۹۰ درصد مردم ترجمه کامل قرآن را نخوانده‌اند/ مخاطب عام نیازمند آگاهی از محتواست
گروه ادب: یک مترجم قرآن با بیان اینکه مخاطب عام نیازمند آگاهی از محتوا و نه پیام آیات است و باید در ترجمه قرآن به آن توجه کرد، گفت: می‌توانم ادعا کنم، بیش از ۹۰ درصد مردم ما ترجمه قرآن را یک بار از اول تا آخر نخوانده‌اند و از محتوای آن آگاه نیستند.
محمد فقیهی رضایی، مترجم قرآن کریم، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره دغدغه‌های مترجمان در حوزه ترجمه قرآن کریم گفت: با توجه به وضعیت جامعه، قرآن را ترجمه می‌کنیم تا مردم زمان خود و جامعه‌مان با متنی که 1400 سال پیش نازل شده است، آشنا شوند و وقتی که نمی‌توانند با زبان اصلی ارتباط برقرار کنند، بتوانند به ترجمه ما اعتماد کرده و متن آن را بفهمند.
وی افزود: متأسفانه شاهد هستیم که عمده مردم ایران و فارسی‌زبانانی که علاقه‌مند به قرآن هستند، قرآن را می‌بوسند، بالای سرشان می‌گذارند و سر سفره عقد هم قرار می‌دهند، اما از محتوای قرآن آگاه نیستند. این یک فرضیه است و به نظر من اثبات آن چندان سخت نیست که من می‌توانم ادعا کنم، بیش از 90 درصد مردم ما ترجمه قرآن را یک بار از اول تا آخر نخوانده‌اند و از محتوای آن آگاه نیستند که چه گفته است؛ در حالی که این مهمترین کتابی است که در زندگی آنها وجود دارد.
معانی قرآن در ترجمه‌ها را منتقل نمی‌کنیم
فقیهی‌رضایی ادامه داد: این امر می‌تواند علل فرهنگی، آموزشی و پرورشی و ... داشته باشد و یکی از مهمترین علل این است که ما در ترجمه‌هایمان، معانی قرآن را با جامعیتی که دارد و با توجه به قرائن زمانی منتقل نمی‌کنیم و آنچه منتقل می‌شود واژگان است، برای همین است که مخاطب با ترجمه ما ارتباط برقرار نمی‌کند.
وی گفت: در این راستا، غیر از ترجمه‌ای که در مرکز طبع و نشر قرآن انجام داده‌ام و کار آن به پایان رسیده و در حال آماده‌سازی برای چاپ است، کار دیگری با عنوان «شرح و توضیح آیات قرآن برای جوانان و نوجوانان» را آغاز کرده‌ام. این کار تا آخر سوره شریفه «بقره» و اواسط سوره «آل‌عمران» انجام شده و قصد دارم به تدریج عرضه کنم و در این اثر بر این موضوع تأکید کرده‌ام که این ترجمه فنی نبوده و به عنوان ترجمه فنی به آن نگاه نشود.
بسیاری از ترجمه‌ها گویا نیست
فقیهی‌رضایی با بیان اینکه در این اثر تلاش کرده‌ام تا مردم را با محتوای نقل معروف آشنا کنم، بیان کرد: ما باید مردم مسلمان را کم و بیش در جریان ترجمه قرار دهیم و با توجه به دلایل اجتماعی که برای آن وجود دارد، بسیاری از مردم حوصله خواندن تفسیر را ندارند، از سوی دیگر ترجمه‌ها گویا نیست؛ از این رو چنین نیازی را برای جامعه احساس می‌کنم که غیر از کار ترجمه فنی، که حدود و ثغور خودش را دارد و با همان حدود و ثغور نقد می‌شود، کارهایی باید انجام شود تا مردم از مفهوم و محتوای آیات آگاه شوند نه پیام آیه.
این مترجم قرآن تأکید کرد: باید سعی کنیم، اگر نیاز باشد گاهی به تفسیر، شرح نزول و قرائن آیات اشاره شود تا مخاطب عام نیز از معنای آیات آگاه شود. اگر چنین کاری انجام شود، شاید بسیاری از افراد در جامعه به این متن اقبال بیشتری نشان دهند و برای اینکه بفهمند در قرآن چه گفته شده است، این متن را بخوانند وگرنه تجربه ثابت کرده است که اگر ما آمار بگیریم که چند درصد از مردم فارسی‌زبان ما ترجمه قرآن را یک بار از اول تا آخر قرآن و نه عربی آن را قرائت و محتوای قرآن را مطالعه کرده‌اند؛ کمتر از 10 درصد مردم را شامل می‌شود.
نزدیکتر بودن متن ترجمه قرآن به زبان مبداء و تأثیرگذاری بر مخاطب
وی با بیان اینکه در کنار توجه به مسائل آموزشی و پرورشی، ترجمه قرآن نیز باید مورد توجه باشد، اظهار کرد: ترجمه می‌تواند در گرایش مردم به قرآن نقش داشته باشد، وگرنه ترجمه وجود دارد و همین ترجمه‌های معمول نیز می‌تواند نقش خود را ایفا کند؛ چرا که کسی که با متن عربی مواجه و آشناست، ولو ترجمه لفظی نیز موجود باشد، زمانی که با زبان واژگان آشناست، بیشتر انس پیدا می‌کند.
فقیهی رضایی ادامه داد: متن ترجمه شده از قرآن هر چقدر به زبان مقصد و زبان خواننده نزدیکتر باشد، محتوای زبان مبدا به زبان مقصد نزدیکتر می‌شود و تأثیر بیشتری بر مخاطب خواهد گذاشت.
