از سنگ‌اندازی گروه خاص تا تأیید فیلمنامه با نام مستعار
گروه هنر: فضا در زمانی که فیلمنامه «روز واقعه» تایید شد، به نحوی بود که نام بهرام بیضایی به صورت مستعار در فیلمنامه آمده بود؛ از طرفی، برخی می‌گفتند این تنها ما هستیم که باید در این حوزه کار کنیم و هر کسی صلاحیت ندارد که درباره این دست موضوعات کار کند.
عبدالله اسفندیاری، تهیه‌کننده، فیلمنامه‌نویس، بازیگر و مدیر سینمایی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) نحوه شکل‌گیری فیلم «روز واقعه» را چنین توضیح داد: ایده و طرح این فیلم سینمایی در سال 61 زمانی که من در تلویزیون مسئول گروه فیلم و سریال بودم، شکل گرفت. در آن زمان داریوش فرهنگ به همراه مهدی هاشمی مشغول کار بر روی پروژه «سلطان و شبان» بودند. در همان زمان بحث این پیش آمد که کاری درباره امام حسین(ع) ساخته شود و ما نیز طرحی را به داریوش فرهنگ پیشنهاد کردیم.
وی افزود: در این طرح آمده بود که یک مسیحی عصر روز عاشورا خود را به کربلا می‌رساند و بعد از اینکه آن صحنه‌ها را می‌بینید، گریبان چاک می‌دهد و... در همان زمان، مهدی هاشمی و گلاب آدینه قصه کوتاه پنج صفحه‌ای بر مبنای آن طرح نوشتند که ارائه شد. من این داستان را در شورای فیلم و سریال سیما مطرح کردم و آنها نیز آن را تایید و دستور نوشتن فیلمنامه آن صادر شد. پس از اینکه دستور نگارش فیلمنامه صادر شد، با داریوش فرهنگ گفت‌وگوهای بسیاری کردیم که چه کسی سناریو را بنویسد. در آن زمان صحبت از چند نفر شد که یکی از آنان کیهان رهگذر بود، اما هر کسی که مد نظرمان بود قبول نکرد که نگارش فیلمنامه را بر عهده گیرد، چون می‌گفتند موضوع عظیم است و آنها توانایی کار کردن در این حوزه را ندارند.
مدیر اسبق گروه فیلم و سریال و تئاتر شبکه اول سیما به توضیح فوق اضافه کرد: بعد از اینکه برای نگارش فیلمنامه این کار به نتیجه‌ای نرسیدیم، داریوش فرهنگ به سراغ ساخت سریال «سلطان و شبان» رفت، اما به فاصله دو ماه بعد نزد ما آمد و فیلمنامه‌ای تحت عنوان «روز واقعه» را روی میز قرار داد. این فیلمنامه با نام مستعار «ع ثالث» به نگارش درآمده بود، البته ما از نحوه نگارش فهمیدیم که چه کسی (بهرام بیضایی) آن را نوشته است، اما به هر حال آن سناریو پسندیده شد و به شورای سیما ارائه شد. فیلمنامه در آنجا نیز تایید و قرار بر این شد که پس از انتخاب کارگردان، کار ساخت آغاز شود.
عضو هیأت مدیره منصوب خانه سینما در سالهای 67 تا 72 اضافه کرد: در آن زمان تصمیم بر آن شد که حسن جلایر (تهیه‌کننده فیلم سفیر) تهیه‌کنندگی این کار را بر عهده گیرد. این فیلمنامه سه سالی دست این تهیه‌کننده بود، اما بعد از گذشت این زمان فردی دیگری (اقارب‌پرست) تهیه این کار را با مشارکت سپاه بر عهده گرفت. در همان زمان بحث کارگردان پیش آمد و نام‌های متعددی هم مطرح شد. یکی از این نام‌ها محمدعلی نجفی بود، اما من پیشنهاد کردم که شهرام اسدی که تازه از خارج از کشور آمده بود، ساخت این کار را بر عهده گیرد.
اسفندیاری با بیان اینکه برخی توطئه‌ها فیلمبرداری این کار را تعطیل کرد، گفت: بعد از انتخاب اسدی فیلمبرداری کار آغاز شد و حدودا ده دقیقه از کار هم به صورت مونتاژ شده گرفته شد، اما در همان ایام به دلیل برخی توطئه‌ها فیلمبرداری کار تعطیل شد. این دسیسه‌ها نیز از آنجا نشئت می‌گرفت که برخی می‌گفتند این تنها ما هستیم که باید در این حوزه کار کنیم و هر کسی صلاحیت این را ندارد که درباره این دست موضوعات کار کند! این دست آدم‌ها هنوز هم در سینمای ایران وجود دارند. در میان وقفه سه ساله که برای «روز واقعه» پیش آمده، شهرام اسدی «آوینار» را کارگردانی کرد.
این تهیه کننده سینما ادامه داد: در آن ایام وزیر وقت ارشاد از وزارتخانه رفتند و علی لاریجانی برای یک سال وزیر ارشاد شد. وی در همان ایام از ما (فارابی) خواست که کاری برای امام حسین(ع) انجام دهیم. ما نیز گفتیم که فیلمنامه خوبی با نام «روز واقعه» وجود دارد که مقداری از آن هم فیلمبرداری شده، اما به دلایلی برخی مسائل، ساخت آن متوقف شد و اگر وزارت ارشاد از آن حمایت کند، فیلمبرداری آن مجددا ادامه پیدا خواهد کرد. لاریجانی حمایت خود را از کار اعلام کرد و محمد بهشتی (مدیر فارابی) تهیه کنندگی فیلم را به هدایت فیلم سپرد و کار هم با تغییر برخی بازیگران جلوی دوربین رفت و پس از کش و قوس‌های فراوان کار «روز واقعه» آغاز شد. در این کار من یک نقش کوتاهی نیز ایفا کردم. تنها دلیل این کار هم این بود که می‌خواستم در کاری که برای امام حسین(ع) است در پایین‌ترین بخش‌های آن نقشی داشته باشم تا بتوانم گوشه‌ای از ارادت خود را به اباعبدالله عرضه کنم.
وی در پایان درباره اکران این فیلم خاطرنشان کرد: «روز واقعه» در گیشه فروش خیره کننده‌ای نداشت، بلکه توانست همانند یک کار معمولی در گیشه بفروشد، اما در طول زمان تاثیرگذاری و ماندگاری کار سبب شد که کار بارها دیده شود و هنوز هم جذابیت لازم را برای تماشاگر داشته باشد. نکته دیگر اینکه در سینما دو نوع فروش وجود دارد. ابتدا کارهایی که به صورت هجومی و کوتاه مدت فروش بالایی می‌کنند و کارهایی که به صورت آهسته اما مداوم فروش می‌کنند. «روز واقعه» از این دست آثار است. گواه آن نیز نمایش این فیلم هر ساله از شبکه‌های مختلف سیماست.
