ورود به حریم خصوصی افراد و افشاگری امور نامکشوف روا نیست

به گزارش خبرنگار افتخاری خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، آیت‌الله احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در نشست بررسی چارچوب فقهی حریم خصوصی افراد، اظهار کرد: حریم خصوصی در اسلام زیرساخت جدی و اغماض‌ناپذیر برای معنویت، تربیت و جامعه‌سازی است، لازم است حوزه‌های علمیه تا دیر نشده است به سمت موضوع‌شناسی حریم خصوصی، معیارشناسی تجاوز به آن، محدوده این تجاوز و تطبیق آن بر فضای مجازی (یعنی مصداق‌شناسی تجاوز الکترونیکی) به پیش بروند.

وی ادامه داد: هر امر پوشیده نگه‌ داشته ‌شده‌ شخصی، حاکی از علاقه نوعی شخص به مستور بودن آن است به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز علاقه شخصی وی به مستور بودن آن بود.

آیت‌الله مبلغی بیان کرد: ما می‌توانیم فعل، وضعیت و فکر شخص را جزو حریم خصوصی در نظر بگیریم که ورود به این حریم و یا افشای یکی از آنها روا نیست.

استاد حوزه علمیه قم افزود: اما اینکه فعل، وضعیت و اندیشه افراد در چه زمانی جزو حریم خصوصی و چه زمانی حریم عمومی است و مرز این دو حریم کجاست به ظرف تحقق آنها که اجتماعی و یا غیر اجتماعی است، بستگی دارد.

رئیس دانشگاه مذاهب اسلامی گفت: ظرف اجتماعی به این معناست که این‌ سه در جامعه تحقق پیدا می‌کند یا ظهور دارد و ظرف تحقق غیر اجتماع آن است که فعل یا وضعیت یا فکر شخص به‌گونه‌ای است که هیچ‌کس غیر از خودش به آن دسترسی و آگاهی ندارد و این جزو حریم خصوصی است.

آیت‌الله مبلغی اظهار کرد: فعل واقع از سوی شخص در ظرف اجتماع را می‌توانیم به دو دسته تقسیم کنیم، یک بار به‌گونه‌ای است که جوانبی از فعل قابل مستور نگه داشته شدن است و صاحب فعل آن را مستور نگه می‌دارد. اگر کوشش شود جوانب مستور نگه‌داشته‌ شده افشا شود، این افشاگری تجاوز به حریم خصوصی است.

استاد حوزه علمیه قم یادآورشد: مقصود از جوانب مستور نگه‌داشته‌ شده آن جوانبی است که شخص مایل به اخفای آن است، نه مکشوف شدن آن؛ به‌ویژه آنکه با افشای این جوانب صورت فعل انجام گرفته در جامعه عوض و شخصیت فرد لکه‌دار ‌شود.

آیت‌الله مبلغی گفت: در این صورت با وجود اینکه این فعل در ظرف جامعه رخ می‌دهد، باید آن را جزو حریم خصوصی به‌حساب ‌آورد؛ اگرچه وقتی فعل در ظرف جامعه رخ می‌دهد، به‌ معنای آن است که به‌صورت مکشوف در حال انجام است ولی طبعا پوشیده داشتن نسبت به جوانب و ابعادی از آن است. گونه دوم موضوعی است که جوانب آن قابل پوشیده نگه داشتن نیست.

وی یادآورشد: در کنار این‌ دو، افعالی وجود دارد که به‌ تنهایی مربوط به خود شخص نیست، بلکه مربوط به او و اطرافیان اوست، که مصداق بارز آن خانواده اوست. اگر محیط خانوادگی را امری بین وضعیت فردی محض و اجتماعی محض بگیریم، می‌توان از آن به حالت نیمه‌اجتماعی تعبیر کرد.

آیت‌الله مبلغی ادامه داد: این وضعیت یا افعال مربوط به فضای خانوادگی دو صورت دارد؛ یک‌بار در محیط خانواده استقرار دارد. طبعاً محیط خانواده ظرف اجتماعی به‌ معنای مکشوف برای افراد جامعه نیست. ورود به این وضعیت خانوادگی در صورتی که از سوی فرد پوشیده نگه داشته شده باشد، نوعی تجاوز به حریم خصوصی است. گاهی نیز این وضعیت خانوادگی مثل فعل فرد در ظرف جامعه رخ می‌دهد.

وی در پاسخ به این سؤال که اگر احراز نکنیم فرد خواهان مخفی نگه داشتن امری است یا نه، آیا مکشوف کردن آن یا رفتن به سمت کشف آن تجاوز به حریم خصوصی تلقی می‌شود، گفت: هر امر پوشیده نگه‌ داشته‌ شده‌ای به‌ نوعی حاکی از علاقه شخص به مستور بودن آن است؛ چه آن که پوشیده داشتن آن یک امر عقلایی و عرفی است، به‌همین دلیل نباید به دنبال احراز میل شخص او به اخفا آن بود.

آیت‌الله مبلغی گفت: با این بیان، معیاری برای حریم خصوصی پیدا می‌شود و آن اینکه، نفس رصد کردن و رفتن به سمت امور نامکشوف، تجاوز به حریم خصوصی تلقی می‌شود؛ چون فرد را در معرض مسائلی قرار می‌دهد که مستور نگه داشتن آن برای صاحب حریم، مطلوب و مورد درخواست و علاقه او است.

استاد حوزه علمیه قم با طرح این سؤال که آیا حریم خصوصی نسبی داریم؟ بیان کرد: مقصود از حریم خصوصی نسبی امور مربوط به یک فرد است که به دلایلی برای افرادی از جامعه مکشوف شده است. آیا کوشش برای فهم این مسائل و کشف آنها که طبعاً به دامنه آگاهان به یک وضعیت خصوصی می‌افزاید، تجاوز به حریم خصوصی است؟.

وی افزود: اصولاً مکشوف شدن امور مربوط به حریم خصوصی برای عده‌ای نمی‌تواند مجوز تجاوز به این حریم باشد؛ چون این تجاوز شما را از یک وضعیتی مطلع می‌کند که فرد خواهان مستور نگه‌ داشتن آن است و طبعاً اگر هم برای عده‌ای مکشوف شده باشد، وی خواهان آن است که دامنه این انکشاف بیشتر نشود. ازاین‌رو در اینجا تجاوز به حریم خصوصی صدق می‌کند.

آیت‌الله مبلغی یادآورشد: حریم خصوصی مطلق به‌ معنای امر نامکشوف شده به صورت کامل است؛ یعنی کاملاً خصوصی است؛ به‌ عبارتی وضعیت عینیت یافته آن خصوصی محض است. اگر این امر کاملا خصوصی برای عده‌ای مکشوف شد، از حالت خصوصی بودن خارج می‌شود؛ ولی برای شما که به سمت آن می‌‌روید، همچنان حریم خصوصی است؛ چون معیار خصوصی بودن نسبت به شما صادق است. در این صورت حریم خصوصی نسبی به حساب آید.

وی یادآورشد: در هر حال کوشش برای دستیابی به امور داخل در حریم خصوصی، تجاوز به این حریم است؛ چه برای برخی افراد انکشاف پیدا کرده یا نکرده باشد. به‌ عبارتی حرمت تجاوز به حریم خصوصی بر اساس ادله خاص خود ثابت است و به‌هیچ وجه نمی‌توان از آن عبور کرد.