بررسی مشكلات تصويرگری كتابهای دينی كودك و نوجوان/40
تصويرگری دينی بايد منطبق بر نظر مراجع دينی انجام شود
گروه كودك و نوجوان: يك پژوهشگر و محقق قرآنی گفت: در تصويرگری دينی كه بخش عمده آن براساس روايات تاريخ اسلام خلق می‌شود، برای جلوگيری از وهن دين بايد تابع‌نظر و فتوای مراجع زنده و واجد‌الشرايط بود.
حجت‌الاسلام و‌المسلمين سيد‌ابوالفتح دعوتی، محقق و پژوهشگر قرآنی، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) گفت: بخش عمده‌ای از تصويرگری دينی كه مورد استفاده كتابهای كودك و نوجوان قرار می‌گيرد، براساس محتوا و روايت داستان‌هايی از پيامبران و معصومين(ع) خلق می‌شود و بايد در پرداختن به آن مطيع نظر و فتوای مراجع بود.
وی ادامه داد: اينكه جريانی باب شود و شاهد باشيم كه تصاويری در اين مورد طراحی شده و مورد استفاده ناشران در كتابهای منتشر شده قرار می‌گيرد، ملاك مناسبی برای جايز بودن تصويرگری دينی نيست و بايد مراجع زنده در هر زمانی در مورد حرمت داشتن و يا حلال بودنش و مرز ميان جايز بودن و جايز نبودن آن به اجماع رسيده تا خدايی نكرده فعاليت و هنرنمايی جمعی از هنرمندان تصويرگر موجب وهن دين و حرمت‌شكنی ساحت مقدس معصومين(ع) نشود.
مشاور قرآنی ايكنا تصريح كرد: البته بخشی از ادبيات دينی نيز به متون و محتوای آموزشی مربوط می‌شود كه در مورد آن نيز بايد كمال دقت انجام گيرد، تا تصويرهای خلق شده مرتبط با آن بيشترين تأثير را بر روی مخاطب داشته باشد و موازی و هم سو با محتوای نوشتاری در تفهيم هر چه بهتر و بيشتر آن به كودكان و نوجوانان كمك كند.
وی گفت: به طور مثال اگر محتوای نوشتاری كتابی در مورد آموزش يكی از فروع دين مانند نماز است، بايد شخص نمازگزار كه به عنوان تصوير طراحی شده است و مراحل انجام فريضه نماز را منطبق با متن كتاب روايت می‌كند، در نهايت آراستگی و پاكيزگی ظاهر و سيما نقش شود تا تأثيرات معنوی اقامه نماز به شكل عينی از سوی مخاطب كودك و نوجوان نيز قابل درك باشد.
دعوتی با اشاره به اينكه ذات تصوير مادی است گفت: تنها چيزهايی كه جنبه مادی دارند را می‌توان تصوير كرد و لذا از تصويركردن مفاهيم معنوی و انتزاعی عاجز خواهيم بود و همانطور كه می‌دانيد بسياری از عرصه‌های دينی و مفاهيم باوری آن تعلق به عالم معنا دارند و در نتيجه فاقد تصوير هستند.
اين نويسنده ادبيات دينی كودك و نوجوان ادامه داد: البته اين مسأله تنها در موضوعات دينی مربوط نمی‌شود و در بررسی بسياری از حقايق و چيزهايی كه ماهيت وجودی دارند، شاهد چنين مسأله‌ای هستيم و به طور مثال شما بسياری از مفاهيم علوم رياضی و انسانی را نمی‌‌توانيد تصوير كنيد اما وجود دارند.
دعوتی گفت: بايد برای تصوير كردن و تجسم بخشيدن به آنها مراحلی به عنوان پيش‌زمينه انجام داد كه يكی از آنها روايت‌های داستانی متنوع و در بردارنده مضامين معنوی و دينی مورد نظر است كه متأسفانه در شرايط كنونی اين مسأله كمتر ديده می‌شود و شاهد هستيم كه خلاقيت در قصه‌نويسی و روايت داستان برای آموزش مجموعه‌ای از معارف و مفاهيم دينی وجود ندارد كه تصويرگر براساس آن بتواند به خلاقيت در تصويرگری دست يابد.
وی در پايان استفاده از المان و نماد به جای تصويرگری معصوم(ع) به عنوان يك راهكار را رد كرد و گفت: استفاده از نماد ممكن است برای طيف محدودی از مخاطبان معنا داشته باشد و گروه ديگر در مواجه با آن متوجه منظور تصويرگر نشوند و لذا می‌توان در قاب تصوير به جای طراحی پيكره معصوم(ع) كه نشان از حضور در آن حادثه را دارد، تأثير حضور فيزيكی ايشان را در بهجت و شادابی چهره گروهی از اطرافيان حاضر در مجلس نشان داد.
وی ادامه داد: اينكه جريانی باب شود و شاهد باشيم كه تصاويری در اين مورد طراحی شده و مورد استفاده ناشران در كتابهای منتشر شده قرار می‌گيرد، ملاك مناسبی برای جايز بودن تصويرگری دينی نيست و بايد مراجع زنده در هر زمانی در مورد حرمت داشتن و يا حلال بودنش و مرز ميان جايز بودن و جايز نبودن آن به اجماع رسيده تا خدايی نكرده فعاليت و هنرنمايی جمعی از هنرمندان تصويرگر موجب وهن دين و حرمت‌شكنی ساحت مقدس معصومين(ع) نشود.
مشاور قرآنی ايكنا تصريح كرد: البته بخشی از ادبيات دينی نيز به متون و محتوای آموزشی مربوط می‌شود كه در مورد آن نيز بايد كمال دقت انجام گيرد، تا تصويرهای خلق شده مرتبط با آن بيشترين تأثير را بر روی مخاطب داشته باشد و موازی و هم سو با محتوای نوشتاری در تفهيم هر چه بهتر و بيشتر آن به كودكان و نوجوانان كمك كند.
وی گفت: به طور مثال اگر محتوای نوشتاری كتابی در مورد آموزش يكی از فروع دين مانند نماز است، بايد شخص نمازگزار كه به عنوان تصوير طراحی شده است و مراحل انجام فريضه نماز را منطبق با متن كتاب روايت می‌كند، در نهايت آراستگی و پاكيزگی ظاهر و سيما نقش شود تا تأثيرات معنوی اقامه نماز به شكل عينی از سوی مخاطب كودك و نوجوان نيز قابل درك باشد.
دعوتی با اشاره به اينكه ذات تصوير مادی است گفت: تنها چيزهايی كه جنبه مادی دارند را می‌توان تصوير كرد و لذا از تصويركردن مفاهيم معنوی و انتزاعی عاجز خواهيم بود و همانطور كه می‌دانيد بسياری از عرصه‌های دينی و مفاهيم باوری آن تعلق به عالم معنا دارند و در نتيجه فاقد تصوير هستند.
اين نويسنده ادبيات دينی كودك و نوجوان ادامه داد: البته اين مسأله تنها در موضوعات دينی مربوط نمی‌شود و در بررسی بسياری از حقايق و چيزهايی كه ماهيت وجودی دارند، شاهد چنين مسأله‌ای هستيم و به طور مثال شما بسياری از مفاهيم علوم رياضی و انسانی را نمی‌‌توانيد تصوير كنيد اما وجود دارند.
دعوتی گفت: بايد برای تصوير كردن و تجسم بخشيدن به آنها مراحلی به عنوان پيش‌زمينه انجام داد كه يكی از آنها روايت‌های داستانی متنوع و در بردارنده مضامين معنوی و دينی مورد نظر است كه متأسفانه در شرايط كنونی اين مسأله كمتر ديده می‌شود و شاهد هستيم كه خلاقيت در قصه‌نويسی و روايت داستان برای آموزش مجموعه‌ای از معارف و مفاهيم دينی وجود ندارد كه تصويرگر براساس آن بتواند به خلاقيت در تصويرگری دست يابد.
وی در پايان استفاده از المان و نماد به جای تصويرگری معصوم(ع) به عنوان يك راهكار را رد كرد و گفت: استفاده از نماد ممكن است برای طيف محدودی از مخاطبان معنا داشته باشد و گروه ديگر در مواجه با آن متوجه منظور تصويرگر نشوند و لذا می‌توان در قاب تصوير به جای طراحی پيكره معصوم(ع) كه نشان از حضور در آن حادثه را دارد، تأثير حضور فيزيكی ايشان را در بهجت و شادابی چهره گروهی از اطرافيان حاضر در مجلس نشان داد.
مطالب مرتبط
