مهندسی عرصه کتاب زمینه تمدن‌سازی است/ معضلی به نام «کتاب‌نماها»
گروه ادب: معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد در مراسم اختتامیه کتاب فصل با بیان اینکه مهندسی کتاب اهمیت زیادی در حوزه تمدن‌سازی پیدا می‌کند، گفت: کتاب فصل فرصتی برای دیده شدن کتاب‌های خوب بوده و نباید به تکریم پدیدآورندگان محدود شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم اختتامیه بیست و هفتمین جایزه کتاب فصل عصر امروز، 25 خردادماه، با حضور سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد، نجفعلی میرزایی، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب، نجفقلی حبیبی، دبیر علمی جایزه کتاب فصل و جمعی از اهل فرهنگ و ادب در پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری برگزار شد.
صالحی در این مراسم گفت: کتاب فصل و هر جشنواره دیگری را می‌توان با انتظار حداقلی دید، یعنی تکریم پدیدآورندگان و مرارت‌هایی که برای آفرینش یک اثر خوب و برتر متحمل می‌شوند، باشد؛ ولی می‌توان سقف این انتظارات را بالاتر برد.
وی افزود: جشنواره کتاب فصل و سال را در افق مهندسی کتاب باید دید. این سخن درست و حق را از رهبر فرزانه انقلاب اسلامی شنیده‌ایم که کتاب، مادر و عصاره تمدن‌سازی است. یعنی تمن‌ها با کتاب آغاز می‌شوند. طبعاً نگاه به کتاب از این زاویه، از یک محصول عادی فرهنگی خارج می‌شود و نگاه به کتاب صرفاً از یک رسانه و فرهنگ بیرون می‌رود و کتاب شاخص اوج و فرود تمدن‌ها می‌شود. این تمدن در مسیر کتاب پرورده می شود و به بار می‌نشیند.
صالحی با بیان اینکه اگر چنین نگاهی به عرصه کتاب هندسه و مهندسی کتاب وجود داشته باشد، اهمیت زیادی در حوزه تمدن‌سازی پیدا می‌کند، ادامه داد: کتاب را باید با اضلاع شش گانه کتاب یعنی پدیدآورنده، ناشر، اطلاع‌رسانی، تبلیغ و ترویج، توزیع و مصرف کتاب را بشناسیم؛ از این رو جشنواره‌های کتاب باید بتوانند ما را به اضلاع شش گانه نزدیکتر کنند و راهی را برای پیشرفت نشان دهند.
وی در ادامه گفت: علاوه بر این باید پایش‌ها و تحلیل‌هایی از این اضلاع انجام شود. یعنی هر کتاب فصل و سالی که برگزار می‌شود فرصتی برای تغییر باشد و بدانیم در هر یک از اضلاع چه اتفاقاتی می‌افتد.
فرصتی برای بازخوانی و بازمهندسی کتاب
معاون وزیر ارشاد تصریح کرد: دیپلماسی فرهنگی، آینده‌شناسی حوزه کتاب و فرهنگ و مناسباتی که حوزه کتاب و مکتوبات در حوزه‌های دیگر نظیر تولید دانش دارد، در جشنواره‌های کتاب فصل می‌تواند فرصتی را برای مهندسی کتاب ایجاد کند.
صالحی تأکید کرد: جشنواره‌ها نباید در سطح تکریم از پدیدآورندگان محدود بمانند؛ چرا که می‌توانند برای اهداف بالاتر فرصت‌سازی کنند. از این رو باید جشنواره‌هایی از این قبیل را فرصتی برای بازخوانی و بازمهندسی کتاب بدانیم و این اتفاق، اتفاقی است که امیدواریم در دوره جدید توسط کسانی که این مسئولیت را در خانه کتاب دارند، به پیش برود.
کتاب‌نماها، فرصت دیدن کتاب را گرفته‌اند
وی عنوان کرد: جشنواره‌ها فقط جایی برای دست زدن و بانگ برداشتن برای برگزیدگان نیست، بلکه باید در پرتو این جشنواره‌ها کتاب‌های خوب شناسانده شوند و این معرفی مستمر باشد و فرصتی باشد تا کتاب‌های خوب دیده شوند؛ چرا که کتاب‌نماها، فرصت دیدن کتاب را گرفته‌اند و در این میان رسانه‌ها سهم زیادی داشته و باید در حوزه معرفی بهتر کتاب اقدام کنند.
معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد در پایان سخنان خود فرآیند داوری‌ها و منطق گفت‌وگو را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: خوشبختانه امسال برای نخستین بار اسامی داوران به طور رسمی در راستای شفاف‌سازی داوری‌ها اعلام شده است تا آنها مسئولیت خود را بپذیرند و فرصتی برای گفت‌وگو ایجاد شود. از سوی دیگر داوری‌ها از این پس مدلل‌تر می‌شوند و فرصتی فراهم می‌شود تا در حوزه کتاب، بدانیم کتاب خوب و خوبتر کدامند و با چه معیارهایی می‌توانیم نمره‌های بهتری دهیم.
وی ادامه داد: اینکه در سوژه‌ها چه چیزهایی تازه و در مضامین چه مواردی خلاقانهاند که کتاب فصل می‌تواند در این زمینه به کمک آید. البته اتفاقاتی از این قبیل نباید به شعائر صوری تبدیل شود، بلکه باید روح عرصه فرهنگ را تکان دهد.
حبیبی: جوانان علاقه‌مند به تألیف، تشویق شوند
نجفقلی حبیبی، دبیر علمی جایزه کتاب فصل، با اشاره به علاقه‌مندی جوانان به نگارش کتاب در مقایسه با اساتید و اهل فن گفت: اکنون که جوانان ما علاقه‌مند به فعالیت در این عرصه هستند، بهتر است راهی بیابیم تا به جای کتابسازی و کپی کردن به تألیف آثار بپردازند و در این راستا آنها را تشویق کنیم و امکانی برای نقد و بررسی آثار آنها فراهم آوریم.
وی افزود: اگر نتوانیم از نتایج کتاب‌های فصل بهره بگیریم، سودی نخواهد داشت و در این راستا معرفی نویسندگان، ارائه راهنمایی‌ها، نقد کتب و ... در زمینه آموزش جوانان بسیار سودمند است و آینده کشور با این گونه مسائل سامان می‌یابد.
حبیبی با بیان اینکه وجود دهها مراکز و مؤسسه فرهنگی و علمی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد، ادامه داد: انتشار اسامی داوران، نشانه این است که داوران مسئولیت خود را پذیرفته‌اند و آماده شنیدن نقدها هستند.
غلامی‌جلیسه: دچار کمای علمی در حوزه کتاب هستیم
مجید غلامی‌جلیسه، معاون فرهنگی و پژوهشی خانه کتاب، در ادامه این مراسم با اشاره به تأخیر برگزاری اختتامیه جایزه کتاب فصل گفت: خوشحالیم که این اتفاق مبارک یک بار دیگر انجام شد، چرا که یکسری تغییرات مدیریتی در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد، خانه کتاب، تعطیلات عید نوروز و سپس برپایی نمایشگاه کتاب سبب شد تا این مراسم با تأخیر برگزار شود.
وی با ارائه گزارش کلی از بیست و هفت دوره گذشته جایزه کتاب فصل ادامه داد: در بیست و هفت دوره گذشته در مجموع 110 هزار و 445 اثر مورد ارزیابی قرار گرفته و از میان آنها 1119 اثر منتخب شده است و از میان آنها 475 اثر برگزیده و 644 اثر شایسته تقدیر معرفی شده‌اند و در دوره بیست و هفتم نیز 3886 اثر توسط داوران بررسی شده که 198 اثر به مرحله دوم راه یافته و از میان آنها 7 اثر برگزیده و 22 اثر شایسته تقدیر شده است.
غلامی‌جلیسه با اشاره به روند داوری در این دوره بیان کرد: امسال برای نخستین بار به صورت شفاف روند داوری‌ها را ارائه خواهیم کرد و در این راستا اسامی داوران و دست‌اندرکاران جشنواره را ارائه کرده‌ایم چرا که بسیاری از داوران علاقه‌مند به نقد و بررسی داوری خود هستند و اعلام اسامی از باب شفاف‌سازی در روند داوری‌ها انجام شده است.
وی با اشاره به تعداد آثار ارائه شده گفت: شاید این شبهه وجود داشته باشد که برخی از آثار در روند داوری قرار نگرفته است. کما اینکه خلأهایی در این زمینه وجود دارد. در مجموع در 5 دوره اخیر 21 موضوع از 64 موضوعی که ارزیابی شدند، فاقد برگزیده و شایسته تقدیر هستند، گه این حوزه‌ها شامل کلیات، آموزش و پرورش، شعر کودک، داستان تألیفی کودکان و... است.
غلامی‌جلیسه با بیان اینکه دچار کمای علمی موضوعات یادشده هستیم، افزود: البته در حوزه‌هایی چون ادبیات فارسی نیز برگزیده وجود ندارد و مسئولان فرهنگی باید در این زمینه اهتمام جدی برای پرکردن این خلأها داشته باشند. البته در برخی حوزه‌ها فقط یک اثر شایسته تقدیر وجود داشته است.
وی تصریح کرد: حقیقت این است که خلأها کاملاً مشهود است و برنامه‌ریزان و مسئولان فرهنگی باید برای شناسایی وضعیت موجود و نقاط ضعف و قوت حوزه کتاب به آمارهای مربوط در این زمینه مراجعه کنند که از سوی خانه کتاب قابل دست‌یابی است. ما در موضوع فلسفه و کودک و نوجوان کاملاً مصرف‌کننده‌ایم و در این زمینه آثار تقدیری این دوره نیز ترجمه‌ای بودند و به ویژه در حوزه کودک و نوجوان باید آثار تألیفی مذهبی و دینی وجود داشته باشد در حالی که بیش از 50 درصد آثار در بازار کتاب ترجمه‌ای هستند.
حجت‌الاسلام نواب: کتاب «المعجم الاحادیث المعتبرة» تحولی در سیر حدیث است
حجت‌الاسلام والمسلمین نواب، رئیس دانشکده ادیان و مذاهب، درباره اثر برگزیده در بخش دین که توسط انتشارات این دانشکده منتشر شده است، گفت: علامه آصف محسنی، دانشمند افغانستانی و از شاگردان برجسته آیت‌الله العظمی خویی بوده که کتاب «المعجم الاحادیث المعتبرة» را به نگارش درآورده است و به دلیل شرایط حساس انتخابات افغانستان نتوانست در این مراسم حضور یابد.
وی افزود: افغانستان از جهات متعددی مظلوم است که یکی از این ابعاد مظلومیت فرهنگی است. این کشور دارای فرهنگ عمیقی است. افغانستان ویرانه است اما کتابخانه‌های آن آباد است و مردم به شدت تشنه فرهنگ هستند و با اینکه درآمدشان اندک است، اما هزینه تحصیل فرزندان خود را متقبل می‌شوند.
حجت‌الاسلام نواب ادامه داد: کتابی که این علامه نوشته است با دقت و حساسیت بالایی بررسی شده و هیچ حدیث ضعیفی را نقل نکرده است و از سوی دیگر در نگارش آن هم بر روی سناد و هم منبع آن دقت شده است و می‌توان آن را تحول در سیر حدیث به شمار آورد.
