گستردگی مفاهیم در سینمای دینی فراتر از یک ژانر است

پوران درخشنده، کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان مطلب فوق، اظهار کرد: به نظرم این تصور که باید برای سینمای دینی یک ژانر قائل شد تا تنها در آن سبک به موضوعات دینی پرداخت، اشتباه محض است، زیرا سینمای دینی را باید در کلیت آثار لحاظ کرد. نکته دیگر این‌که مگر دین جدا از زندگی ماست که بخواهیم آن را تنها در این بخش خلاصه کنیم، به همین دلیل در هر فیلمی انتظار می‌رود با برخورداری از مضامین مورد نظر عنوان دینی بگیرد بدون اینکه در ژانر خاصی خلاصه شده باشد.

وی افزود: دین یک بخش از زندگی است که همیشه با انسان همراه است که تنها در جای به خصوصی وجود ندارد، البته نگاهی در غرب است که دین را تنها محدود به جاهای خاص می‌داند، اما در تفکر اسلامی دین در تمامی امور جاری است، پس چگونه می‌خواهیم مفهومی به این وسعت را تنها در یک قالب خلاصه کنیم؟ برای مثال فیلمی که در ژانر اجتماعی به موضوع عدالت می‌پردازد فیلم دینی نیست که بخواهیم آن را از دایره تعریفاتی این چنینی خط بزنیم؟

کارگردان فیلم «پرنده کوچک خوشبختی» ادامه داد: نکته دیگر که در فیلم‌های دینی مورد توجه قرار گیرد، نگاه حاکم بر اثر است. این خصیصه هم تنها منوط به کارگردان نیست، بلکه فیلمنامه، تهیه کننده و سایر عوامل را هم در برمی‌گیرد، زیرا اگر فیلمساز دغدغه چنین موضوعاتی را داشته باشد، اما ابزار لازم در اختیارش نباشد، مطمئن باشید آن کار از کیفیت لازم بری خواهد بود.

تصویرگری از نماز یکی از راه‌های نشان دادن ارتباط با خداست

وی در ادامه سخنان خود اشکال پرداختن به موضوعات دینی را با ذکر مثالی چنین توضیح داد: در فیلم‌های سینمایی ما زمانی که می‌خواهند درباره ارتباط با خداوند سخن گویند تنها راه را تصویرگری از نماز می‌دانند، درصورتی که این رویکرد تنها یک شکل از کار است که آن قدر در سینما و تلویزیون ما به شکلی نادرست مورد توجه قرار گرفته که کیفیت لازم را از دست داده است.

درخشنده در ادامه سؤالاتی را از کسانی که مدعی ژانر بودن سینمای دینی هستند پرسید و گفت: آیا فیلمی که در آن به موضوعاتی چون طلاق، اعتیاد، امانت‌داری و... می‌پردازد موضوعات دینی نیستند؟ آیا فیلمی چون «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» را نمی‌توان کاری دینی عنوان کرد؟ آیا موضوعاتی که از آنها نام بردم تماما در دستورات دینی ما به آن اشاره یا تاکید نشده است؟ پس چگونه می‌خواهیم برای معانی به این گستردگی تنها یک قالب به خصوص در نظر گیریم.

این کارگردان در پاسخ به این سؤال که چرا نباید فیلم‌هایی که به صورت مستقیم به اخلاق و رفتار دینی توجه دارند را به عنوان الگوی کارهایی دینی نام ببریم؟ بیان کرد: فیلم‌هایی که تنها به رفتار و مناسک دینی توجه می‌کنند، معمولا به چرایی‌ها توجه ندارند. برای مثال اگر در فیلمی هنرپیشه‌ای نماز می‌خواند باید دلیل نشان دادن آن رفتار هم تصویر شود. منظورم این است که نشان دهیم چرا انسان نیاز دارد به خدا وصل شود و چرا نماز خواندن مسیر زیبایی برای رسیدن به خداست؟

قرآن بهترین الگو برای روایت‌ سینمایی مفاهیم دینی

وی مهم‌ترین الگو را برای یک فیلم دینی، قرآن توصیف کرد و گفت: قرآن معجزه‌ای است که کارکرد انسان‌سازی دارد، به نحوی که وقتی آن را قرائت می‌کنیم در هر برهه زمانی می‌توان برای زندگی از آن الگو و فاکتور گرفت، چون جاری و ساری است، اما آیا بسیاری از فیلم‌هایی که به اسم فیلم دینی تولید می‌شوند کارهای هستند که نمود واقعی آن را بتوان در زندگی روزمره مردم مشاهده کرد؟

کارگردان فیلم «شمعی در باد» این ادعا را که ژانر کردن سینمای دینی، فراهم کردن محیطی است که برای این تولیدات امکانات رشد ایجاد می‌کند؟ گفت: باز هم می‌گویم وقتی که ما می‌خواهیم مستقیم درباره موضوعات دینی سخن گویم این رویکرد تاثیرگذاری لازم را ندارد، هر چند ممکن است مثالی زده شود که چرا فیلمی چون «روز واقعه» توانست تا این اندازه تاثیرگذار باشد؟ جواب این مسئله کاملا مشخص است این فیلم تصویرگر یک رویداد تاریخی بود که حماسه‌ای عظیم را نمایش می‌داد. این موضوع نیز به هیچ وجه شعار نیست بلکه حقیقت محض است، اما در کارهایی درباره ایام محرم تنها مناسک را تصویر می‌کنند که چنین تاثیرگذاری از آن انتظار نمی‌رود.

ساخت فیلمی درباره عروس امام صادق(ع)

وی در پایان بیان کرد: من مدت‌هاست که دغدغه ساخت فیلمی با محوریت زندگی نفیسه خاتون عروس امام صادق(ع) را دارم. این شخصیت در برهه‌ای از تاریخ به شدت تاثیرگذار بود. اگر من بتوانم به زیبایی زندگی این بزرگوار را ترسیم کنم شعار مستقیم نداده‌ام، بلکه رویدادی را که در گذشته روی داده و بار ارزشی نیز دارد را به درستی روی پرده برد‌ه‌ام، البته تمام تلاش خود را انجام می‌دهم تا تصویرسازیم از این شخصیت برای مخاطب امروز قابل لمس و درک باشد.