با تازه‌های نشر:
چهل‌و دومين شماره فصلنامه «قبسات» منتشر شد
گروه انديشه: چهل‌و دومين شماره فصلنامه «قبسات»، فصلنامه علمی و ترويجی در حوزه دين‌پژوهی به كوشش پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی منتشر شد.
به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، در اين شماره از «قبسات»، مقالاتی از جمله «بينش و نگرش در تاريخ‌نگاری اسلامی» به قلم «سيدابوالفضل رضوی»، محقق و پژوهشگر منتشر شده است.
اين مقاله مطالعه موردی تاريخ‌نگاری «ابن‌مطهر مقدسی» است. ابن‌مطهر در كتاب «البدء و التاريخ»، نوعی نگاه معرفت‌شناسانه به موضوعات داشته و با وجود اين‌كه در بخش‌های تاريخی كتاب، بعد معرفت‌شناسی ضعيف‌تر می‌شود، در مقايسه با ديگر مورخان، نگاه تحليلی و انتقادی‌تری به وقايع تاريخی داشته است. در اين مقاله ابتدا نگرش عمومی حاكم بر تاريخ‌نگاری اسلامی موردنظر قرار می‌گيرد و در ادامه بينش تاريخ‌نگاری ابن‌مطهر بررسی می‌شود.
مقاله «فايده‌مندی تاريخ از نظر مورخان اسلامی» عنوان اثر پژوهشی ديگری است كه به قلم «سيدحسين فلاح‌زاده»، استاديار دانشگاه باقرالعلوم در شماره 42 فصلنامه قبسات به چاپ رسيده است. اين مقاله ديدگاه‌های حدود 10 مورخ برجسته اسلامی را درباره فوايد توجه به تاريخ، استخراج و بررسی كرده است. از نظر اين مورخان، عبرت‌گيری و تجربه‌آموزی از اعمال گذشتگان، دست‌يابی بر ملكه صبر، افزون‌شدن قوه عقل، رفع نااميدی، دل‌گرمی به رحمت الاهی، كناره‌جويی از سرای فانی، دل بستن به سرای باقی و ايجاد سرگرمی، از مهم‌ترين فوايد مطالعات تاريخی هستند.
در ادامه شماره جديد فصلنامه قبسات، مقاله «اصالت فرد، جامعه يا هردو» به قلم «حسين سوزن‌چی»، استاديار دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است. اين مقاله به بررسی تطبيقی آرای استاد مطهری و استاد مصباح‌يزدی می‌پردازد كه در آن بيان ديدگاه اين دو متفكر و داوری ميان آن‌ها مدنظر بوده است. باتوجه به اصرار هردو طرف بر استناد سخن خود به قرآن، تأملی نيز در برخی از آيات قرآن ارايه شده است. پژوهشگر در اين مقاله پس از توضيح مختصری از سه ديدگاه اصالت فرد، اصالت جامعه و اصالت هردو، به مبادی تصوری بحث (مفهوم اصالت، مفهوم تركيب جامعه) پرداخته و سپس با توضيح وجوه شباهت و افتراق اين دو ديدگاه به بررسی ادله فلسفی و قرآنی طرفين و داوری بين آن‌ها پرداخته است.
«جريان عليت در تاريخ؛ تأملی در نگرش سارتر و مطهری» عنوان مقاله «عليرضا موفق»، عضو هيأت علمی دانشگاه و محقق پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی است كه در آن در كنار آرای استاد مطهری به ديدگاه‌های برخی افراد برجسته مانند هگل، ماركس و به‌گونه‌ای مفصل‌تر به ديدگاه فيلسوف فرانسوی و نماينده مهم مكتب اگزيستانسياليسم؛ سارتر پرداخته شده و به اين مهم توجه می‌شود كه ارزش مطالعه و بررسی تاريخ چيست و برچه اصولی استوار است.
در ادامه مطالب شماره 42 قبسات مقاله «تاريخ و سياست؛ ضرورت بازانديشی نقش سياست در تحولات آينده جامعه» به قلم دكتر «محمدرحيم عيوضی»، استاديار دانشگاه بين‌المللی امام خمينی(ره) آمده است. اين مقاله در محورهای سياست جديد، روش تاريخی ابزار جست‌وجوی ثابت‌ها و متغيرها در پديده‌های اجتماعی و سياسی، ضرورت بازانديشی تاريخ و سياست در پيوند با دين تدوين شده است.
در بخشی از اين مقاله، رئيس پژوهشكده فرهنگ و مطالعات اجتماعی، چنين می‌خوانيم: «دين در حيات جوامع، تأثير به‌سزايی دارد؛ بنابراين، تاريخ و سياست چنان‌چه در ظل اين شناخت مورد توجه قرار گيرند، عبرت‌آموز و آينده‌ساز خواهند بود؛ يعنی سياست وظيفه‌ای فراتر از تنظيم نيازها و روابط مادی انسان‌ها و جوامع انسانی را می‌يابد و بدين‌گونه، افقی نو از حيات جلوه‌گر می‌شود كه تأليفی از ماديت و معنويت را مقدور و مطلوب می‌سازند؛ چنان‌كه خداوند در آيه 30 سورة روم می‌فرمايد: «فأقم وجهك للدين حنيفا فطره الله التی فطر الناس عليها لا تبديل لخلق‌الله ذلك الذين القيم ولكن اكثر الناس لا يعلمون» پس با گرايش تمام به حق، به سوی اين دين روی‌آور با همان سرشتی كه خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرينش خدای تغييرناپذير است. اين همان دين پايدار است؛ ولی بيشتر مردم نمی‌دانند.»
در ادامه اين شماره قبسات، مقالات «فلسفه و تاريخ در البدء والتاريخ مقدسی» و «ملاحظاتی رهيافتی از فلسفه تاريخ ابوعلی احمدمسكويه رازی»، به ترتيب به قلم «شهلا بختياری» و «فاطمه جان‌احمدی» هردو از اعضای هيأت علمی گروه تاريخ اسلام دانشگاه الزهرا (ع) منتشر شده است.
«نقش عصبيت در تاريخ از ديدگاه ابن‌خلدون»، عنوان مقاله «مهدی فراهانی‌منفرد» و «سيمين قربان‌پور دشتكی» از گروه تاريخ اسلام دانشگاه الزهراست كه در محورهای تاريخ و تاريخ‌نگاری از ديدگاه ابن‌خلدون، عصبيت در تاريخ، استفاده از عصبيت قبيله‌ای برای تشكيل حكومت، و عصبيت در خدمت دين تدوين شده است. در بخشی از اين مقاله چنين آمده است: «ابن‌خلدون بيان می‌كند كه عصبيت خاص مردم باديه است و جز در باديه نمی‌تواند زنده بماند، عصبيت عبارت از دلاوری، شجاعت، دينداری، اخلاق، پيوندها و پيوستگی‌های خونی، روح‌آزادگی، فطرت پاك و سالم و بخشندگی است. برای ابن‌خلدون، عصبيت وابسته به محيط است و دولت كه اساس تمدن است، به‌وسيله عصبيت پديد می‌آيد؛ ولی چون محيط شهری برای عصبيت مناسب نيست، به مرور آن‌را نابود می‌كند و در واقع تمدن هرچه شكوفاتر شود، عصبيت ضعيف‌تر می‌شود.»
«بررسی آثار اسكينر و كاوشی در نقد وی بر متدلوژی قرائت زمينه‌ای» عنوان مقاله «سيدخدايار مرتضوی»، پژوهشگر است كه به مسأله اسكينر و آثار وی به عنوان استاد تاريخ انديشه‌های سياسی مدرن و از پژوهشگران برجسته می‌پردازد و كنكاشی در نقد اسكينر بر متدلوژی قرائت زمينه‌ای ارايه می‌دهد.
همچنين «بينش و روش تاريخ‌نگاری ابن‌طقطقی» عنوان مقاله پايانی شماره جديد قبسات به قلم «زهرا عليزاده‌بيرجندی»، عضو هيأت علمی دانشگاه بيرجند است. اين مقاله به بررسی بينش و روش تاريخ‌نگاری ابن‌طقطقی در كتاب «تاريخ فخری» می‌پردازد و اين روش‌شناسی ما را با يكی از الگوهای تاريخ‌نگاری روشمند متكی بر پشتوانه‌های نظری و مبرا از اغراض و تعصب‌ها، آشنا می‌سازد.
«ابن‌طقطقی» از كسانی است كه گرايش به دادن قاعده در تاريخ دارد. نگرش او در آغازين فصل كتابش، نگاه فيلسوف تاريخ است. آوردن براهين و استدلال‌های تاريخی در اين فصل و بهره‌گيری از آن‌ها، هنگام ذكر وقايع، نشان‌دهنده منطق‌يابی او در تاريخ است.
شماره 42 نشريه قبسات، فصلنامه علمی ترويجی در حوزه دين، از سوی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی منتشر و با بهای 12500 ريال در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
اين مقاله مطالعه موردی تاريخ‌نگاری «ابن‌مطهر مقدسی» است. ابن‌مطهر در كتاب «البدء و التاريخ»، نوعی نگاه معرفت‌شناسانه به موضوعات داشته و با وجود اين‌كه در بخش‌های تاريخی كتاب، بعد معرفت‌شناسی ضعيف‌تر می‌شود، در مقايسه با ديگر مورخان، نگاه تحليلی و انتقادی‌تری به وقايع تاريخی داشته است. در اين مقاله ابتدا نگرش عمومی حاكم بر تاريخ‌نگاری اسلامی موردنظر قرار می‌گيرد و در ادامه بينش تاريخ‌نگاری ابن‌مطهر بررسی می‌شود.
مقاله «فايده‌مندی تاريخ از نظر مورخان اسلامی» عنوان اثر پژوهشی ديگری است كه به قلم «سيدحسين فلاح‌زاده»، استاديار دانشگاه باقرالعلوم در شماره 42 فصلنامه قبسات به چاپ رسيده است. اين مقاله ديدگاه‌های حدود 10 مورخ برجسته اسلامی را درباره فوايد توجه به تاريخ، استخراج و بررسی كرده است. از نظر اين مورخان، عبرت‌گيری و تجربه‌آموزی از اعمال گذشتگان، دست‌يابی بر ملكه صبر، افزون‌شدن قوه عقل، رفع نااميدی، دل‌گرمی به رحمت الاهی، كناره‌جويی از سرای فانی، دل بستن به سرای باقی و ايجاد سرگرمی، از مهم‌ترين فوايد مطالعات تاريخی هستند.
در ادامه شماره جديد فصلنامه قبسات، مقاله «اصالت فرد، جامعه يا هردو» به قلم «حسين سوزن‌چی»، استاديار دانشگاه امام صادق (ع) منتشر شده است. اين مقاله به بررسی تطبيقی آرای استاد مطهری و استاد مصباح‌يزدی می‌پردازد كه در آن بيان ديدگاه اين دو متفكر و داوری ميان آن‌ها مدنظر بوده است. باتوجه به اصرار هردو طرف بر استناد سخن خود به قرآن، تأملی نيز در برخی از آيات قرآن ارايه شده است. پژوهشگر در اين مقاله پس از توضيح مختصری از سه ديدگاه اصالت فرد، اصالت جامعه و اصالت هردو، به مبادی تصوری بحث (مفهوم اصالت، مفهوم تركيب جامعه) پرداخته و سپس با توضيح وجوه شباهت و افتراق اين دو ديدگاه به بررسی ادله فلسفی و قرآنی طرفين و داوری بين آن‌ها پرداخته است.
«جريان عليت در تاريخ؛ تأملی در نگرش سارتر و مطهری» عنوان مقاله «عليرضا موفق»، عضو هيأت علمی دانشگاه و محقق پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی است كه در آن در كنار آرای استاد مطهری به ديدگاه‌های برخی افراد برجسته مانند هگل، ماركس و به‌گونه‌ای مفصل‌تر به ديدگاه فيلسوف فرانسوی و نماينده مهم مكتب اگزيستانسياليسم؛ سارتر پرداخته شده و به اين مهم توجه می‌شود كه ارزش مطالعه و بررسی تاريخ چيست و برچه اصولی استوار است.
در ادامه مطالب شماره 42 قبسات مقاله «تاريخ و سياست؛ ضرورت بازانديشی نقش سياست در تحولات آينده جامعه» به قلم دكتر «محمدرحيم عيوضی»، استاديار دانشگاه بين‌المللی امام خمينی(ره) آمده است. اين مقاله در محورهای سياست جديد، روش تاريخی ابزار جست‌وجوی ثابت‌ها و متغيرها در پديده‌های اجتماعی و سياسی، ضرورت بازانديشی تاريخ و سياست در پيوند با دين تدوين شده است.
در بخشی از اين مقاله، رئيس پژوهشكده فرهنگ و مطالعات اجتماعی، چنين می‌خوانيم: «دين در حيات جوامع، تأثير به‌سزايی دارد؛ بنابراين، تاريخ و سياست چنان‌چه در ظل اين شناخت مورد توجه قرار گيرند، عبرت‌آموز و آينده‌ساز خواهند بود؛ يعنی سياست وظيفه‌ای فراتر از تنظيم نيازها و روابط مادی انسان‌ها و جوامع انسانی را می‌يابد و بدين‌گونه، افقی نو از حيات جلوه‌گر می‌شود كه تأليفی از ماديت و معنويت را مقدور و مطلوب می‌سازند؛ چنان‌كه خداوند در آيه 30 سورة روم می‌فرمايد: «فأقم وجهك للدين حنيفا فطره الله التی فطر الناس عليها لا تبديل لخلق‌الله ذلك الذين القيم ولكن اكثر الناس لا يعلمون» پس با گرايش تمام به حق، به سوی اين دين روی‌آور با همان سرشتی كه خدا مردم را بر آن سرشته است. آفرينش خدای تغييرناپذير است. اين همان دين پايدار است؛ ولی بيشتر مردم نمی‌دانند.»
در ادامه اين شماره قبسات، مقالات «فلسفه و تاريخ در البدء والتاريخ مقدسی» و «ملاحظاتی رهيافتی از فلسفه تاريخ ابوعلی احمدمسكويه رازی»، به ترتيب به قلم «شهلا بختياری» و «فاطمه جان‌احمدی» هردو از اعضای هيأت علمی گروه تاريخ اسلام دانشگاه الزهرا (ع) منتشر شده است.
«نقش عصبيت در تاريخ از ديدگاه ابن‌خلدون»، عنوان مقاله «مهدی فراهانی‌منفرد» و «سيمين قربان‌پور دشتكی» از گروه تاريخ اسلام دانشگاه الزهراست كه در محورهای تاريخ و تاريخ‌نگاری از ديدگاه ابن‌خلدون، عصبيت در تاريخ، استفاده از عصبيت قبيله‌ای برای تشكيل حكومت، و عصبيت در خدمت دين تدوين شده است. در بخشی از اين مقاله چنين آمده است: «ابن‌خلدون بيان می‌كند كه عصبيت خاص مردم باديه است و جز در باديه نمی‌تواند زنده بماند، عصبيت عبارت از دلاوری، شجاعت، دينداری، اخلاق، پيوندها و پيوستگی‌های خونی، روح‌آزادگی، فطرت پاك و سالم و بخشندگی است. برای ابن‌خلدون، عصبيت وابسته به محيط است و دولت كه اساس تمدن است، به‌وسيله عصبيت پديد می‌آيد؛ ولی چون محيط شهری برای عصبيت مناسب نيست، به مرور آن‌را نابود می‌كند و در واقع تمدن هرچه شكوفاتر شود، عصبيت ضعيف‌تر می‌شود.»
«بررسی آثار اسكينر و كاوشی در نقد وی بر متدلوژی قرائت زمينه‌ای» عنوان مقاله «سيدخدايار مرتضوی»، پژوهشگر است كه به مسأله اسكينر و آثار وی به عنوان استاد تاريخ انديشه‌های سياسی مدرن و از پژوهشگران برجسته می‌پردازد و كنكاشی در نقد اسكينر بر متدلوژی قرائت زمينه‌ای ارايه می‌دهد.
همچنين «بينش و روش تاريخ‌نگاری ابن‌طقطقی» عنوان مقاله پايانی شماره جديد قبسات به قلم «زهرا عليزاده‌بيرجندی»، عضو هيأت علمی دانشگاه بيرجند است. اين مقاله به بررسی بينش و روش تاريخ‌نگاری ابن‌طقطقی در كتاب «تاريخ فخری» می‌پردازد و اين روش‌شناسی ما را با يكی از الگوهای تاريخ‌نگاری روشمند متكی بر پشتوانه‌های نظری و مبرا از اغراض و تعصب‌ها، آشنا می‌سازد.
«ابن‌طقطقی» از كسانی است كه گرايش به دادن قاعده در تاريخ دارد. نگرش او در آغازين فصل كتابش، نگاه فيلسوف تاريخ است. آوردن براهين و استدلال‌های تاريخی در اين فصل و بهره‌گيری از آن‌ها، هنگام ذكر وقايع، نشان‌دهنده منطق‌يابی او در تاريخ است.
شماره 42 نشريه قبسات، فصلنامه علمی ترويجی در حوزه دين، از سوی پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامی منتشر و با بهای 12500 ريال در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است.
مطالب مرتبط
