شبکه‌های اجتماعی، جایگزین رسانه‌های جمعی!/ سکوت در برابر غزه

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، نشست تخصصی خبررسانی در شبکه‌های اجتماعی، پیش از ظهر امروز با حضور جمعی از اساتید ارتباطات همچون یونس شکرخواه، حسن نمکدوست، حسین امامی، احسان پوری، الهام باقری، محمد سلطانی‌فر، مریم سلیمی، رضا کیمیایی و محسن فرجادی در مرکز مطالعات و رسانه‌ها برگزار شد. همچنین مدیریت برنامه و اجرای آن برعهده محمد سلطانی‌فر بود.

یونس شکرخواه، استاد ارتباطات با اشاره به کارکردهای شبکه‌های اجتماعی گفت: در هر نقطه‌ای که نهادهای مدنی محدودیت داشته باشند، شبکه‌های اجتماعی در آن نقطه بیشتر مطرح می‌شوند. در کشور آمریکا و کشورهای اروپایی، بسیاری از شهروندان آنها نمی‌دانند که فیس بوک چیست و البته برخی هم عضو فعال آن هستند.
وی افزود: دارایی‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی مختلف مربوط به آن شبکه است و دیگر امکان انتقال جابه جایی وجود ندارد و در نهایت زمانی که کاربر تمایل به ادامه فعالیت نداشته باشد، می‌توان صفحه خود را متوقف کند.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: مخاطبان باید سواد رسانه‌ای‌شان را افزایش دهند پس نمی‌توان انتظار درستی اخبار را در شبکه‌های اجتماعی داشت. اما رسانه‌های جمعی و خبرنگاران مطبوعات، چشم سوم مخاطبان هستند. پس مشروعیتی که به روزنامه‌نگاران وجود دارد، در شبکه‌های خبری نیست.
وی بیان کرد: هر کسی می‌تواند روزنامه‌نگار بدون کارت باشد حتی نانوای سرکوچه. بنابراین هر کسی می‌تواند در شبکه اجتماعی حضور داشته باشد و به اطلاع‌رسانی بپردازد.
شکرخواه اظهار کرد: حوزه عکس و فیلم، بازی را به شبکه‌های اجتماعی باختند. برای مثال تصاویر و فیلم‌های سانحه هواپیمای چند روز پیش در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد اما فردای آن روز، روزنامه‌ها عکس‌ها را منتشر کردند.
وی افزود: در حوزه عکس، صدا و تصویر نسبت به شبکه‌های اجتماعی عقب هستیم اما به هر حال باید دست روزنامه‌نگاران را باز گذاشت و به آنها آموزش داد. به روزنامه‌نگاران می‌توان آموخت که شبکه‌های اجتماعی یک حوزه خبری جدید است اما به کاربران شبکه‌های اجتماعی نمی‌توان چنین امری را محقق کرد.
وی بیان کرد: خبرنگاران می‌توانند سوژه‌های‌شان را در شبکه‌های اجتماعی بگذارند تا از دیگران نظرسنجی کنند.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: اصلی‌ترین ارزش خبر، فراگیری و دربرگیری است بنابراین شبکه‌های اجتماعی را باید به عنوان فراگیری درنظر بگیریم.
وی افزود: در اینستاگرام عنوان کردم که شبکه‌های اجتماعی، جای صنعت عکس را گرفته است و همه دنیا را دوربین به دست کرده‌اند. این فراگیری را نمی‌توان دست کم گرفت اما به فتو ژورنالیسم ضربه زده است و تعداد عکاسان خبری کم شده است.
شکرخواه اظهار کرد: در فضای وب هر کسی می‌تواند هر کاری انجام دهد اما با افکار عمومی نمی‌توان بازی کرد.

شبکه‌های اجتماعی هنوز جریان‌ساز نشده‌اند

در ادامه حسن نمکدوست، استاد ارتباطات با اشاره به شبکه‌های اجتماعی گفت: نمونه‌های موفقی را در شبکه‌های اجتماعی شاهد بودیم و در کشورمان، کشورهای همسایه و منطقه نمونه‌های قابل ملاحظه‌ای از طریق همین شبکه‌ها انجام شده است. اما هنوز نمی‌توان گفت که شبکه‌های اجتماعی تبدیل به جریان‌های خبری شده‌اند، البته شاید بتوان حدس زد که تا دوسال آینده این اتفاق رخ دهد.
وی افزود: شبکه‌های اجتماعی تخصصی، رفتار حرفه‌ای رسانه‌ای را ندارند و نباید انتظار داشت که همیشه اخبارشان درست باشد. همچنین نباید از انتشار خبر دروغ فوت خانم بهبهبانی در این شبکه‌های اجتماعی تعجب کرد.
نمکدوست اظهار کرد: نباید از شبکه‌های اجتماعی انتظار یک رسانه و جریان‌سازی را داشت و نباید به دنبال اخلاق رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی داشته باشیم.
وی با اشاره به تعریف فشار مثبت در شبکه‌های اجتماعی گفت: فشار مثبت یعنی روزنامه‌نگار وادار می‌شود تا دست از خودسانسوری بردارد. زمانی که دیگر دلیلی برای پنهان‌کاری نمی‌بیند و مجبور است که واکنش نشان دهد. رسانه‌ها مجبور هستند که نسبت به آن رویکرد حرکت کنند چرا که اگر نگویند، مردم می‌بینند و متوجه می‌شود که رسانه سانسور می‌کند.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: شبکه‌های اجتماعی تأثیر مثبت بر رسانه‌ها را دارند اما نباید از آنها انتظار درستی مطالب را داشته باشیم. چیزی که مردم آن را هدایت می‌کنند نیازی به آموزش نیست مگر چه چیزی را می‌توانیم به آنها آموزش دهیم. ما باید به جای هدایت، آنها را در این مسیر کمک کنیم.
وی بیان کرد: بسیاری هم متوهم این موضوع هستند که شبکه‌های اجتماعی جای رسانه‌های جمعی را بگیرند. این موضوع اشتباه است و چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد. شبکه‌های اجتماعی در برابر غزه سکوت کرده‌اند.
نمک‌دوست اظهار کرد: از هر رسانه‌ای می‌توان برای موج‌آفرینی استفاده کرد. ویژگی رسانه همین موج‌آفرینی است حتی ترانه و نقاشی هم موج‌آفرینی کرده‌اند.
وی افزود: کارکردها و ویژگی‌های رسانه‌های جمعی متفاوت از شبکه‌های اجتماعی است بنابراین شبکه‌های اجتماعی نمی‌توانند جای رسانه‌ها را پر کنند. هنوز زود است که تأثیر سبک شبکه‌های اجتماعی را بر روزنامه‌نگاری شاهد باشیم.

 شبکه‌های اجتماعی، مدیریت افکار را به دنبال دارند

احسان پوری اظهار کرد: ما در رسانه‌های اجتماعی بحث تکامل رسانه‌ها را شاهد هستیم که در روند سیر تکنولوژی شبکه گرفته است.
وی افزود: همان فضای اجتماعی که در جامعه حقیقی شاهد هستیم در فضای مجازی شکل گرفته است. فضای مجازی حتی از بعد جامعه‌شناسی تغییر کرده است. به واسطه جامعه‌شناسی خودمحور نمی‌توان درباره شبکه‌های اجتماعی صحبت کرد.
مدرس دانشکده خبر تصریح کرد: همان گونه که دیجیتال با آنالوگ تفاوت‌هایی دارند، امروز شبکه‌های اجتماعی هم با رسانه‌های گذشته متفاوت است. در این فضا مفاهیم و افکار هم تغییراتی کرده‌اند و مدیریت افکار را دنبال می‌کنند.
وی افزود: امروزه در شبکه‌های اجتماعی کسی مطرح است که فعالیت بیشتری داشته باشد. یعنی آن کسی در شبکه‌های اجتماعی قدرت بیشتری دارد که به تولید محتوای بیشتری بپردازند هرچند این محتوا برای دیگران باشد.
پوری اظهار کرد: شبکه‌های اجتماعی، تمرکزگرا و کلاسیک نیست، امروزه حرکت در شبکه‌های اجتماعی افقی است. ابتدا در سطح تولید و منتشر می‌شوند. متأسفانه خبر درگذشت خانم سیمین بهبهانی به دروغ در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این ماهیت شبکه‌ اجتماعی است که مردم هر آنچه را که متوجه می‌شوند و هر خبری را که به دست می‌آورند در آن انتشار می‌دهند.