حضور کیفی مادر کنار فرزند/ اشتغال مادر برای فرزند 70 درصد سودمند است

رقیه موسوی، مشاور خانواده و استاد دانشگاه تهران در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به تشریح عوامل تأثیرگذار در اضطراب کودکان پرداخت و عنوان کرد: عوامل متعددی در مسئله اضطراب بچه‌ها دخالت دارد که یکی از این عوامل بحث دلبستگی مادر و کودک است.
وی ادامه داد: این دلبستگی می‌تواند به شکل امن صورت بگیرد و یا ناامن باشد، اگر به شکل امن باشد بچه طبیعتاً دچار اضطراب نمی‌شود اما در صورتی که به شکل ناامن باشد، بچه‌ها به شکل دلبستگی اضطرابی، اجتنابی و دوسو‌گرا، واکنش نشان می‌دهند.
والدینی هستند که حتی اجازه نمی‌دهند کودکشان از پله‌های سرسره به تنهایی بالا برود
این استاد دانشگاه شاهد آموزش را از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار در اضطراب کودکان عنوان کرد و گفت: والدینی هستند که حتی اجازه نمی‌دهند کودکشان از پله‌های سرسره به تنهایی بالا برود و یا راحت بازی کند، این ترساندن‌ها در کنار ترسیدن والدین از حشرات و یا سایر عوامل خطرزا و غیر خطرزا می‌تواند فضایی را ایجاد کند که بچه‌ از بسیاری از چیزهای اطراف خود بترسد.
بچه‌ها ترس را یاد می‌گیرند/ دستور اسلام نترساندن کودکان است
وی ادامه داد: یادگیری با مشاهده صورت می‌گیرد و بچه‌ها نیز با دیدن ترس دیگران، ترسیدن را یاد می‌گیرند و دقیقاً همانطور رفتار خواهند کرد، در حالی که آموزه‌های مذهبی ما بر عدم ترساندن کودکان تصریح دارد و دستور داده است که بچه‌ها را با شجاعت و شهامت بار بیاوریم و به بچه‌ها بگوییم که انسان موجودی است که می‌تواند با عقل و تدبیر دنیای خود را مدیریت کند.
مهد‌کودک عامل اضطراب نیست اما می‌تواند اضطراب‌آفرین باشد
این مشاور خانواده تعارضات به ویژه اختلافات بین والدین را از جمله عوامل اضطراب آفرین برای کودکان برشمرد و در خصوص مهم‌ترین عامل ترس و اضطراب کودکان کشورمان گفت: مهد‌کودک به خودی خود عامل اضطراب نیست اما وقتی مادران مجبور می‌شوند که کودکان خود را در مهدهای کودک بگذارند و یک مربی مهد نمی‌تواند نیازهای تمامی بچه‌ها را تأمین و به همه توجه کند، این مسئله موجب حس ناامنی در کودک و اضطراب می‌شود.
وی ادامه داد: بچه‌هایی که در مهدهای کودک بزرگ می‌شوند توجه کافی را از مادر نمی‌بیند و اکثر این گروه از مادران وقتی هم که وارد خانه می‌شوند وقت خود را به رسیدگی به امور خانه اختصاص می‌دهند و کودک با اسباب‌بازی و بازی‌های کامپیوتری خود مشغول می‌شود.
بچه‌ها بعد از دو و نیم سالگی وارد مهدکودک شوند
موسوی با تأکید بر اینکه علی‌رغم این مباحث همچنان مهدکودک را عامل اضطراب نمی‌داند، گفت: مهدکودک عامل اضطراب نیست اما مهدکودک رفتن می‌تواند یکی از عوامل اضطراب بچه‌ها شود. بهتر است بچه‌ها بعد از دو و نیم تا سه سالگی وارد مهدکودک شوند. در این سن نه تنها مهدکودک رفتن بد نیست بلکه یک لابراتوآر اجتماعی و مفید برای کودک است به ویژه اینکه اکنون بچه‌ها عمدتاً تک فرزند هستند و بچه‌های زیادی در خانه حضور ندارند که با هم سرگرم باشند، از سوی دیگر با وجود یک مادر بی‌حال و والدین پر از مشغله و درمانده طبیعی است که بچه‌ها نمی‌توانند کنش اجتماعی صحیحی داشته باشند.
این استاد دانشگاه تهران به الگوی مرخصی مادران در کشورهایی مانند آلمان و آمریکا اشاره کرد و گفت: در این کشورها مادر تا شش سال بیمه تأمین اجتماعی است و پس از اینکه بچه خود را بزرگ و راهی پیش‌دبستان کرد به شغل خود باز می‌گردد، در کشور ما نیز دولت باید چنین امکاناتی برای مادران فراهم کند.
وی با تأکید بر این مسئله که به شدت مخالف حضور کودکان زیر دو سال و نیم در مهدهای کودک است، گفت: عموماً مادران کارمند پس از اتمام مرخصی زایمان مجبور هستند کودکان خود را به مهدهای کودک بسپارند. این مسئله عقلانی نیست که یک مادر برای حقوق بسیار پایین فرزندان خود را در سنین کم به مهدهای کودک بسپارد بلکه با قناعت و برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند سال‌های اول زندگی کودکش را در کنار وی باشد و مانع وارد شدن صدمات روحی به کودک شود.
بچه‌ها را با این احساس که «من خوب نیستم» بزرگ نکنید
موسوی در ادامه عنوان کرد: یکی از عوامل بالا بودن اضطراب در کودکان این است که بچه‌ها در سال‌های اول زندگی و قبل از اینکه به ثبات احساسی برسند وارد مهدهای کودک می‌شوند، برخی از مادران نیز بسیار بی‌حوصله هستند و در زمان حضور در منزل نیز توجه کافی به کودک ندارند که این مسائل موجب می‌شود بچه‌ها با این احساس که من خوب نیستم بزرگ شوند.
مادرانی که بودن و نبودنشان مساوی است/ اهمیت حضور کیفی مادر در خانه
وی در پاسخ به این سؤال که آیا کیفیت حضور مادر در کنار بچه‌ها می‌تواند موجب کاهش صدمات محدود بودن زمان حضور مادر در خانه باشد؟ گفت: بله؛ البته حتی مادرانی که از صبح تا شب در کنار فرزندان خود هستند گاهی حضور کیفی در خانه ندارند. وقتی از حضور حرف می‌زنیم مسئله حضور کیفی است نه کمی. بسیاری از مادران خانه‌دار به دلیل فقدان آگاهی ممکن است نسبت به مادران شاغل تأثیر‌گذاری مثبت کمتری بر روی فرزندان خود داشته باشند.
اشتغال مادر برای فرزندان 70 درصد سودمند است
این مشاور خانواده افزود: اشتغال مادر برای فرزندان 70 درصد سودمند است. یعنی تأثیرات مثبت اشتغال به دلیل استقلال شخصیتی که فرزندان پیدا می‌کنند، پیشرفت تحصیلی بهتر، زندگی منظم‌تر و ... بیشتر از تأثیرات منفی است و مادران شاغل می‌توانند با برنامه‌ریزی درست این 30 درصد آسیب را نیز کاهش دهند.

نسخه به مادران شاغل
وی به عنوان نسخه به مادران شاغل توصیه کرد: طوری برنامه‌ریزی کنند که  بچه‌ها قبل از آمدن مادر به خانه نخوابند و پس از آمدن مادر به خانه هر دو در کنار هم حدود یک ساعت استراحت کنند تا پس از بیدار شدن هر دو سرحال باشند، سپس یک زمان نیم تا یک ساعته را به بازی فعال با یکدیگر اختصاص دهند.
بازی با کودک هم در دین و هم در علم روانشناسی به عنوان یک ضرورت مطرح است
موسوی با تأکید بر جایگاه تربیتی بازی برای کودکان، گفت: پیامبر(ص) زمان قابل توجهی را به بازی با حسنین(ع) اختصاص می‌دادند و این بازی به عنوان یک ضرورت هم در دین و هم درعلم روانشناسی مطرح شده است به ویژه اینکه بازی کردن در کاهش اضطراب کودکان نیز نقش قابل توجهی دارد.
وی به مادرانی که کودکان مضطرب دارند توصیه کرد از طریق بازی با فرزندان خود این اضطراب را درمان کنند.