سیدجمال‌الدین اسدآبادی دیپلماسی فعال را به جنگ‌ستیزی ترجیح می‌داد
خبرنگاران افتخاری: رئیس انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه، در نهمین نشست تخصصی شورای دین‌پژوهان با موضوع بیداری اسلامی اظهار کرد: سیدجمال‌الدین با آگاهی کامل از مناسبات جهان و با تکیه بر توانمندی‌‌های جهان اسلام دیپلماسی فعال را به جنگ‌ستیزی ترجیح می‌داد.
به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدجواد صاحبی، رئیس انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه در نشست بیداری اسلامی؛ فرصت‌ها و آسیب‌ها از منظر سیدجمال‌الدین اسدآبادی اظهار کرد: درباره سیدجمال‌الدین شناخت درستی وجود ندارد، شناخت جامعه علمی و دینی ما از سیدجمال‌الدین از طریق کتاب‌ها و آثاری است که از سوی بیگانگان، گروه‌های سیاسی و نحله‌های فکری منتشر شده است، کمتر کسی است که با مطالعه دقیق و عمیق و به استناد اسناد دست اول و آثار خود سید، او را مورد بررسی قرار دهد.
وی بیان کرد: سیدجمال‌الدین به استناد روایات معتبر اگر چه ایرانی است از اهل محله سیدان اسدآباد همدان است و اختلاف بر سر موطن او نباید موجب آن شود که اندیشه‌ها و آرمان‌هایش تحت‌الشعاع آن قرار گیرد.
صاحبی عنوان کرد: آنچه که مهم است و اختلافی در آن نیست این است که سید در ایران رشد و بالندگی یافته، او فرزند حوزه‌های علمیه است، حوزه علمیه قزوین، بروجرد، میرزا صادق طباطبایی سنگلجی، شیخ مرتضی انصاری و میرزا حسینقلی در جزین همدان برخوردار بوده است.
وی تصریح کرد: یکی از ویژگی‌های سیدجمال‌الدین آشنایی با دنیای اسلام است، سرزمین‌های اسلامی را با همه امتیازات، مشکلات و حوادث و اتفاقات از نزدیک شناخته است. برخلاف بسیاری از بزرگان که حتی از شهر و محل سکونت خود هم شناخت درستی ندارند، او با مسافرت به کشورهای ایران و افغانستان، عراق، مصر، ترکیه، هند و مذاکره و مباحثه با اشخاص مهم و تأثیرگذار و حضور در میان توده‌های مردم همه مسائل و مشکلات و امکانات سرزمین‌های اسلامی و مردمان مسلمان را رصد کرده بود.
رئیس انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه تأکید کرد: در مورد آشنایی او با جهان غرب، باید گفت او برخلاف بسیاری از کسانی که ناآگاهانه و بر پایه گزارش‌های دیگران درباره کشورهای اروپایی به داوری می‌پرداختند و با اظهار شیفتگی و یا به نقد و رد غرب می‌پرداختند، او به همه مناطق و شهرهای مهم اروپا سفر کرد، حتی در لندن، پاریس، آلمان، روسیه و حتی آمریکا اقامت گزید.
وی تصریح کرد: او با شخصیت‌های بزرگ سیاسی مانند چرچیل پدر، رودلف و رؤسای ممالک اروپایی ملاقات مذاکره و مباحثه داشته، حتی با چهره‌های مهم علمی و فرهنگی، مانند ویکتور هوگو، بینوایان و ارنست رنان و نیز او گاه دربازی‌های سیاسی اروپائیان ورود پیدا می‌کرد و معادلات آنها را به نفع دنیای اسلام به هم می‌زد.
صاحبی تصریح کرد: وی در هیچ مذاکره و رویدادی حضور زیانبخش و مهمل نداشت، او باور داشت که در همه جا با جنگ و ستیز نمی‌توان غرب را وادار به عقب‌نشینی کرد، بلکه با دیپلماسی و سیاست‌گذاری فعال می‌توان در این عرصه تأثیرگذار بود.
وی ادامه داد: سیدجمال‌الدین هیچ‌گاه مرعوب نمی‌شد، بر امکانات و توانایی‌های جهان اسلام تأکید داشت اما با محاسبات و مناسبات درست مانع از ستیز و درگیری‌های کور و بی‌‌هدف می‌شد. سیدجمال‌الدین اعتقاد داشت که اگر دنیای اسلام با هم متحد باشند می‌توانند بر قدرت‌های بزرگ فائق شوند.
رئیس انجمن ادیان و مذاهب حوزه علمیه اظهار کرد: سیدجمال‌الدین می‌گفت «اگر بریتانیا یک پیل باشد و مسلمانان یک پشه، چنانچه این همه پشه در گوش این پیل صدا بزنند او را کر خواهند کرد». یکی از آسیب‌های مهم حرکت‌ها و جنبش‌های مسلمانان، فرقه‌گرایی است، هر گروهی گروه دیگر را تکفیر می‌کند، سیدجمال‌الدین شبهات را رصد می‌کرد.
صاحبی افزود: شبهه مهم نیست، پاسخ ندادن به شبهه خطرناک است، شبهه زائیده ذهن آدمی است، انسان برای برون‌رفت از جهل یا ایجاد مانع بر سر آگاهی شبهه‌آفرینی می‌کند، مسلمانان متدین عالم و آگاه باید به آن پاسخ گویند. این اتفاق بدی است که به جای پاسخگویی به شبهات، به تکفیر شبهه افکنان بسنده کنیم!
وی در مورد تأکید بر اخذ علم و دانش و تمدن بیان کرد: علم سرزمین نمی‌شناسد، بشر وامدار میراث دیگران است، تمدن‌ها از صفر آغاز نمی‌شوند، هر تمدنی از تمدن‌های دیگر اثر می‌پذیرد، مهم این است که این دانش و تمدن در نظام ارزشی بومی و متقن پالایش شود. سلفی‌گری و علم، احمد حنبل، ابن تیمیه، جهود بر نصوص، تعارض و تناقص، فلسفه، کلام، منطق، عرفان، وهابیت و علوم جدید.
صاحبی درباره سیدجمال‌الدین و سلفیه عنوان کرد: سیدجمال‌الدین تأکید فراوان بر اتحاد و همبستگی همه فرقه‌ها و مذاهب اسلامی داشت و در مورد خطر تفرقه گاهی با آه و افسوس می‌گفت مسلمانان انگار با هم متحد شده‌اند که متحد نباشند.
وی درباره رازی که سیدجمال‌الدین همیشه مذهب خود را مخفی می‌داشت، اظهار کرد: او هیچ‌گاه در هیچ اثری از آثار خود خلاف معتقداتش چیزی نگفت و ننوشت، اما از هرگونه سخنی که احساسات دیگران را جریحه‌دار کند و تعصبات آنها را برانگیزد پرهیز می‌کرد.
در ادامه این نشست محققان حاضر در جلسه دانش، مردانی‌پور، موسوی‌نژاد، علی‌پور، شهبازی و پیمان به عنوان منتقدان نشست، دیدگاه‌ها و نقد و نظرهای موافق و مخالف خویش را در قالب کرسی آزاداندیشی دینی مطرح کردند که برخی سؤالات و شبهات مطروحه توسط استاد صاحبی پاسخ گفته شد.
یادآور می‌شود، سلسله نشست‌های دین‌پژوهان کشور هر ماه به مناسبت‌های مهم با همکاری مراکز پژوهشی برگزار می‌شود.
