ارتباط میان مخاطب و اثر از ویژگی آثار مؤذنی است/ رمان دوازدهم هم فرم دارد و هم محتوا
گروه ادب: آئین رونمایی از رمان «دوازدهم» اثر علی مؤذنی، عصر امروز سه‌شنبه، دوم اردیبهشت در محل بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، آئین رونمایی از رمان «دوازدهم» اثر علی مؤذنی، عصر امروز سه‌شنبه، دوم اردیبهشت با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمجید پورطباطبایی، مشاور مذهبی آثار بنیاد، فیروز زنوزی‌جلالی، محمدرضا گودرزی و اصحاب خبر در محل بنیاد ادبیات داستانی ایرانیان برگزار شد.
در ابتدای این جلسه حجت‌الاسلام پورطباطبایی گفت: به گونه‌ای نشانه‌های این نوشته در سایر آثار مؤذنی نمایان است. ماه رمضان سال 1374 بود، که کتاب «ملاقات در شب آفتابی» را انتشارات قدیانی برای بررسی به اداره کتاب فرستاده بود. ظرف یک ساعت و نیم آن را خواندم و مطالعه آن را به مسجدجامعی نیز توصیه کردم در نهایت، همان شب در مراسم افطاری که با حضور ناشران برپا شده بود، مجوز کار را به قدیانی دادیم.
وی با اشاره به دوستی بیست ساله‌ای که با مؤذنی دارد، گفت: بعد از رمان «قاصدک»، داستان کوتاهی از مؤذنی درنشریه «دوران» به نام «سیمینه» منتشر شد و در همان شماره نیز داستانی از گلشیری منتشر شده بود که ناخواسته حالت مقایسه را ایجاد می‌کرد. با مقایسه این دو داستان احساس می‌کردی گلشیری شاگرد دوازدهم مؤذنی است.
مشاور مذهبی بنیاد ادبیات داستانی با بیان اینکه مؤذنی افکار خود را بسیار ماهرانه و به موقع به مخاطب خود عرضه می‌کند، اظهار کرد: او در عرصه سفارشی‌نویسی کاری کرده که احساس سفارشی بودن به مخاطب منتقل نمی‌شود. البته همزمان با او، قبل و بعداز او بسیاری افراد آثار سفارشی نوشته‌اند اما اینها کجا و آن کجا.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به تجلی باورهای دینی در رمان «دوازدهم» اشاره کرد و گفت: او در کتاب از فرصت استفاده کرده، خواننده‌ای که با امام زمان(عج) آشنا نیست را با وجهه تاریخی و معاصر ایشان آشنا می‌کند. همچنین مخاطبی را که به قصد رمان خواندن به سراغ اثر آمده است را با سیلی از اطلاعات راجع به امام زمان همراه می‌کند و از سویی نیز جریان‌های انحرافی که ادعای ملاقات با امام زمان دارند را به نقد می‌کشد.
حجت الاسلام پورطباطبایی عنوان کرد: از آنجا که مؤذنی در جریانات سیاسی بی‌طرف بود، همیشه بایکوت می‌شد. همین موضوع باعث شد رمان «شب‌نامه» که بلندترین رمان ایرانی به قلم مؤذنی است تنها یکبار چاپ شد اما «کلیدر» نوزده مرتبه تجدید چاپ شد.
زنوزی‌جلالی سخنران دیگر این مراسم بود که به بیان خاطره‌ای پرداخت و اظهار کرد: علی‌رغم حجم انبوه آثار در حوزه ادبیات دینی ـ مذهبی یک افسوس بزرگ در این میان وجود دارد، اینکه در میان همه این آثار تنها چند اثر هنری می‌توان پیدا کرد. بعد از انقلاب شاخه ادبیات مذهبی خیلی مورد توجه قرار گرفت اما بیشتر آثار این شاخه نوحه‌خوانی و سینه‌زنی ادبی است. حتی بزرگان نیز به محض اینکه وارد این عرصه می‌شوند احساسی می‌نویسند و از خواننده اشک می‌گیرند.
زنوزی‌جلالی با بیان اینکه جای خالی «نازارین» در ادبیات داستانی ایران خالی است، ادامه داد: البته نوشتن درباره موضوعات مذهبی و ائمه اطهار(ع) واقعا جسارت می‌خواهد ورود به این حوزه تبعاتی نیز دارد که مؤذنی به واسطه دغدغه‌هایی که داشته به این حوزه وارد شده و اصلاً نویسنده‌ای نیست که برای خوش‌آمد شخص یا نهادی اثری خلق کند.
این نویسنده با تاکید بر اینکه تا زمانی که مؤذنی به نگارش درباره موضوعی احساس نیاز نکند، کار را شروع نمی‌کند اشاره و اظهار کرد: تجلی این مسئله را می‌توانیم در رمان «دوازدهم» مشاهده کنیم. از دیگر ویژگی‌های قلم مؤذنی می‌توان به پیوند طبیعی واقع و فراواقع اشاره کرد. مخاطب در هیچ‌کجای داستان مؤذنی به صداقت نویسنده شک نمی‌کند چراکه وی زیرساخت صحیحی را بنا کرده است.
وی ادامه داد: در رمان «دوازدهم» نویسنده در عین حال که داستان می‌گوید ما را با زندگی امام نیز آشنا می‌کند. عبور بسیار نرم از خطوط قرمز و تعلیق‌های جانانه چنان گریبان خواننده را می‌گیرد که تا کتاب به پایان نرسد او را رها نمی‌کند. شاید مهمترین ویژگی آثار مؤذنی را باید در توانایی نشان دادن به جای بیان کردن مطالب از سوی وی جست‌وجو کرد. این ویژگی در واقع خلاصه تمام ادبیات است و در نهج‌البلاغه نیز امیر‌المومنین(ع) از همین تعبیر استفاده کرده است.
زنوزی‌جلالی با بیان اینکه دهه نود، دهه بیابانی برای ادبیات داستانی است، گفت: گویی ادبیات ما در دوره نقاهت به سر می‌برد، «تک و توک» آثار هنری پیدا می‌شود به همین دلیل خلق رمان «دوازدهم» را که از همین موارد است باید به فال نیک گرفت. امیدوارم جامعه ادبی ما به دور از مسائل حاشیه‌ای بتواند حق این اثر را محفوظ بدارد.
گودرزی با بیان اینکه اگر داستان برای خود نویسنده درونی نشود، خواننده هیچگاه نمی‌تواند با آن ارتباط برقرار کند. ارتباط قوی میان مخاطب و اثر از جمله ویژگی‌های آثار مؤذنی است. در رمان «دوازدهم» نیز شاهد آمیزه‌ای از فرم و محتوا هستیم که در مجموع آن را زیرعنوان رمان دینی قرار می‌دهد. همچنین درباره این رمان باید گفت که مخاطبان آن را علاوه برعلاقه‌مندان به مسائل دینی شامل افرادی که به فرم علاقه دارند نیز می‌شود.
وی ادامه داد: در این رمان علاوه بر ترکیب گونه‌ها، ترکیب راوی‌ها را نیز می‌بینیم. همچنین نام رمان نیز دو وجهی است که از سویی یادآور امام دوازدهم(عج) و از سویی به دوازده شاگرد کارگاه نویسندگی اشاره دارد. همچنین فراداستان نیز در این رمان به چشم می‌خورد به این معنی که نویسنده علاوه بر نگارش متن گاهی مستقیماً وارد گفت‌وگو با مخاطب می‌شود.
حسنی نیز در این مراسم سخنان کوتاهی ایراد کرد و گفت: خوشحالم که روزهای پایانی فعالیتم در بنیاد با رونمایی از یکی از بهترین آثار داستانی که خوانده‌ام مصادف شده است؛ حرف خوب را باید خوب بیان کرد و مؤذنی استاد بیان حرف‌های خوب است. ابعاد این اثر باعث افتخار بنیاد است. رمانی با محتوای دینی نوشته شده است که حتی یک غیر مسلمان هم بدون اینکه آزار ببیند می‌تواند آن را بخواند.
وی با بیان اینکه این اثر حتی می‌تواند یک کارگاه داستان و فیلمنامه‌نویسی باشد، اظهار کرد: به حوزه ادبیات توجهی نمی‌شود؛ ارزش قلم و ادبیات مورد غفلت واقع شده است و توجهات به این حوزه شایسته آن نیست. بصیرتی فوق‌العاده در این رمان وجود دارد که باید قدر آن را دانست.
نویسنده رمان «دوازدهم» آخرین سخنران این مراسم بود که با بیان اینکه خودم را لایق این تعاریف نمی‌دانم، اظهار کرد: از نوشتن این رمان پشیمان نیستم و در هجده ماه نگارش آن مکاشفات بسیاری برای من اتفاق افتاد. البته من همیشه خودم را شاگرد گلشیری می‌دانم و اسامی دیگرانی که نام آنها در این جلسه آورده شده است را بزرگتراز خودم می‌دانم و شأن آنها را اجل از این سخنان می‌دانم.
