نشانه‌های کتابخوان بودن در کشورمان وجود ندارد/ اداره ۵۰۰ کتابخانه با یک کتابدار
گروه ادب: دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در نشست هم‌اندیشی با اصحاب رسانه گفت: نشانه‌های کتابخوان بودن جامعه در کشورمان وجود ندارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم هم‌اندیشی مسئولان نهاد کتابخانه‌های عمومی با اصحاب رسانه، شب گذشته شنبه 24 آبان‌ماه با حضور علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمد اللهیاری فومنی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد و مجید صحاف، مشاور دبیرکل در هتل انقلاب برگزار شد.
در ابتدای این نشست محمد اللهیاری فومنی گفت: همواره در سال‌های اخیر مسائل حوزه کتاب از نظر اقتصاد نشر و صنعت نشر نگاه شده است، اینکه چه تعداد کتاب منتشر می‌شود، این کتاب‌ها دارای چه شمارگانی هستند، مسائل چاپ و صحافی و... همه به حوزه صنعت نشر ارتباط دارد و شاید به این دلیل است که نمایشگاه‌های کتاب نیز در تهران و سایر استان‌ها برگزار می‌شود تا یکی از عوامل کمک‌کننده به صنعت نشر باشد.
شبکه توزیع مناسب در کشور نداریم
وی افزود: این در حالی است که بسیاری از مردم هم شاید نتوانند به نمایشگاه‌های کتاب مراجعه کنند و یا امکان مراجعه نداشته باشند یا اگر این امر فراهم شود، امکان خرید آن را نداشته باشند و یا آنها را نگهداری کنند و این موضوع از نقص در توزیع کتاب در کشور ناشی می‌شود و آنچنان که شایسته و بایسته است، شبکه توزیع مناسب در کشور نداریم.
اللهیاری فومنی ادامه داد: در این شرایط کتابخانه یک مزیت نسبی پیدا می‌کند که 3200 کتابخانه عمومی در شهر و 700 کتابخانه در روستاهای کشور وجود دارد، همچنین امکان دسترسی به نشریات و بخش کودک و نوجوان در این کتابخانه‌ها مهیاست.
3 نشانه درباره وضعیت کتابخوانی در کشور
علیرضا مختارپور، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، در ادامه این نشست با اشاره به حضور خود در برنامه رادیویی در نخستین روز از هفته کتاب گفت: در این برنامه از من درباره وضعیت کتابخوانی در کشور سؤال شد و من پاسخ دادم که اگر می‌خواهید وضعیت مطالعه در کشور را بسنجید و بدانید که مطالعه در کشور رواج دارد، این موضوع سه نشانه دارد؛ یکی از نشانه‌ها شمارگان کتاب است، اگر شمارگان کتاب بالا باشد، یعنی کتاب رواج دارد، در حالی که امروز متوسط شمارگان 750 نسخه است و این رقم در سال 75، 5 هزار نسخه بوده است.
وی افزود: نشانه دوم میزان مراجعه به کتابخانه‌هاست، اگر در جامعه‌ای امانت‌گیری کتاب بالا باشد، نشان از رشد مطالعه است، ما در حال حاضر 2.5 میلیون عضو در کتابخانه‌ها داریم که بیشتر این اعضا هم فعال نیستند، در حالی که تعداد اعضای فعال کتابخانه‌ها باید 15 میلیون نفر باشد؛ از این رو این رقم نیز نشانگر خوب بودن وضعیت مطالعه در کشورمان نیست.
مختارپور ادامه داد: نشانه سوم، گفتمان کتاب و کتابخوانی است که این موضوع در کشور ما مشهود نیست. من در این برنامه رادیویی از مجری سؤال کردم؛ چند برنامه تلویزیونی یا تله‌فیلم وجود دارد که مربوط به کتاب باشد و این فیلم شاید تنها مربوط به فیلم «هامون» در سی سال پیش باشد.
وی با بیان اینکه کتابدار باید متخصص و مشاور باشد، گفت: در حال حاضر ما نزدیک به 500 کتابخانه تک‌کتابدار داریم و بیش از 60 درصد کتابدارهای ما خانم هستند. کتابخانه تک‌کتابدار، یعنی کسی که همه کارهای کتابخانه را برعهده دارد و نمی‌تواند از مرخصی استحقاقی خود استفاده کند؛ چرا که در این صورت مجبور به تعطیلی کتابخانه است و برای اینکه از کار بیکار نشود از این مرخصی استفاده نمی‌کند.
75 درصد منابع کتابخانه‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد
مختارپور در ادامه بیان کرد: کتابداران روستایی ما تا ماه‌های گذشته 250 هزار تومان حقوق دریافت می‌کردند و برای اینکه توجیه داشته باشد، باید سه ساعت در روز در کتابخانه حاضر می‌شدند، اما چون دانش‌آموزان به کتابخانه مراجعه می‌کردند، مجبور بودند هشت ساعت را در کتابخانه باشند.
وی با تأکید بر حل مشکلات اساسی کتابخانه‌ها اظهار کرد: از ابتدای سال 93 تاکنون کتابی توسط نهاد کتابخانه‌ها خریداری نشده است؛ چرا که بودجه‌ای برای این کار نداشتیم. از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که بیش از 75 درصد کتاب‌های کتابخانه‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و مطالعه نمی‌شود، به این دلیل که در خرید کتاب به سطح تحصیلات، منطقه، زبان و قومیت‌ها توجهی نمی‌شود.
مختارپور با بیان اینکه اولویت ما در دوره جدید تجهیز کتابخانه‌هاست، گفت: به تازگی شبکه سامان در نهاد کتابخانه‌ها راه‌اندازی شده که نبض لحظه‌ای کتابخانه را نشان می‌دهد و می‌توان دریافت که در یک ساعت مشخص، در یک کتابخانه یک شهر چه کتابی به امانت گرفته شده است.
کتاب‌هایی دیجیتال شده که قابل استفاده نیستند
مختارپور لزوم دیجیتال‌سازی کتاب‌ها را مورد اشاره قرار داد و بیان کرد: طی 10 سال گذشته برای دیجیتال کردن کتاب‌ها تلاش‌های زیادی انجام شده است، هر چند این تلاش‌ها هماهنگ نبوده است و برخی نهادها کتاب‌هایی را دیجیتال کرده‌اند که قابل استفاده نیست.
وی با اشاره به بودجه نیم درصدی شهرداری‌ها گفت: قبل از پیروزی انقلاب اسلامی اولین قانون کتابخانه‌ها در سال 1344 تصویب شد که در این قانون یک و نیم درصد درآمد شهرداری‌ها به کتابخانه‌ها اختصاص پیدا می‌کرد که این قانون درسال 54 منتفی شد و پس از انقلاب درسال 83 قانون جدیدی نوشته شد و براساس آن نیم درصد از درآمد شهرداری‌ها به کتابخانه‌ها اختصاص یافت که در سال 92 از این مجموعه نیم درصدها فقط 7 درصد یعنی از مجموع 300 میلیارد تومان، فقط 20 میلیارد تومان پرداخت شده است.
گفتنی است، در ادامه این نشست هم‌اندیشی اصحاب رسانه نظرات، پیشنهادات و راهکارهای خود در رابطه با ترویج کتاب و کتابخوانی و نقش رسانه‌ها در این زمینه بیان کردند.
