به گزارش خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا)، 3 ربيعالاول، برابر است با سالروز وفات شيخ «محمد ايروانى»، معروف به «فاضل ايروانى»، صاحب كتاب «اصولالفقه»، در سال 1306 هجری قمری.
123 سال پيش در چنين روزی، محمد ايروانی معروف به فاضل ايراوانی از استادان بزرگ و مراجع بلند مرتبه شيعه وفات كرد. فاضل ايروانی در فقه، اصول، حديث و تفسير دانش فراوان كسب كرده بود و در تعليم و تربيت طلاب حوره نجف توجهی خاص مبذول داشت.
آيتالله ملا محمدباقر ايروانی نجفی، فقيه بزرگوار و استاد فقه و ادب يكی از بزرگان فقهی اين سامان است. او از جمله مجتهدين طراز اول در معقول و منقول، استادی محرز و مورد اتفاق فضل بود.
او در حدود سال 1232 ه.ق در ايروان به دنيا آمد. پس از تحصيلات ابتدايی و تكميلی و طی دورههای علوم دينی در شهرهای كربلا، نجف و تدريس و تربيت شاگردان بسيار، به فاضل ايروانی شهرت يافت. ايشان پس از رحلت آيتالله «كوهكمرهای» به عنوان مرجع تقليد وقت مطرح شد و جمعی از مسلمانان قفقاز در مسايل شرعی به او مراجعه كردند.
او از محضر علمايی چون صاحب جواهر و شيخ انصاری كسب علم كرده و از شيخ انصاری اجازه اجتهاد داشته است. آيتالله فاضل ايروانی در روز پنجشنبه سوم ربيع الاول 1306 ه.ق دار فانی را وداع گفته است.
كتابهای البيع الاستدلالی، احكام فی الصلاة، المكاسب المحرمه، حجيت ظن، رساله در اجتماع امر و نهی،حاشيه بر قواعد علامه، حاشيه بر تفسير بيضاوی و رساله عمليه از آثار اوست.
وی عنايت و توجه خاصی به تربيت و تعليم فضلای حوزه میكرد و در نجف اشرف مدرسهای برای فضلا بنا كرد. پس از فوت شيخ انصاری و سيد ترك، كرسی درس او در نجف و كربلا (به موازات ميرزا در سامرا) حائز اهميت بود و اعلامی از حوزه درس او به مقام اجتهاد و استادی رسيدند.
فاضل حاشيه بر قواعد علامه و لمعه شهيد زد. كتاب رسائل و مكاسب شيخ انصاری را حاشيه و تعليق زد. او همچنين رسائلی در تعادل و تراجيح، اجتهاد و تقليد، مكاسب محرمه، حجيت مظنه و غيره به رشته تحرير برد.
سرانجام پس از عمری خدمت به اسلام و مسلمين در روز سوم ربيع الاول 1306 در نجف اشرف وفات كرد و در جنب مدرسه معروف به فاضل ايروانی مدفون شد. محدث قمی مینويسد: فاضل برادری عالم و واعظ داشت كه در مدينه طيبه بدرود حيات گفت.*
*منابع: ديدار با ابرار؛ نامداران راحل شيعه، كريم جوانشير.