بیانیه هیئت داوران هشتمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر/ تأکید بر جای خالی شاعران کودک و نوجوان
گروه ادب: در بیانیه هیئت داوران اختتامیه جشنواره شعر فجر از جای خالی شاعران حوزه کودک و نوجوان یاد شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمدعلی بهمنی، از شاعران صاحب نام کشورمان در اختتامیه جشنواره شعر فجر که امروز، 31 اردیبهشت‌ماه برگزار شد، بیانیه هیئت داوران را قرائت کرد.
هیئت داوران هشتمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر، بیش از همه چیز خشنودی و رضایت اغلب شرکت‌کنندگان و داوران را از شیوه داوری این دوره اعلام می‌کند. در این جشنواره، آثار رسیده و نیز نتایج مراحل مختلف داوری، به صورت شفاف در پیش چشم مخاطبان قرار داشت. این روش، می‌تواند ضمن ایجاد مسئولیت بیشتر در داوران، زمینه‌های سوءظن‌های احتمالی را نسبت به روند داوری از میان بردارد. همچنین تعدد داوران در مقایسه با دوره‌های قبل نیز به اطمینان خاطر آنان افزود، به ویژه که اندک بودن اختلاف سطح میان آثار، تشخیص شاعران برتر را دشوار می‌کرد.
تعداد آثار رسیده به جشنواره به تفکیک قالب عبارتند از: در بخش شعر سنتی 461 نفر، 3633 قطعه شعر، در بخش شعر آزاد 403 شاعر، 3037 قطعه شعر و در بخش شعر کودک و نوجوان 85 شاعر، 464 قطعه شعر ارسال کردند.
همچنین در بخش شعر بومی 42 شاعر، 239 قطعه شعر، در شعر محاوره 111 شاعر، 768 قطعه شعر و در حوزه کتاب 196 کتاب از 180 شاعر به دبیرخانه جشنواره رسید.
به باور هیئت داوران، سطح آثار جشنواره در قالب گونه‌های مختلف، نسبت به سال‌های قبل پیشرفت محسوسی دارد که نمایانگر رشد پیوسته شعر نسل جوان است. اگر به تفکیک میان قالب‌ها و گونه‌های شعر بنگریم، در قالب‌های سنتی، تجربه‌های فرمی تازه و هنرمندی‌ها و هنرنمایی زبانی و بیانی - که در سال‌های اخیر رایج بوده و البته در آثار بعضی شاعران گاهی شکلی افراطی نیز می‌یافته است - در شکل متعادل و ملایم خود، همچنان در جریان است و به تدریج زیبایی‌شناسی نسبتا جدیدی را در شعر سنتی حاکم کرده است. شاهد این ادعا، آثاری است که در این جشنواره حائز مقام‌های برتر شده و غالباً از تجربه‌های تازه بی‌بهره نبوده‌اند. همچنین رسوخ فردیت بیشتر در شعرها و برخورداری نسبی از تجربه‌ها و چشم‌دیده‌های عینی انسان امروز، در شعرهای قابل توجه بود. البته بعضی خلل‌های صوری، به ویژه در حوزه زبان و موسیقی شعر را که از عوارض و توابع این نوآوری‌هاست، نباید از نظر دور داشت و مراقب آن نبود.
با این همه به نظر می‌رسد که شاعران سنتی این سال‌ها در «چگونه گفتن» بیشتر موفق بوده‌اند تا «چه گفتن». می‌شود گفت که در مقایسه با شعرهای آزاد، هم تنوع محتوایی شعرهای سنتی کمتر بود و همه تجربه‌های گوناگون زندگی انسان امروز، در آن‌ها کمتر انعکاس یافته بود. در مقابل در قالب‌های آزاد، در کنار تنوع فرمی، تنوع محتوایی بیشتر دیده می‌شد. همچنین زندگی انسان، جامعه و اشیا درباره او در این شعرها انعکاس بیشتر داشت. البته در شماری از آثار، فقدان ساختار و فرم زبانی و موسیقیایی که بتواند کامل‌کننده نظام زیبایی‌شناسی شعر باشد، به چشم می‌خورد.
ضمن سپاس از سرایندگی که برای شرکت در جشنواره آثار خود را فرستاده‌اند، باید یادآوری شود که جای آثار بسیاری از شاعران کودک و نوجوان خالی بود؛ این مشکل که از نخستین دوره جشنواره وجود داشته است نشان می‌دهد که برای گردآوری آثار، تمهیدی دیگر باید اندیشید و فقط به دعوت از شاعران برای ارسال آثارشان اکتفا نکرد.
متأسفانه، هنوز قواعد مشخصی برای شرکت‌کنندگان بخش کودک و نوجوان و معیار ثابتی برای داوری آثار تدوین نشده است. امید است که در جشنواره‌های بعد، مرز داوری و انتخاب شعر فجر، کتاب فصل و کتاب سال مشخص شود.
پرداختن به شعر بومی در این جشنواره برای شرکت‌کنندگان بخش کودک و نوجوان و معیارهای ثابتی برای داوری آثار تدوین نشده است. امید است که در جشنواره‌های بعد، مرز داوری و انتخاب شعر فجر، کتاب فصل و کتاب سال مشخص شود.
پرداختن به شعر بومی در این جشنواره اقدامی نیک بود. ولی شاید به سبب تازگی این اقدام، در این جشنواره، فقط شاعران زبان‌های ترکی، کردی، لری حضور محسوسی داشتند. ما امیدوارم که با فعالیت‌های متداوم در طول سال به ویژه در حوزه انتشارات و رسانه‌ها، شعرهای رسیده در زبان‌های بومی کشور، گستردگی بیشتر بیابد.
لازم به یادآوری است که داوری کتاب تا مرحله ماقبل نهایی و گزینش 40 کتاب پیش رفت، اما با نظر شورای سیاستگذاری و لزوم تشکیل کمیته‌ای مشترک از سوی دبیر جشنواره و شورای سیاستگذاری برای دقت بیشتر درانتخاب آثار نهایی انتخاب اثر در این حوزه حدود دو ماه به تعویق افتاد و به بعد از جشنواره موکول شد. لازم به ذکر است که انتخاب نهایی از بین آثار راه یافته به مرحله بعد صورت می‌گیرد.
دشواری‌های گوناگون در عرصه چاپ و نشر بر کسی پوشیده نیست. این دشواری‌ها، به اضافه سهولت‌هایی که در مقابل برای انتشار در فضای مجازی وجود دارد، سبب شده است که عرصه انتشار کتاب، نتواند تصویرگر کامل سیمای شعر امروز فارسی باشد. آثار شعری از شاعران توانا و خوش آتیه، به دلایل مختلف هنوز به چاپ درنیامده است. از این روی به نظر می‌رسد که داوری در مورد آثار شاعران، دقیق‌تر از داوری در مورد کتاب‌ها خواهد بود.
در پایان باز هم یادآور می‌شویم که اختلاف سطح میان شعرها، به ویژه شعرهای برتر جشنواره، آنچنان اندک بود که جز با اتفاق نظر داوران متعدد و بازخوانی مکرر شعرهای برتر توسط آنان، رسیدن به اطمینان و خاطر جمعی دشوار می‌نمود. از این رو، هیئت داوران جدا از شاعرانی که حائز رتبه شده‌اند، عزیزانی را که فقط با اختلاف سطحی اندک در مراتب بعد ایستادند، قدر می‌نهد و آنان را شایسته تحسین می‌شمارد. ما امیدواریم که در سال‌های بعد، شاهد ایستادن این عزیزان در مقام‌های برتر باشیم .
