تاریکی آفرین شدن جشنی که قرار بود سمبل روشنایی باشد/ اشکال کار کجاست؟
گروه اجتماعی: اگر با سنت‌هایی که هزاران سال در یک جامعه وجود داشته درست رفتار نشود، آن سنت‌ها از بین نمی‌رود بلکه منحرف می‌شود، در عصری که سایر جوامع از پرتاب گوجه‌فرنگی و جنگ بالش برای خود فرهنگ ساخته درآمدزایی می‌کنند آیا نمی‌توان با نگاه درست به ریشه‌های یک جشن سنتی آن را درست برپا کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) «چهارشنبه سوری» جشنی که با هدف آمادگی برای عید نوروز و اشاعه دهنده شادی و مقابله با تاریکی برگزار می‌شد، اکنون تاریکی آفرین شده است؛ نسل جدید ایران از آیین‌های این جشن و دلایل فرهنگی آن شناخت چندانی ندارد و نمی‌داند چهارشنبه سوری مدخل نوروز است. پس از خانه‌تکانی و پاکیزه کردن تمام آلودگی‌های سال کهنه، آتشی روشن می‌شد و مردم جشنی همراه با شادی در کنار هم برگزار می‌کردند.
ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که نباید چرک و آلودگی سال کهنه را تحویل نوروز دهند و چون رفع همه آلودگی ها با شست‌وشو برای آنها ممکن نبود، علاوه بر آب به عنصر آتش نیز روی می‌آوردند و چون آتش را نیز مظهر و عامل پاکی می‌دانستند با آتش زدن هیزم به از بین بردن لوازم غیر قابل استفاده و ضد عفونی کردن محل زندگی خود می‌پرداختنند.
آتش نزد ایرانیان نمادی (تأکید می‌شود نمادی) از روشنی، پاکی، طراوت، سازندگی، زندگی، تندرستی، وسیله و منبع نور بوده است.
آتش همیشه نماد روشنایی بوده و روشنایی همیشه در برابر اهریمن و شیطان مطرح می‌شده است، اگر سنت حقیقی و اصیل برگزاری جشن در چهارشنبه آخر سال ریشه‌های ضد دینی و متضاد با اسلام داشت هرگز مردم ایران پس از اسلام آن را حفظ نمی‌کردند. این مراسم صرفاً یک جشن است که باید درست برگزار شده و در آستانه سال نو وسیله‌ای برای کاهش اندوه‌ها و آماده شدن روانی جامعه برای برگزاری سال نو باشد.
امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در خصوص چرایی حرکت سنت چهارشنبه سوری به سمت رفتارهای خطرناک و خطرآفرین به ایکنا گفت: چنین مراسمی و صدها مراسم دیگر ده‌ها قرن موجب پایداری فرهنگی ایران بوده است ما در جنگ‌های مختلفی شکست خورده‌ایم اما چیزی که ما را از گزند دشمنان و بیگانگان تاکنون حفظ کرده و مصون و محفوظ نگه داشته برگزاری و ارتباط معنوی با سنت‌ها بوده است.
ما از قوم مغول شکست خوردیم اما آنها را بر آن داشتیم که مسجد بسازند
وی ادامه داد: ما از قوم مغول شکست خوردیم اما آنها را بر آن داشتیم که مسجد بسازند.
این جامه‌شناس کشورمان در خصوص دلایل تغییر ماهیت سنت‌های گذشته از ماهیت اصیل ایرانی خود گفت: متأسفانه طی سال‌های اخیر عناوینی نامناسب و نسبت‌هایی نابجا به این مراسم داده و برگزاری آن منع شد و این باعث شد که جوانان و پدران و مادران ما که به این رسم اعتقاد داشته با آن بزرگ شده بودند عناد کنند و سخت گیری‌های صورت گرفته را زیرپا بگذارند؛ بنابراین به ترقه و مواد آتش‌زا روی آوردند.
روی آوردن مردم به ترقه و وسایل خطرناک آتش‌بازی نتیجه عملکرد اشتباه مسئولان است
وی تصریح کرد: این روند که اکنون مردم به استفاده از ترقه و وسایل خطرناک آتش‌بازی روی آورده‌اند نتیجه عملکرد اشتباه مسئولان است. این مسئولان هستند که موجب شده‌اند جوانان عناد و سرکشی کنند.
قرائی‌مقدم با اشاره به اینکه چند سال قبل پیشنهاد کرده است که شاخه‌هایی که در نتیجه هرس درختان بریده می‌شوند را شهرداری‌ها با پول به مردم بفروشند و علاوه بر درآمدزایی برای خود، اجازه برگزاری مراسم چهارشنبه آخر سال را به صورت سالم به مردم بدهند، گفت: این پیشنهاد عملی نشده است.
وی ادامه داد: ما باید بدانیم همانگونه که برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و عزاداری و ... برای مردم مهم است مراسم‌های مرتبط به عید نوروز، قاشق زدن، کوزه شکستن و ... نیز طی قرن‌ها در فرهنگ مردم وجود داشته و برای آنها حائز اهمیت است و به پایدار بودن یک کشور از نظر فرهنگی کمک می‌کند و حذف آنها موجب بدبینی سیاسی می‌شود.
این استاد دانشگاه با اشاره به صحبت‌های اخیر مقام معظم رهبری در جمع اعضای خبرگان رهبری که فرموده‌اند: «نمی شود با فرهنگ شوخی کرد»، گفت: وقتی شما با فرهنگ و عناصر فرهنگی مردم که سال‌ها با آن عجین بوده‌اند، درست رفتار نمی‌کنید صدمات مختلفی به جامعه وارد می‌شود.
قرائی مقدم از مطلع نبودن جوانان کشورمان از ریشه‌های فرهنگی سنت‌های کهن ایران نیز سخن گفت و اظهار کرد: دلیل این عدم آشنایی بی‌توجهی رسانه‌ها و مسئولان فرهنگی کشور به این سنت‌ها است. جوانان باید از طریق صحبت با افراد باتجربه و رادیو و تلویزیون با ابعاد فرهنگی و ارزشی سنت‌های کهن آشنا شود و این رسانه‌ها هستند که می‌توانند مسیر درست را با تبلیغات درست به مردم نشان دهند.
وی آتش را سنبل نور و روشنایی و نیز شادی‌آفرین در فرهنگ ایرانی ـ اسلامی دانست و گفت: یکی از رسومی که اکنون بسیاری از مردم فراموش کرده‌اند روشن نگه‌داشتن یک شمع یا چراغ یا یک منبع نور طی 24 ساعت اولین روز بهار است و این رسم قدیمی ایرانی است که احترام به نور و روشنایی را نشان می‌دهد، هنوز هم قدیمی‌های ما وقتی چراغ را روشن می‌کنند صلوات می‌فرستند که این نشان دهنده پیوند روشنایی با فرهنگ ایرانی ـ اسلامی است.
همه ساله ده‌ها کارناوال و مراسم از دیدگاه ما عجیب و غیرعادی در سراسر جهان برگزار می‌شود از مراسم پرت کردن گوجه‌فرنگی و پرتقال گرفته تا پاشیدن رنگ، آب و آرد و تخم‌مرغ و ... به هم تا جنگ‌بالش‌ها اما نکته جالب اینکه اگر چه این جشن‌ها پیشینه چندان ارزشمند تاریخی ندارند و هیچ فلسفه عمیق انسانی در پیش‌زمینه ذهنی برگزار کنندگان آنها وجود ندارد، اما همین مراسم‌ها سالیانه ده‌ها هزار توریست و جهان‌گرد را به خود جذب می‌کند؛ چرا؟
چون مردم نیاز به شادی و تفریح دارند. نگاه درست به جشن چهارشنبه سوری نیز می‌تواند موجب شود نه تنها هیچ هزینه مالی و جانی متوجه مردم نشود بلکه وسیله‌ای برای کاستن از غم و اندوه مردم آن هم در شرایط بد اقتصادی شده جامعه را برای برگزاری سال نو آماده کند.
