«الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ»؛ مبین وظیفه دولت در قبال سعادت مردم

مصطفی نوروزی، مشاور سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، با اشاره به ارائه تعریف جدیدی از ارتباط دولت و مردم با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، گفت: در دنیا دو الگوی مهم و برجسته در ارتباط با رابطه دولت و مردم وجود داشت که یکی با نگاه راست و سرمایه‌داری است و دیگری با نگاه چپ به این موضوع توجه دارد.
وی افزود: در هر دو الگو، برای دولت هیچ امر روشن و مثبتی ارائه نشده و به تناسب هر یک از تئوری‌ها و ایده‌های بدیع و نویی که در نظریه‌ها به کار رفته، دولت به نوعی یک امر بغرنج دیده شده است و خود مانعی در برابر تکامل و رشد جامعه است.
نوروزی با بیان اینکه دولت از نگاه لیبرال‌ها یک «شر لازم» است، اظهار کرد: در این تعریف جامعه همواره مترصد آن است که مورد هجمه دولت قرار گیرد؛ این تجربه نیز وجود دارد که قدرت پیوسته سلطه‌گری و یاغی‌گری دارد و جامعه را تکه‌پاره می‌کند، به همین خاطر دولت را شری که باید تحملش کرد تعریف می‌کنند.
وی افزود: بر اساس این دیدگاه اگر بخواهیم رسالت دولت را بررسی کنیم، چیزی جز امور سخت و کارهای یدی نخواهد بود؛ بنابراین باید کارهای سخت را به دولت واگذار کرد و در محدود گوشه رینگ نگه داشته شود و هر لحظه آماده حمله به جامعه بود؛ کما اینکه این اتفاق در قرن بیستم در دولت‌های راست و لیبرال افتاد و در حالی‌که دولت در گوشه رینگ نگه داشته شده بود، از کوچک‌ترین فرصت استفاده کرد و حاصلش فاشیسم و نازیسم شد.
این کارشناس مسائل سیاسی اضافه کرد: بعد از تشکیل دولت‌ها در عصر روشنگری، دولت‌های مطلقه شکل گرفتند اما این دولت‌ها به مراتب از دولت‌های مطلقه نیز خطرناک‌تر و سخت‌تر بودند و آنچه جامعه از آن نگران بود اتفاق افتاد؛ یعنی جامعه له شد و شر حداقلی دولت به شر حداکثری تبدیل شد.
نوروزی گفت: دولتی که قدرت و امکانات دارد و جامعه را تحت سلطه خود قرار داده، جامعه نمی‌تواند آن را حداقلی نگه دارد؛ بلکه این دولت است که جامعه را حداقلی می‌کند، کمااینکه این اتفاق در قرن بیست و یکم و در دولت‌های راست به وقوع می‌پیوندد و مردم توسط دولت‌ها در سایه قرار گرفته‌اند.
وی با بیان اینکه در تصور دولت‌های چپ این وضع بدتر می‌شود، اظهار کرد: در دیدگاه چپ، دولت نقش قیم را ایفا می‌کند؛ اگر در دیدگاه راست، دولت شر حداقل است، در دیدگاه چپ دولت شر حداکثری می‌شود و جامعه را در درون خود حل می‌کند.
مشاور سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها خاطرنشان کرد: در هر دو دیدگاه دولت شری در وجود خود دارد و به سمت توسعه قدرت خود می‌رود؛ بنابراین نمی‌توان انتظار سعادت‌مندی برای جامعه داشت؛ همچنین با مجموعه مباحث روشنفکری چپ و راست دولت تحلیل نمی‌شود بلکه تقیید یا حداکثری می‌شود.
نوروزی به الگوی انقلاب اسلامی در تعریف دولت و رابطه آن با دولت اشاره کرد و گفت: علت اینکه نظام جمهوری اسلامی نظامی بی‌بدیل است، این است که قدرت را مردمی کرده و تضاد سیصد ساله‌ای که بین مردم و دولت وجود داشت را تبدیل به یک امر موافق کرد؛ بر همین اساس تضادها به هماهنگی‌ها تبدیل شد.
این کارشناس مسائل سیاسی با تأکید بر اینکه در نظام جمهوری اسلامی تضاد بین قدرت دولت و قدرت مردم حل شد، اظهار کرد: هنر جمهوری اسلامی ایران این است که نشان داده که دوگانگی وجود ندارد؛ تا وقتی که رابطه بین دولت و مردم در یک تضاد و دوگانگی قرار داشته باشد، قطعاً اتفاقات قرن بیست و حتی 21 برای جوامع پیش می‌آید؛ تجربه نشان داده است که این دوگانگی به نفع دولت‌ها حل شده و مردم تضعیف شده‌اند.
وی خاطرنشان کرد: در نظام جمهوری اسلامی ایران دولت نماد مردم و قدرت برخاسته از مردم است؛ جوشش دولت و قدرت از پایین به بالاست.
نوروزی با بیان اینکه امام خمینی(ره) دولتمردان را خادمان مردم می‌دانستند، گفت: در جایی که تضاد بین مردم و دولت به یگانگی تبدیل شود، دولت‌ها رنگ مردمی می‌گیرد، اهداف و سیاست‌های دولت‌ها مردمی می‌شود.
مشاور سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها افزود: به دلیل اینکه مردم نمی‌توانند تک‌تک برای آخرت و رسیدن به سعادت و بهشت‌شان نقشه راه مناسبی را ترسیم کنند، آن دولت جوشیده از مردم با توجه به قدرت، فرصت، نخبگان و امکان تئوری‌پردازی‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که دارد، این کار را انجام می‌دهد؛ یعنی دولت که برآمده از مردم است، جامعه کوچک و تصویری از جامعه بزرگ می‌شود و اهداف و ایده‌های جامعه بزرگ را دنبال می‌کند.
وی ادامه داد: بر این اساس دولت زمینه‌های حرکت جامعه را به سمت تعالی و نقطه اوج فراهم می‌کند و برای آن ایده دارد، دل می‌سوزاند و خود را فارغ از آن نمی‌داند.
نوروزی به شعار گروه‌های چپ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: در آن دوره گروه‌های چپ شعار «نان و مسکن» را مطرح می‌کردند؛ یعنی رسالت اصلی حکومت و دولت را مسائل اقتصادی و رفاهی می‌دانستند، اما در تفکر دینی، اولویت اصلی این است که زمینه را برای رساندن جامعه به اهداف بلند با تئوری‌سازی و نطام‌سازی فراهم کند.
مشاور سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها اظهار کرد: در تفکری که امام (ره) مدافع آن بودند نهادها و ساختارهایی که نقش نرم‌افزاری قوی‌تری داشتند اهمیت بیشتری داشتند.
وی به داستان حضرت موسی (ع) اشاره کرد و گفت: وقتی حضرت موسی(ع) با فرعون بحث می‌کنند، دلیل مبارزه خود را تعالی جامعه و یاد خدا می‌داند؛ یعنی جولان و عطرافشانی معنویت در جامعه بالا برود؛ قطعاً در چنین جامعه‌ای مسائل اقتصادی و بهداشتی نیز مد نظر قرار می‌گیرد.
نوروزی افزود: حضرت موسی(ع) وقتی حرکت کردند و آن دوره طولانی را برای نجات بنی‌اسرائیل از اسارت طی کردند، نفرمودند انقلاب کردند تا شرایط رفاهی بنی‌اسرائیل بهبود یابد، کمااینکه بهبود یافت؛ ایشان نفرمودند برای ارتقای سلامت و بهداشت در جامعه انقلاب کردیم؛ کمااینکه ارتقا پیدا کرد.
وی همچنین اظهار کرد: امام علی(ع) نیز وقتی خطاب به اعراب سخن می‌گویند، جایگاه آنها را پیش از اسلام بررسی می‌کنند و به اوضاع معیشتی، بهداشتی و تغذیعه آنها را به رخ می‌کشانند و پس از آن به سبکی که اسلام برای زندگی آنها به ارمغان آورد و باعث ارتقای جایگاه آنها شد را اشاره می‌کنند.
نوروزی با بیان اینکه در نظام جمهوری اسلامی شر تبدیل به خیر شد، گفت: این خیر برخواسته از جامعه‌ای است که می‌خواهد به صورت تئوریزه‌شده معنا و حقیقت پیدا کند و جامعه را در آن زمینه رشد و تعالی دهد؛ در این دیدگاه نقش معنوی دولت قوی‌تر از سایر نقش‌هاست؛ بنابراین نگاه اصلی دولت حرکت دادن و پیش بردن جامعه به سمت اهداف متعالی و معنوی، یعنی همان رساندن جامعه به سعادت و بهشت و دوری از جهنم خواهد بود.
مشاور سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها با اشاره به آیه 41 سوره حج گفت: در این آیه آمده است «الَّذِینَ إِن مَّکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنکَرِ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ» (همان کسانى که چون در زمین به آنان توانایى دهیم نماز برپا مى‏‌دارند و زکات مى‌‏دهند و به کارهاى پسندیده وامى‏‌دارند و از کارهاى ناپسند باز مى‌‏دارند و فرجام همه کارها از آن خداست)؛ بر این اساس افرادی که در جامعه توانایی می‌یابند و مستقر می‌شوند جامعه را به سمت خوبی‌ها و سعادت سوق می‌دهند؛ علاوه بر این مانعی بر سر راه حرکت جامعه نیز نمی‌شود.
نوروزی با بیان اینکه دولت نمی‌تواند این تشویق و هدایت را با تحکم اجرا کند، گفت: چون دولت نمی‌تواند ضد جامعه باشد، چون برخاسته از جامعه است و باید در خدمت جامعه باشد؛ در این صورت نه دولت قیم است و نه رفتار دیکتاتورمآبانه دارد.
وی افزود: در دیدگاه اسلام دولت یک استثنا و مجزای از مردم نیست؛ هرچند در غرب نگاه «گودزیلا»یی به دولت می‌شود و همان‌طور که در آثار سینمایی‌شان نشان می‌دهند که گودزیلا مخرب فرهنگ و اقتصاد جامعه شده است، اما در دیدگاه اسلام، مردم نگران دولت خود نیستند چرا که دولت‌ها باید برای رساندن مردم به سعادت ایده داشته باشند و در کنار این امر، مزاحمتی برای حرکت جامعه نداشته باشند.
مشاور سیاسی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها تصریح کرد: دولت قیم مردم نیست که بخواهد برخورد قهرآمیز داشته باشد؛ البته عناصر تخریب‌کننده‌ای که در جامعه حضور دارند، به تناسب تفکری که دارند، لازم است با آنها برخورد شود اما با مردم نمی‌توان هیچ‌گاه برخورد تند و خشن داشت.