ورود غلو در ادبیات دفاع مقدس نیازمند آسیب‌شناسی است
گروه جهاد و حماسه: جامعه ما اهل زیبایی‌های ایده‌آل است و به همین دلیل دوست دارد همه چیز را در حد ایده‌آل ببیند و بشنود؛ از این رو فرهنگ غلو مقداری در وادی ادبیات دفاع مقدس وارد شده است و این چالشی است که باید به آن توجه شود.
سرهنگ مجتبی جعفری، مشاور عالی فرماندهی کل ارتش جمهوری اسلامی ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره ادبیات دفاع مقدس گفت: مجموعه زمینه‌هایی که توانسته فرهنگ دفاع مقدس را اعم از نوشتاری، دیداری و شنیداری برای جامعه تبیین کند، هم چالش و هم نقاط ضعف و نقاط قوتی دارد. نقاط قوت این است که عمق زیبایی فرهنگ دفاع مقدس و نیاز روزافزون جامعه به نشر این فرهنگ درک شده است و این موضوع از طرف همه مسئولان و مردم و کسانی که در این امور دست‌اندرکار هستند، بسیار زیباست و شاید بتوان نقاط قوت دیگری را هم بیان کرد، اما چون تعریف چندان نمی‌تواند راهگشا برای آینده باشد، تبیین نقاط ضعف راه مناسبتری برای برطرف کردن این چالش‌هاست.
وی با بیان اینکه آنچه تولید شده از نظر حجمی در شأن والای فرهنگ و تاریخ دفاع مقدس نیست، افزود: در مقایسه با موارد مشابه حتی بدون نظر گرفتن کیفیت‌ها در سایر کشورها، ما از نظر کمی نتوانسته‌ایم پاسخگوی حجم بالای مطالب فرهنگ دفاع مقدس باشیم؛ به عنوان مثال تعداد کتاب‌های چاپ‌شده در خور شأن دفاع مقدس نیست.
سرهنگ جعفری ادامه داد: به نظر می‌رسد در بالاترین آمار 15 هزار عنوان یا کمی بیشتر، کتاب دفاع مقدس در طول سال‌های گذشته به چاپ رسیده است. نزدیک به پنج میلیون رزمنده در دفاع مقدس شرکت داشتند و ما 42 هزار آزاده داریم، در حالی که تعداد کتاب‌ها در رابطه با آنها کمتر از 500 عنوان است و این کمتر از یک درصد جامعه آزادگان را شامل می‌شود که اقدام به چاپ و نشر خاطرات آنها شده است و 99 درصد خاطراتشان در سینه‌های آنها محبوس مانده و بیان نکرده‌اند و این موضوع در مورد خانواده شهدا و سایر رزمندگان نیز صادق است.
وی در ادامه گفت: آنچه چاپ شده در کنار سایر کتب منتشر شده، حجم قابل توجهی نیست و معدود کتاب‌هایی هستند که جلوه می‌کنند و تعداشان آن قدر انگشت‌شمار است که پاسخگوی بیان وقایع دفاع مقدس باشد. البته این موضوع فقط مربوط به کتاب نبوده و در مورد تولیدات سینمایی، رادیویی، نرم‌افزاری و ... نیز به همین شکل است و از سوی دیگر پرداختن روزنامه‌ها به این موضوع از میان دهها روزنامه‌ای که به چاپ می‌رسند، نگاه خیلی کمی به این موضوع دارند و مقام معظم رهبری نیز به این موضوع بارها اشاره کرده‌اند.
جانشین حفظ آثار و نشر ارزش‌های ارتش تصریح کرد: کتاب‌های منتشر شده، از نظر کیفی تا حدودی توانسته محتوای دفاع مقدس را بیان کند، اما زاویه‌های پرداخت محدود است؛ یعنی حوزه‌ای که توانایی نشر فرهنگ دفاع مقدس را در جامعه برعهده دارد، از زاویه سازمانی خود به آن نگاه کرده است. هر چند این نگاه ناقص نیست و نگاه خوبی است، اما کامل هم نیست و نگاه‌های دیگری در آن وجود دارد که باید به آن پرداخته شود؛ به عنوان مثال نبردهای زمینی در رزم نزدیک با دشمن بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ در حالی که این یکی از حوزه‌های مهم دفاع مقدس است اما نبردهای هوایی و دریایی مورد بی‌مهری قرار گرفته است.
سرهنگ جعفری ادامه داد: تصور جوان کنجکاو ما از جنگ هشت ساله در حد خاطراتی است که رزمندگان در نبرد نزدیک تیراندازی می‌کنند، درحالی که عمق نبرد ما بیش از این حد بوده است و از دهانه خلیج فارس در دریای عمان تا ارتفاعات سربه فلک کشیده پیرانشهر و در مرز ترکیه، ایران و عراق این نبرد ادامه داشته است و ایجاب می‌کند این دید گسترده‌تر باشد.
وی با تأکید بر ثبت خاطرات رزمندگان دفاع مقدس بیان کرد: تا زمانی که نفراتی که در این جنگ حضور داشتند، زنده هستند و می‌توانند به عنوان شاهدان عینی و مستند مطالب را بگویند، باید از این فرصت استفاده کرد، وگرنه با توجه به اینکه از پایان جنگ تاکنون 26 سال گذشته است و یک نسل کاملاً عوض شده است، 26 سال دیگر نیز می‌گذرد و ممکن است دیگر شخصی از این شاهدان وجود نداشته باشد و در آن صورت به نقل قول پرداخته می‌شود و این نقل قول‌ها آسیب‌های جدی خواهد داشت. از این رو تا زمانی که فرصت است، باید این فرهنگ را از سینه یادگاران دفاع مقدس استخراج کرد و برای آیندگان به یادگار گذاشت.
نویسنده کتاب «جهنم تکریت» در ادامه گفت: در حال حاضر فضای جامعه در پذیرش و دادن خط مشی به نویسندگان کمک کرده است و از سوی دیگر جامعه ما اهل زیبایی‌های ایده‌آل است و به همین دلیل دوست دارند همه چیز را در حد ایده‌آل ببیند و بشنوند، از این رو فرهنگ غلو مقداری در این وادی وارد شده است و واقعیت‌ها آنچنان که بوده، هر چند زیبایی‌های خاص خود را دارد، اما به دلیل همین انتظارات سبب شده غلو در قصه‌های ما ورود پیدا کند و این چالشی است که باید به آن توجه شود تا یک فرهنگ ناب به جامعه تحویل دهیم.
وی تصریح کرد: فرهنگ دفاع مقدس در یک حوزه جغرافیایی و زمانی شکل گرفته و فضای پشت رودخانه کرخه که به عنوان پشت جبهه تا تهران تلقی می‌شود، قابلیت دریافت پیام رزمندگان را نداشت و اگر این قابلیت وجود داشت، ما نیاز به راهیان نور نداشتیم. راهیان نور شکل گرفت چرا که نه رزمندگان توانستند از آن سوی رودخانه کرخه پیام خود را برسانند و نه جامعه توانست این حرف را پذیرا باشد. از این رو تصمیم بر آن شد تا جامعه را به این عرصه ببرند و هر چند منطقه از نظر فیزیکی تغییر یافته است، اما می‌بینیم که تأثیرات انتقال فرهنگ دفاع مقدس در یادمان‌های دفاع مقدس در مناطق جنگی بیش از روایتگری در شهرهاست.
سرهنگ جعفری یادآور شد: در این مکان زمینه مهیاست تا هنرمندان از این فرصت استفاده کنند و با حس و حالی که از رزمندگان می‌گیرند به انتقال بهتر این مفاهیم و فرهنگ کمک کنند.
