نجف اشرف؛ پايتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2012 ميلادی / 35
حوزه علميه نجف؛ پيشتاز دفاع از اسلام در برابر انديشه‌های الحادی
گروه بين‌الملل: علمای نجف در نقد انديشه‌های الحادی از جمله فلسفه «داروين» آثاری ماندگار به جا گذاشته‌اند و در حقيقت، می‌توان حوزه علميه نجف را پيشتاز پايگاه‌های مهم فكری دفاع از اسلام در برابر انديشه‌های الحادی دانست.
آيت‌الله شيخ محسن اراكی، استاد حوزه و دانشگاه و عضو مجمع جهانی اهل بيت(ع)، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) ضمن بيان اين مطلب گفت: مرحوم علامه «ابوالمجد شيخ محمدرضا نجفی اصفهانی»، از علمای برجسته نجف و از استادان امام خمينی(ره)، كتاب «نقد فلسفه داروين» را با هدف پاسخ به اين انديشه‌های الحادی تأليف كرد كه اثری بسيار فاخر و علمی است و «عباس عقاد»، از دانشمندان فقيد مصری، نيز در كتاب خود از اين اثر ياد كرد؛ آيت‌الله‌العظمی شهيد سيد‌محمدباقر صدر نيز در «فلسفتنا» و «اقتصادنا» به فلسفه داروين اشاره و آن را نقد كرد، تمامی اين فعاليت‌ها نشان می‌دهد، نجف در دفاع از اسلام در مقابل انديشه‌های الحادی پيشتاز بوده و در نقد فلسفه داروين قوی‌ترين، نخستين و بهترين دفاع را ارائه داده است و در عرصه مقابله با اهل كتاب نيز، كتاب «الهدی علی دين المصطفی» اثر علامه بلاغی، از دستاوردهای مهم حوزه نجف به شمار می‌آيد.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری در ادامه افزود: در عرصه مقابله علمای نجف با جريان‌های انحرافی و افكار الحادی قرن بيستم همچون سرمايه‌داری و كمونيسم عظيم‌ترين كار را سيدمحمد باقر صدر در دو كتاب گران‌سنگ «فلسفتنا» و «اقتصادنا» ارائه داد، در هيچ جای جهان عرب كتاب‌هايی با اين عمق علمی تأليف نشده‌اند، بنابراين علمای نجف همواره پيشتاز دفاع از كليت اسلام و انديشه اسلامی در برابر هجوم كافران و تفكرات انحرافی و الحادی بوده‌اند و بايد در برنامه‌های طرح نجف اين جنبه از جايگاه علمی نجف را تبيين و تشريح كرد.
اين استاد حوزه علميه همچنين تصريح كرد: در بين پايگاه‌های علمی شيعی كمتر پايگاهی را داريم كه از لحاظ طول دوران حيات علمی به پای حوزه علميه نجف برسد، حوزه‌ای كه هزار ساله است و شيخ «طوسی» با هجرت به نجف، آن را تأسيس كرد و از آن زمان تاكنون حركت علمی اين حوزه هيچ‌گاه متوقف نشد، هرچند دوره قبض و انبساط بر اين حوزه گذشت و آخرين دوره قبض حوزه، دوران ديكتاتوری صدام بود، اما پس از هر قبض، اين مركز علمی دوره نشاط دوباره خود را آغاز می‌كرد.
آيت‌الله اراكی خاطرنشان كرد: در عرصه‌های گوناگون اسلامی می‌توان نجف را از مهم‌ترين پايگاه‌های فكری جهان اسلام برشمرد، در علوم نقلی نظير فقه، تفسير، حديث، فلسفه، رجال، كلام، تاريخ و تراجم، بزرگترين آثار اسلام از اين حوزه توليد شده است، در عرصه فقه و اصول، كتب «شيخ انصاری» و مدونات علمای مختلف بسيار شاخص هستند، شيخ انصاری مؤسس علم اصول جديد بود و پس از وی محققانی همچون «آقا ضياء‌الدين عراقی»، «ميرزای نائينی»، «علامه اصفهانی» و مجتهدين ديگری كه در عرصه اصول پيشتاز بودند، راهش را ادامه دادند.
مؤسس مركز اسلامی انگليس در ادامه تأكيد كرد: مرحوم آيت‌الله العظمی «حاج شيخ عبدالكريم حائری يزدی»، مؤسس حوزه علميه قم، نيز يكی از دستاورهای حوزه علميه نجف و از شاگردان برجسته «آخوند خراسانی» بود كه ابتدا با هجرت از حوزه نجف به حوزه اراك و سپس به حوزه قم، اين حوزه عظيم اسلامی را پايه‌گذاری كرد، امروز حوزه قم، بزرگترين حوزه جهان اسلام به شمار می‌آيد و در همين صد سالی كه از تأسيس اين حوزه گذشته، دستاوردهای عظيمی برای جهان اسلام به ارمغان آورده است و اين مركز چه در عالم انديشه، فكر و توليد علم و چه در رهبری جهان اسلام پيشگام بوده است.
مؤسس مجمع انديشه اسلامی قم يادآور شد: چهره بزرگی نظير امام خمينی (ره) كه نهضت بزرگ جهان اسلام را رقم زد، يكی از نتايج بسيار پربار و پرثمر حوزه علميه قم بود، حوزه نجف در علم كلام آثاری مهم همچون «الغدير» علامه امينی، «الهدی علی دين المصطفی»، تأليف علامه بلاغی و تأليفات زيادی در تراجم، فهارس، معاجم و رجال به جهان اسلام ارائه داد، كمتر دانشگاهی در سراسر جهان به ويژه جهان اسلام داريم كه به اندازه حوزه علميه نجف تا اين حد محصول علمی به جهان اسلام ارائه كرده باشد.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری اضافه كرد: صرف‌نظر از نقش حوزه نجف در عرصه توليد علم، اين حوزه نقشی عظيم در پاسداری از مرزهای اسلام ايفا كرده است، حوزه نجف بود كه جريان جهاد عليه استعمار انگليس را رهبری كرد و در انقلاب معروف به «ثورة العشرين» آزادی عراق و اخراج انگليس از اين كشور در سال 1920 ميلادی را محقق كرد، نجف در عرصه صيانت از دين از يك سو و صيانت از جامعه اسلامی و جهاد عليه مستعمرين از سوی ديگر، پيشتاز بوده است.
آيت‌الله محسن اراكی در ادامه نقش علمای نجف در حمايت از آرمان‌های فلسطين را مورد توجه قرار داد و گفت: نقشی كه نجف و علمای آن در دفاع از فلسطين داشتند، انكارناپذير است، از آغاز اشغال فلسطين توسط اسرائيل موضع‌گيری‌های بسيار محكم، قاطع و مؤثر بزرگانی چون كاشف الغطاء و امام خمينی(ره)، جايگاه مهم حوزه نجف در پاسداری و صيانت از جهان اسلام را نشان داد، امام (ره) انقلاب اسلامی خود را از حوزه نجف آغاز كردند، بنابراين اين انقلاب با حوزه نجف در ارتباط بود و اين حوزه از امام(ره) حمايت كرد؛ اگرچه حكومت صدام كه با اسلام، مردم عراق و جنبش‌های اسلامی در تعارض بود، شرايط را برای امام (ره) دشوار و ايشان را ناگريز به هجرت به پاريس كرد، اما آغاز حركت انقلابی امام(ره) از نجف بود.
آيت‌الله اراكی با اشاره به نقش مهم حوزه علميه نجف در بيداری اسلامی، يادآور شد: بزرگانی همچون «سيد‌جمال‌الدين اسدآبادی»، حضرت امام خمينی(ره)، آيت‌الله‌العظمی شهيد سيد محمدباقر صدر، مرحوم شرف‌الدين و كاشف الغطاء كه در طول چند سال اخير بزرگترين نقش را در بيداری اسلامی داشتند، از نجف برخاستند و حركت بيداری اسلامی را از اين شهر آغاز كردند، بنابراين با توجه به تمامی تفاصيلی كه ذكر شد، جايگاه نجف در رشد و اعتلای فرهنگ اسلامی و توليد علم بسيار برجسته است و اين شهر شايستگی داشته كه به عنوان پايتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2012 ميلادی انتخاب شود.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری در پاسخ به سؤالی درباره چگونگی معرفی مذهب اهل بيت(ع) در طرح نجف، گفت: يكی از مهم‌ترين اقدامات در اين زمينه معرفی علما و چهره‌های علمی است كه از نجف برخاستند، در طرح نجف بايد علمای برجسته اين شهر و توليدات علمی اين گروه مانند اثر گران‌سنگ «الغدير» علامه امينی و «الهدی علی دين المصطفی» علامه بلاغی كه كاری ارزشمند، بی‌نظير و مهم در دفاع از اسلام در مقابل اديان يهود و مسيحيت است، معرفی شود.
اميرالمؤمنين (ع) در همه عرصه‌های كمال، شخصيت اول پس از رسول‌الله(ص) در جهان بشريت است كه ابعاد مختلف اين شخصيت بزرگ بايد در برنامه‌های طرح «نجف؛ پايتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2012 ميلادی» به جهانيان شناسانده شود و دو بُعد شخصيت اميرالمومنين(ع) در اين طرح بايد بيشتر جلوه‌گر شود؛ يكی باب مدينة‌العلم بودن پيامبر(ص) است كه برای معرفی اين بُعد، ابتدا بايد مدينه‌العلم بودن شخص پيامبر(ص) كه مفهومی بسيار عظيم بوده و جهان بشر نيازمند آن است، تبيين شود، سپس بايد تأكيد كرد كه علی(ع) باب اين مدينة‌العلم است، مفهومی كه بسيار جای بحث دارد و برنامه‌های متعددی بايد به آن اختصاص داده شود.
آيت‌الله شيخ محسن اراكی دومين جنبه از شخصيت اميرالمؤمنين(ع) برای معرفی در طرح نجف را «اميرالبلغاء بودن» و «اميرالكلام بودن» آن حضرت دانست و افزود: در تاريخ عرب و جهان بشريت كسی نبوده است كه بتواند همچون علی(ع) نثر ادبی عالمانه توليد كند، نثر اميرالمؤمنين و سخنان گهربار آن حضرت همدوش نثر پيامبر(ص) بوده است و با توجه به اين‌كه اميرالمؤمنين (ع) در كلام خود وارد تفاسير اسلامی شده‌اند، نثر ادبی آن حضرت، اوج ادبيات عرب در تاريخ بشريت است، بنابراين بايد در برنامه‌های طرح نجف اين بعد عظيم شخصيت اميرالمؤمنين (ع) نيز جلوه‌گر شود.
وی در پايان با اشاره به برگزاری كنگره‌ای علمی با موضوع جايگاه دينی نجف در جهان اسلام در لندن، يادآور شد: اين كنگره حدود 10 سال پيش زمانی برگزار شد كه عراق تحت سلطه رژيم بعث بود، برنامه صدام از بين‌بردن اين پايگاه فرهنگی ريشه‌دار بود كه با تلاش علمای مجاهد نجف به ويژه مرحوم آيت‌الله العظمی خويی و آيت‌الله العظمی سيدعلی سيستانی و ساير مراجع نجف انجام دادند، اما اين پايگاه همچنان مستحكم به حيات فرهنگی خود ادامه داد، مجموعه مقالات اين كنگره نيز در قالب دو جلد كتاب منتشر و در اين كتاب نقش و جايگاه فرهنگی نجف اشرف در جهان اسلام تبيين شد.
آيت‌الله شيخ محسن اراكی، عضو سابق مجلس خبرگان رهبری در جمهوری اسلامی ايران، مؤسس مركز اسلامی انگليس و مجمع انديشه اسلامی قم، عضو شورای عالی مجمع جهانی اهلبيت و يكی از اساتيد دروس عالی فقه و اصول در حوزه علميه قم است.
كتاب «مبانی جهانبينی اسلامی»، «نگاهی به رسالت و امامت»، «درآمدی بر عرفان اسلامی»، «پيشگامان بيداری اسلامی» از مهم‌ترين آثار فارسی و «الولاية الإلهیّة وولاية الفقيه»، «المختار من مقتل الحسين(ع) فی بحار الأنوار»، «مدخل إلی منهج المعرفة الإسلامیّة»، «المعرفة الإسلامية، منهجاً و تصوراً»، «نظرية النص علی الإمامة فی القرآن الكريم»، «صلح الإمام الحسن(ع) وثورة الإمام الحسين(ع) من منظور السنن التأريخية فی القرآن الكريم»، «حوار فی الإمامة»، «مدخل إلی العرفان الإسلامی»، «الأسس النظرية للدولة الإسلامية»، «أساس الحكم فی الإسلام»، «معالم الفكر الأصولی الجديد»، «حجّية سنة الصحابی، دراسة و نقد»، «الصحوة الإسلامية المعاصرة، أدوار وروّاد»، «نظرية الحكم فی الإسلام»، «فقه القضاء» از جمله آثار عربی وی است.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری در ادامه افزود: در عرصه مقابله علمای نجف با جريان‌های انحرافی و افكار الحادی قرن بيستم همچون سرمايه‌داری و كمونيسم عظيم‌ترين كار را سيدمحمد باقر صدر در دو كتاب گران‌سنگ «فلسفتنا» و «اقتصادنا» ارائه داد، در هيچ جای جهان عرب كتاب‌هايی با اين عمق علمی تأليف نشده‌اند، بنابراين علمای نجف همواره پيشتاز دفاع از كليت اسلام و انديشه اسلامی در برابر هجوم كافران و تفكرات انحرافی و الحادی بوده‌اند و بايد در برنامه‌های طرح نجف اين جنبه از جايگاه علمی نجف را تبيين و تشريح كرد.
اين استاد حوزه علميه همچنين تصريح كرد: در بين پايگاه‌های علمی شيعی كمتر پايگاهی را داريم كه از لحاظ طول دوران حيات علمی به پای حوزه علميه نجف برسد، حوزه‌ای كه هزار ساله است و شيخ «طوسی» با هجرت به نجف، آن را تأسيس كرد و از آن زمان تاكنون حركت علمی اين حوزه هيچ‌گاه متوقف نشد، هرچند دوره قبض و انبساط بر اين حوزه گذشت و آخرين دوره قبض حوزه، دوران ديكتاتوری صدام بود، اما پس از هر قبض، اين مركز علمی دوره نشاط دوباره خود را آغاز می‌كرد.
آيت‌الله اراكی خاطرنشان كرد: در عرصه‌های گوناگون اسلامی می‌توان نجف را از مهم‌ترين پايگاه‌های فكری جهان اسلام برشمرد، در علوم نقلی نظير فقه، تفسير، حديث، فلسفه، رجال، كلام، تاريخ و تراجم، بزرگترين آثار اسلام از اين حوزه توليد شده است، در عرصه فقه و اصول، كتب «شيخ انصاری» و مدونات علمای مختلف بسيار شاخص هستند، شيخ انصاری مؤسس علم اصول جديد بود و پس از وی محققانی همچون «آقا ضياء‌الدين عراقی»، «ميرزای نائينی»، «علامه اصفهانی» و مجتهدين ديگری كه در عرصه اصول پيشتاز بودند، راهش را ادامه دادند.
مؤسس مركز اسلامی انگليس در ادامه تأكيد كرد: مرحوم آيت‌الله العظمی «حاج شيخ عبدالكريم حائری يزدی»، مؤسس حوزه علميه قم، نيز يكی از دستاورهای حوزه علميه نجف و از شاگردان برجسته «آخوند خراسانی» بود كه ابتدا با هجرت از حوزه نجف به حوزه اراك و سپس به حوزه قم، اين حوزه عظيم اسلامی را پايه‌گذاری كرد، امروز حوزه قم، بزرگترين حوزه جهان اسلام به شمار می‌آيد و در همين صد سالی كه از تأسيس اين حوزه گذشته، دستاوردهای عظيمی برای جهان اسلام به ارمغان آورده است و اين مركز چه در عالم انديشه، فكر و توليد علم و چه در رهبری جهان اسلام پيشگام بوده است.
مؤسس مجمع انديشه اسلامی قم يادآور شد: چهره بزرگی نظير امام خمينی (ره) كه نهضت بزرگ جهان اسلام را رقم زد، يكی از نتايج بسيار پربار و پرثمر حوزه علميه قم بود، حوزه نجف در علم كلام آثاری مهم همچون «الغدير» علامه امينی، «الهدی علی دين المصطفی»، تأليف علامه بلاغی و تأليفات زيادی در تراجم، فهارس، معاجم و رجال به جهان اسلام ارائه داد، كمتر دانشگاهی در سراسر جهان به ويژه جهان اسلام داريم كه به اندازه حوزه علميه نجف تا اين حد محصول علمی به جهان اسلام ارائه كرده باشد.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری اضافه كرد: صرف‌نظر از نقش حوزه نجف در عرصه توليد علم، اين حوزه نقشی عظيم در پاسداری از مرزهای اسلام ايفا كرده است، حوزه نجف بود كه جريان جهاد عليه استعمار انگليس را رهبری كرد و در انقلاب معروف به «ثورة العشرين» آزادی عراق و اخراج انگليس از اين كشور در سال 1920 ميلادی را محقق كرد، نجف در عرصه صيانت از دين از يك سو و صيانت از جامعه اسلامی و جهاد عليه مستعمرين از سوی ديگر، پيشتاز بوده است.
آيت‌الله محسن اراكی در ادامه نقش علمای نجف در حمايت از آرمان‌های فلسطين را مورد توجه قرار داد و گفت: نقشی كه نجف و علمای آن در دفاع از فلسطين داشتند، انكارناپذير است، از آغاز اشغال فلسطين توسط اسرائيل موضع‌گيری‌های بسيار محكم، قاطع و مؤثر بزرگانی چون كاشف الغطاء و امام خمينی(ره)، جايگاه مهم حوزه نجف در پاسداری و صيانت از جهان اسلام را نشان داد، امام (ره) انقلاب اسلامی خود را از حوزه نجف آغاز كردند، بنابراين اين انقلاب با حوزه نجف در ارتباط بود و اين حوزه از امام(ره) حمايت كرد؛ اگرچه حكومت صدام كه با اسلام، مردم عراق و جنبش‌های اسلامی در تعارض بود، شرايط را برای امام (ره) دشوار و ايشان را ناگريز به هجرت به پاريس كرد، اما آغاز حركت انقلابی امام(ره) از نجف بود.
آيت‌الله اراكی با اشاره به نقش مهم حوزه علميه نجف در بيداری اسلامی، يادآور شد: بزرگانی همچون «سيد‌جمال‌الدين اسدآبادی»، حضرت امام خمينی(ره)، آيت‌الله‌العظمی شهيد سيد محمدباقر صدر، مرحوم شرف‌الدين و كاشف الغطاء كه در طول چند سال اخير بزرگترين نقش را در بيداری اسلامی داشتند، از نجف برخاستند و حركت بيداری اسلامی را از اين شهر آغاز كردند، بنابراين با توجه به تمامی تفاصيلی كه ذكر شد، جايگاه نجف در رشد و اعتلای فرهنگ اسلامی و توليد علم بسيار برجسته است و اين شهر شايستگی داشته كه به عنوان پايتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2012 ميلادی انتخاب شود.
عضو سابق مجلس خبرگان رهبری در پاسخ به سؤالی درباره چگونگی معرفی مذهب اهل بيت(ع) در طرح نجف، گفت: يكی از مهم‌ترين اقدامات در اين زمينه معرفی علما و چهره‌های علمی است كه از نجف برخاستند، در طرح نجف بايد علمای برجسته اين شهر و توليدات علمی اين گروه مانند اثر گران‌سنگ «الغدير» علامه امينی و «الهدی علی دين المصطفی» علامه بلاغی كه كاری ارزشمند، بی‌نظير و مهم در دفاع از اسلام در مقابل اديان يهود و مسيحيت است، معرفی شود.
اميرالمؤمنين (ع) در همه عرصه‌های كمال، شخصيت اول پس از رسول‌الله(ص) در جهان بشريت است كه ابعاد مختلف اين شخصيت بزرگ بايد در برنامه‌های طرح «نجف؛ پايتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2012 ميلادی» به جهانيان شناسانده شود و دو بُعد شخصيت اميرالمومنين(ع) در اين طرح بايد بيشتر جلوه‌گر شود؛ يكی باب مدينة‌العلم بودن پيامبر(ص) است كه برای معرفی اين بُعد، ابتدا بايد مدينه‌العلم بودن شخص پيامبر(ص) كه مفهومی بسيار عظيم بوده و جهان بشر نيازمند آن است، تبيين شود، سپس بايد تأكيد كرد كه علی(ع) باب اين مدينة‌العلم است، مفهومی كه بسيار جای بحث دارد و برنامه‌های متعددی بايد به آن اختصاص داده شود.
آيت‌الله شيخ محسن اراكی دومين جنبه از شخصيت اميرالمؤمنين(ع) برای معرفی در طرح نجف را «اميرالبلغاء بودن» و «اميرالكلام بودن» آن حضرت دانست و افزود: در تاريخ عرب و جهان بشريت كسی نبوده است كه بتواند همچون علی(ع) نثر ادبی عالمانه توليد كند، نثر اميرالمؤمنين و سخنان گهربار آن حضرت همدوش نثر پيامبر(ص) بوده است و با توجه به اين‌كه اميرالمؤمنين (ع) در كلام خود وارد تفاسير اسلامی شده‌اند، نثر ادبی آن حضرت، اوج ادبيات عرب در تاريخ بشريت است، بنابراين بايد در برنامه‌های طرح نجف اين بعد عظيم شخصيت اميرالمؤمنين (ع) نيز جلوه‌گر شود.
وی در پايان با اشاره به برگزاری كنگره‌ای علمی با موضوع جايگاه دينی نجف در جهان اسلام در لندن، يادآور شد: اين كنگره حدود 10 سال پيش زمانی برگزار شد كه عراق تحت سلطه رژيم بعث بود، برنامه صدام از بين‌بردن اين پايگاه فرهنگی ريشه‌دار بود كه با تلاش علمای مجاهد نجف به ويژه مرحوم آيت‌الله العظمی خويی و آيت‌الله العظمی سيدعلی سيستانی و ساير مراجع نجف انجام دادند، اما اين پايگاه همچنان مستحكم به حيات فرهنگی خود ادامه داد، مجموعه مقالات اين كنگره نيز در قالب دو جلد كتاب منتشر و در اين كتاب نقش و جايگاه فرهنگی نجف اشرف در جهان اسلام تبيين شد.
آيت‌الله شيخ محسن اراكی، عضو سابق مجلس خبرگان رهبری در جمهوری اسلامی ايران، مؤسس مركز اسلامی انگليس و مجمع انديشه اسلامی قم، عضو شورای عالی مجمع جهانی اهلبيت و يكی از اساتيد دروس عالی فقه و اصول در حوزه علميه قم است.
كتاب «مبانی جهانبينی اسلامی»، «نگاهی به رسالت و امامت»، «درآمدی بر عرفان اسلامی»، «پيشگامان بيداری اسلامی» از مهم‌ترين آثار فارسی و «الولاية الإلهیّة وولاية الفقيه»، «المختار من مقتل الحسين(ع) فی بحار الأنوار»، «مدخل إلی منهج المعرفة الإسلامیّة»، «المعرفة الإسلامية، منهجاً و تصوراً»، «نظرية النص علی الإمامة فی القرآن الكريم»، «صلح الإمام الحسن(ع) وثورة الإمام الحسين(ع) من منظور السنن التأريخية فی القرآن الكريم»، «حوار فی الإمامة»، «مدخل إلی العرفان الإسلامی»، «الأسس النظرية للدولة الإسلامية»، «أساس الحكم فی الإسلام»، «معالم الفكر الأصولی الجديد»، «حجّية سنة الصحابی، دراسة و نقد»، «الصحوة الإسلامية المعاصرة، أدوار وروّاد»، «نظرية الحكم فی الإسلام»، «فقه القضاء» از جمله آثار عربی وی است.
مطالب مرتبط
