چرا دیگر کسی حرف حافظ را به خاطر نمیآورد؛ شاه شمشاد قدان خسرو شیرین دهنان، که به مژگان شکند قلب همه صفشکنان؛ مست بگذشت و نظر بر من درویش انداخت، گفت ای چشم و چراغ همه شیرین سخنان؛ تا کی از سیم و زرت کیسه تهی خواهد بود، بنده من شو و برخور ز همه سیمتنان.
دیگر کمتر کسی شرمنده قرآن میشود تا زبان به سخن بگشاید و اعتراف کند که؛ «قرآن! من شرمنده توام اگر از تو آواز مرگی ساختهام که هر وقت در کوچهمان آوازت بلند میشود، همه از هم میپرسند، چه کس مرده است»؟
چه غافل از اینکه قرآن کریم خود را هدایت و رحمت برای اهل یقین معرفی میکند. آنجا که در آیه 20 سوره مبارکه جاثیه میفرماید: «هَذا بَصائِرُ لِلْناسِ وَ هِدًی وَ رَحْمهً لِقومٍ یوِقِنوُن؛ این قرآن و شریعت وسیله بینایی است و مایه هدایت و رحمت برای مردمی است که اهل یقین هستند».
آری اینکه قرآن عین بصیرت وعین هدایت و رحمت است، تعبیر زیبایی است که از عظمت و تأثیر این کتاب آسمانی حکایت میکند برای آنها که در رهرو راهند و جستجوگر حقند. آنانکه قرآن را هر دم مایهای برای ساختن موزهای نمیخواهند، آنانکه قرآن را نه برای محکوم کردن دیگران بلکه برای تنبه نفس خویش میخوانند.
این قرآن نه برای مسلمانان که برای همه عالمیان است، برای آنان که اهل ذکر هستند. آری مهم آن است که مردم از غفلت درآیند و به تفکر و اندیشه بپردازند. چرا که راه روشن ونشانهها آن آشکار است و در درون جان انسان فطرت پاکی است که به او جهت میدهد و به خط توحید و تقوا میکشاند.
آری مهم بیداری است و رسالت اصلی پیامبران و کتب آسمانی همین است. آنجا که قرآن کریم در معرفی خود میفرماید: «إنَ هُوَ اِلّا ذِکرٌ لِلْعالَمینَ. ص/87؛ این قرآن فقط وسیله تذکر برای همه جهانیان است». این تعبیر که نظیرش در قرآن مجید کم نیست نشان میدهد که محتوای دعوت انبیاء درتمام مراحل هماهنگ با فطرت خدادادی است و این دو همدوش با هم پیش میروند.
مهم بیرون ساختن انسان از ظلمتها به سوی نور است. ذات نخستین نور مطلق، یعنی خدا، پیوسته نورافشانی میکند و از همین راه متجلی میشود و همه چیزها را به وجود میآورد و با اشعه خود به آنها حیات میبخشد؛ هر چیز در این جهان منشعب از نور ذات او است و هر زیبایی و هر کمال، موهبتی از رحمت اوست.
و رستگاری عبارت از وصول کامل به این روشنی است و قرآن نیز خود را وسیلهای برای خروج از ظلمانیت و رسیدن به نور معرفی میکند: «کِتبٌ اَنْزَلنهُ الَیْکَ لِتُخرِ جَ الناسَ مِنَ الظُلُماتِ الِی النُور ... ابراهیم /1؛ این کتابی است که بر تو نازل کردیم تا مردم را از تاریکیهای(شرک و ظلم و طغیان) به سوی روشنایی ایمان و عدل برسانی».
آری، در حقیقت تمام هدفهای تربیتی و انسانی، معنوی و مادی نزول قرآن، درهمین یک جمله جمع است. بیرون ساختن از ظلمت و رسیدن به نور!
از ظلمت جهل به نور دانش، از ظلمت کفر به نور ایمان، از ظلمت ستمگری و ظلم به نور عدالت، از ظلمت فساد به نور صلاح، از ظلمت گناه به نور پاکی و تقوی و از ظلمت پراکندگی و تفرقه و نفاق به نور وحدت.
و بدا به حال کسانی که با غفلت از نور جدا میشوند و خود را جزء گمراهان و تاریکضمیران قرار میدهند، بدا به حال غفلتکنندگان از این سرچشمه رحمت.
و خدا رحمت میکند کسی را که قبل از آنکه با طناب هوای نفس خود را به کشتن دهد، با کمی تدبر در آیات قرآن کریم و با جاری ساختن آهنگ طربانگیز آن در زندگی، گوشت و پوست و خون خود را حافظ قرآن کند.
*مهسا نظری