه، کارهای ارزشمندی هم تولید شده است و نباید گفت که کاری تولید نشده است. اما این حجم تولید محتوا و این نوع تولید محتوا به دلیل بالا بودن موضوعات و سلایق قطعاً باز هم نمی‌تواند نیازهایی را که در جامعه برای کودکان و نوجوان وجود دارد و لازم است به آنها اهمیت داده شود، پوشش دهد.
عرضه نرمافزارهای قرآنی کودکان با تقاضای کم، کاهش خواهد یافت
قطعاً نمی‌شود، مؤسسات فرهنگی و دولت را تنها مقصر اصلی در این زمینه دانست. نگاه ضعیف خانواده‌ها به این عرصه کار را برای تولید نرمافزار سخت کرده، به ویژه برای شرکت‌ها و موسسات تولید نرم‌افزاری که در کنار آن هزینه‌های نگهداری و گذراندن امور عادی را هم دارند. تولید نرمافزار برای مؤسسات، هزینه‌های بالایی دارد که در این امر، اگر تقاضا کم باشد مطمئناً کار سخت‌تر خواهد شد و عرضه نرمافزارهای قرآنی ویژه کودکان رو به کم‌کاری و ضعف خواهد رفت.
این گزارش حاکی از آن است که مؤسسات و تولیدکنندگان هم اگر بخواهند، فعالیت و حرکتی جهت نیازهای فرهنگی و قرآنی کودکان داشته باشند، نیازمند حمایت‌های اقتصادی و معنوی هستند. اگر مسئولان این امر، همچون مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد که مؤسسات، گلایه‌های زیادی از عملکرد آن داشتند، دوباره حمایت‌های خود را آغاز کنند و خانواده‌ها نیز به آموزش قرآن اهمیت دهند؛ در آینده حداقل این امید را خواهیم داشت که مؤسسات فرهنگی مبدل به مؤسسات تبلیغاتی نشوند که این یک خطر جدی است.
باید بر این امر تأکید شود که کودکی و نوجوانی مرحله مهمی از زندگی است. این گروه سنی با دنیایی از ناشناخته‌ها مواجه است و بر این اساس، آثاری هم که برایشان تولید می‌شود، باید مطابق با ویژگی‌های فکری و الگوهای زیباشناسی آنها باشد. جدای از این زیباشناسی، پرداختن به موضوع خوراک‌های فکری و فرهنگی کودکان است که اگر به آن اهمیت ندهیم، شاید جوانان آینده که کودکان امروز ما هستند، بازخورد صحیح از قرآن نداشته باشند و مسیری را برای سرنوشت خود انتخاب کنند که رنگ و بویی از قرآن، اسلام و معارف ناب و زیبای محمدی(ص) نداشته باشد.
سبد کالای قرآنی - فرهنگی برای کودکان تهیه شود
فرهنگ قرآنی باید اصل جدایی‌ناپذیر از زندگی کودکان شود و با توجه به این گزارش، لازم است سبد قرآنی - فرهنگی در کنار دیگر سبد‌های کالایی برای نرم‌افزاهای قرآنی کودکان تهیه شود، تا بتوانیم اصل فرهنگ قرآنی را برای آنان عملی کنیم. وزارت فرهنگ با داشتن یک معاونت قرآنی و یک مرکز مرتبط با دنیای دیجیتال باید این امر را عملی کند و با ایجاد مرکز فروش نرمافزارهای فرهنگی و قرآنی، حمایت خود را از این نرم‌افزارها برای کودکان و دیگر اقشار جامعه نشان دهد تا بیش از این کمبود محصولات نرمافزارهای قرآنی برای کودکان احساس نشود.
حرف آخر به نهادهای فرهنگی و مرتبط با حوزه‌های قرآنی این است که آنها هم باید با توجه به بودجه‌هایی که برای امور فرهنگی در نظر گرفته می‌شود، حمایت خود را از سازندگان نرمافزارهای قرآنی بیشتر کنند؛ چراکه این حمایت‌ها اکنون واقعاً در حد خیلی کم است. باید بودجه‌های اختصاص یافته برای حمایت از تولیدکنندگان به صورت برابر در اختیار تمام فعالان این عرصه قرار گیرد تا انگیزه کار بیشتر و نرمافزارهای با کیفیت بالای قرآنی برای کودکان و دیگر اقشار جامعه تولید شود.
