لزوم توجه و آشنایی با فرهنگ اعراب جاهلی در فهم قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست «تأثیر آشنایی با فرهنگ و آداب و رسوم جاهلی در فهم قرآن» از ساعت 18 تا 19:15 با حضور محمد فقیهی رضایی، عضو هیئت علمی مرکز طبع و نشر قرآن در سالن کنفرانس بیست و دومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن برگزار شد.

محمد فقیهی رضایی در ابتدای این نشست با تأکید بر تأثیر آشنایی با فرهنگ جاهلی در فهم قرآن گفت: قرآن کلامی است که در زمان و مکان مشخصی نازل شده است و اینکه بپذیریم مطلبی از سنخ کلام و گفتار است، قوانینی را پذیرفته‌ایم که برآن مطلب حاکم بوده و برای فهم آن به ابزار نیاز است.

وی در ادامه با بیان اینکه برای فهم یک موضوع به مراحلی نیاز است، افزود:  آشنایی با قواعد دستوری زبان گوینده، معانی واژه کلام، فضای انعقاد کلام، آشنایی با فرهنگ زمان انعقاد کلام؛ یعنی زمانی که گوینده در آن قرار دارد، از جمله مواردی است که برای فهم یک موضوع و مطلب به آن نیاز است.

عضو هیئت علمی مرکز طبع و نشر قرآن تصریح کرد: زمانی که بپذیریم قرآن از سنخ کلام است، این را پذیرفته‌ایم که فهم قرآن مشروط به شروطی است و باید با دستور زبان عربی، مفردات، واژگان و ... آشنا باشیم.

وی در ادامه با بیان اینکه یکسری از واژگان استحاله پیدا کرده است، اظهار کرد: از کلماتی که دارای استحاله معنایی است، می‌توان به کلمه «بری» اشاره کرد که در زمان پیامبر(ص) در معنای قطع رابطه به کار می‌رفته، اما در حال حاضر به معنی بیزار است.

فقیهی رضایی بیان کرد: برای فهم قرآن نیاز است تا با قرائات آن آشنا شویم. قرائات، ذاتی قرآن نیست بلکه عارضی است.

فهم اسباب نزول برای فهم بهتر قرآن

وی در ادامه به مهم بودن فهم اسباب نزول برای فهم قرآن اشاره کرد و گفت: توجه به شرایط نزول و اینکه یک آیه در چه شرایط و زمانی نازل شده است، می‌تواند در فهم قرآن مؤثر باشد.

عضو هیئت علمی مرکز طبع و نشر قرآن با تأکید بر توجه به محتوای کلی و فرهنگ زمان نزول قرآن، گفت: قرآن دارای مخاطبان اولیه است که باید براساس فهم و درک ‌آنها نازل شود و اینجاست که بزنگاه فکری و عقیدتی شروع می‌شود و کسانی که راه را درست نفهمند به بیراهه رفته‌اند.

وی در ادامه تصریح کرد: مخاطبان اولیه قرآن عرب جاهلی بودند که این قرآن باید توسط ‌آنها نشر پیدا می‌کرد و اگر این کتاب آسمانی بر غیر عرب‌ها نازل می‌شد، ایمان نمی‌آوردند و با توجه به اینکه قرآن با نگاه و توجه به فرهنگ زمان نزول، نازل شده است، برای فهم آن باید با فرهنگ و آداب و رسوم جاهلی آشنا شد.

فقیهی رضایی بیان کرد: قرآن از یگانه‌پرستی، معاد، نبوت، مبانی درست اقتصاد، روابط صحیح سیاسی و ... سخن گفته و هر کس ترجمه و متن قرآن را بخواند، بار خود را می‌بندد و نیاز قطعی به آشنایی با فرهنگ جاهلیت ندارد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه واژه «مع الله» 16 مرتبه در قرآن به کار برده شده است، گفت: این به این معناست که ای مخاطب من همراه الله، اله دیگری را قرار نده. غیرملسمانان نیز با الله کاملا آشنا هستند، اما قرآن در آیةالکرسی «الله» ی را که دارای اسماءالحسنی است، نه شریک دارد و نه زاده می‌شود، نه خوابش می‌برد و ...  معرفی و از تمامی پیرایه‌ها پاک می‌کند.

تأکید قرآن بر دوری از ازدواج وراثتی

عضو هیئت علمی مرکز طبع و نشر قرآن به اینکه قرآن از روابط خانوادگی سخن گفته است اشاره کرد و گفت: در زمان اعراب جاهلی زن به همراه اموال به ارث می‌رسید، یعنی وارث می‌توانست با آن زن ازدواج کند، آن را به همسری دیگری در آورد و یا او را رها کند، اما قرآن در رابطه با نکاح وراثتی گفته است، مبادا اینکار را کنید که حلال نیست.

وی در ادامه در رابطه با نظر قرآن در مورد نکاح مصاحفه اظهار کرد: در زمان جاهلی زن و مرد با برقراری رابطه دوستانه و پس از به دنیا آمدن فرزند با یکدیگر ازداوج می‌کردند و قرآن می‌گوید مبادا ازدواج مصاحفه داشته باشید.

فقیهی رضایی با اشاره به تأکید قرآن بر نفی بنوت تصریح کرد: قرآن می‌گوید پسر خوانده، پسر شما نیست و پسر خوانده را به نام پدرش بخوانید. عرب جاهلی می‌گفت پسر خوانده، پسر تنی من است و از من ارث می‌برد.

وی در پایان اظهار کرد: برای فهم قرآن باید به فرهنگ آن روزگار نزدیک شد. قرآن به فرهنگ زمانه توجه دارد، اما زمانی که می‌بیند این فرهنگ به بیراهه می‌رود آن را هدایت می‌کند و از آن تأثیر نپذیرفته، بلکه بر آن تأثیر می‌گذارد.