ضرورت احیای بیمارستان‌های صحرایی در راستای مطالبات رهبری
گروه جهاد و حماسه: احیای بیمارستان‌های صحرایی از جمله دغدغه‌ها و مطالبات رهبر معظم انقلاب است تا نسل امروز با مشاهده آنها و آشنایی با فعالیت پزشکان و مددکاران جان بر کف آن دوران، بتوانند بیش از پیش از فرهنگ هشت سال دفاع مقدس بهره بگیرند.
دوران دفاع مقدس شاهد بروز استعدادها و توانایی‌های سربازان روح‌الله بود، به نحوی که علاوه بر خلاقیت در طرح‌ریزی عملیات‌های مهم و پیچیده‌ای همچون کربلای 5 و والفجر 8، این بار در ساخت بیمارستان‌های صحرایی آن هم در کوتاه‌ترین فاصله ممکن از خطوط اولیه نبرد، خلاقیت و توانمندی‌های مدافعان انقلاب اسلامی و کشور، بروز و ظهور یافت. بنابراین اگر نبود این خلاقیت و توانمندی، بدون شک بسیاری از مجروحان جنگ تحمیلی تا رسیدن به نزدیکترین بیمارستان، به شهادت می‌رسیدند.
اهمیت و نقش مهم این بیمارستان‌ها به حدی بود که مقام معظم رهبری در سال 67 با حضور در بیمارستان صحرایی علی بن ابیطالب(ع) ضمن عیادت از مجروحین، در سخنانی عنوان کردند: «جلوه‌های درخشنده ایمان، دانش و هنر را در بیمارستان صحرایی علی بن ابیطالب(ع) مشاهده کردم. جمع کارکنان، پزشکان، دستیاران و دیگر زحمت‌کشان مؤمن را در نجات جان مجروحین جنگ و رزمندگان آسیب دیده در چهره فرشتگان م‍ژده‌بخش زندگی و بهبودی دیدم.»
این حضور و سخنان معظم‌له نشان دهنده میزان اهمیت و تأثیرگذاری بیمارستان‌های صحرایی در پیروزی‌های رزمندگان است؛ زیرا جامعه پزشکی در دوران دفاع مقدس همانند سایر اقشار مردم بنا به احساس وظیفه و ضرورت در جبهه‌ها حضور یافتند و با برپایی بیمارستان‌های صحرایی، آن هم در کوتاه‌ترین فاصله ممکن از خطوط اولیه جبهه‌ها، تلاش خستگی‌ناپذیری در روند احیاء و بهبودی رزمندگان ایفا کردند.
این بیمارستان‌ها به قدری در نزدیکی خطوط اولیه جبهه‌ها ساخته شده بودند که برخی از آنها مانند بیمارستان صحرایی امام حسین(ع) در مقطعی هر چند کوتاه به تصرف دشمن درآمدند. از سوی دیگر ایمنی بیمارستان‌ها هم موضوعی بود که در ابتدا به دلیل بی‌تجربگی، از استحکام مناسب برخوردار نبودند که بیمارستان صحرایی خاتم‌الانبیاء(ص) از آن جمله است که به همین دلیل در بمباران بیمارستان، برخی از پزشکان به شهادت رسیدند که شهید رهنمون از جمله این افراد است.
این حادثه باعث شد تا فرماندهان بهداری و مهندسی رزمی، بیمارستان‌های صحرایی را که در آغاز از کانکس‌های پیش‌ساخته تشکیل می‌شدند، در تلاشی مجاهدانه مقاوم‌سازی کنند؛ به نحوی که به تدریج با احداث بیمارستان‌های صحرایی فاطمه‌الزهرا(س)، امام رضا(ع)، علی بن ابیطالب(ع)، امام حسین(ع) و امام حسن(ع)، از سازه‌هایی استفاده کردند که مقابل بمباران‌های دشمن آسیب نبینند و پزشکان نیز از آسایش و ایمنی لازم برخوردار باشند.
بدین ترتیب این بیمارستان‌ها در پایان هشت سال دفاع مقدس و با پذیرش بیش از 173 هزار نفر که بر روی حداقل هفت هزار نفر از آنها عمل جراحی صورت گرفته بود، به فعالیت خود خاتمه دادند. پس به طور قطع اگر بیمارستان‌های صحرایی ساخته نشده بودند، با توجه به محدودیت‌های ترابری، بیش از 50 درصد از مجروحین قبل از رسیدن به مراکز درمانی بعدی یا شهید می‌شدند و یا عوارض ناگواری برای آنها به وجود می‌آمد.
متأسفانه بعد از اتمام جنگ تحمیلی، این بیمارستان‌ها به حال خود رها شدند و به تدریج بر اثر فرسایش و بی‌توجهی از بین رفتند، به گونه‌ای که اکنون از مجموع 52 بیمارستان صحرایی دوران دفاع مقدس، کمتر از 10 بیمارستان باقی مانده که بعضی از آنها هم مانند بیمارستان صحرایی «دزلی» در منطقه «اورامانات» کردستان یا بیمارستان صحرایی «اندیمشک»، علیرغم ثبت در فهرست آثار دفاع مقدس توسط بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس، مورد بی‌مهری قرار گرفته‌اند.
بر این اساس، شاید یکی از دلایلی که رهبر معظم انقلاب طی شش سال پیش از سردار فتحیان که اکنون مسئولیت اداره بهداشت و درمان ستاد کل نیروهای مسلح را برعهده دارد، درباره آخرین وضعیت بیمارستان‌های صحرایی دوران دفاع مقدس جویا شدند، همین امر باشد؛ از این رو جمعی از پزشکان و فرماندهان بهداری دوران دفاع مقدس هم‌قسم شدند تا به منظور رفع دغدغه‌های مقام معظم رهبری درباره وضعیت بیمارستان‌های صحرایی و نیز نقش این بیمارستان‌ها در آشنایی پزشکان جوان با تلاش‌های پزشکان دفاع مقدس، تلاش کنند که در اولین گام، بیمارستان صحرایی امام حسین(ع) را احیاء می‌کنند و در گام‌های بعدی مصمم هستند تا با همکاری بهداری‌های نیروهای مسلح و با شناسایی وضعیت بیمارستان‌های صحرایی در شهرهای جنوبی و غربی مانند سرپل ذهاب، ایلام، مریوان، پیرانشهر و سردشت، نسبت به احیای آنها تلاش کنند.
یادداشت از رحیم محمدی
