استفاده از تكنولوژی با در نظر گرفتن مبانی و قواعد يادگيری آموزش زبان قرآن بلامانع است
گروه فعاليت‌های قرآنی: مديرگروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با اشاره به اينكه استفاده از تكنولوژی با در نظر گرفتن مبانی و قواعد يادگيری آموزش زبان قرآن بلامانع است گفت: البته در اين مورد بايد مطمئن شويم كه مبانی و اصول و قواعد دچار اختلال نشده است.
محمدعلی لسانی فشاركی، مديرگروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در مصاحبه با خبرگزاری بين‌المللی قرآن (ايكنا) ضمن بيان اين مطلب گفت: با در نظر گرفتن مبانی و اصول و قواعد آموزش زبان قرآن اگر ما از تكنولوژی جديد با هر كميت و كيفيتی استفاده كنيم طبعاً كار درست و خوبی است اما همين قيد، قيد مهمی است يعنی هرگاه ما از هر يك از اين ابزارها و تكنولوژی‌های زمان برای امور استفاده كنيم بايد مطمئن شويم كه مبانی و اصول و قواعد دچار اختلال نشده است.
وی در ادامه افزود: اين يك مسئله و مسئله ديگر اينكه اساس در آموزش قرآن بر اين است كه قرآن نياز به هيچ وسيله و ابزار به خصوص آموزشی و كمك آموزشی ندارد بايد به اين عبارت به دقت توجه شود؛ نياز ندارد، به اين معنی نيست كه نبايد استفاده شود.
لسانی‌فشاركی در ادامه با طرح اين سؤال كه آيا اين آموزش، آموزشی است كه وابسته به ابزار و وسائل است يا نه؟ اظهار كرد: جواب اين است كه نه؛ آموزش قرآن مطابق مبانی و اصول و قواعد به هيچ وجه وابستگی به ابزار و وسايل ندارد. من برای شما يك مثال می‌زنم حجت‌الاسلام حميد محمدی در جلسه‌ای نقل می‌كرد كه در يكی از سفرهايش به كشورهای مسلمان آفريقايی جلسات آموزش قرآن در بيابان‌ها و بر روی خاك بدون هيچ وسيله آموزشی صورت می‌گرفت، ايشان می‌گفت؛ ما شاهد بوديم كه قرآن‌آموزان آيات قرائت شده را با انگشت بر روی خاك می‌نوشتند و پس از يادگيری آن آيه نوشتن آيات ديگر را آغاز می‌كردند. اين مثال خوبی است برای اينكه تا چه حد آموزش قرآن مطابق اسوه حسنه و مطابق مبانی قواعد اصيلی بی‌نياز از هر گونه ابزار و وسيله‌ای است.
مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خاطرنشان كرد: اين بسيار مهم‌تر است از اينكه بگوييم استفاده از تكنولوژی خوب يا بد است، در اسوه حسنه آموزش قرآن پيش‌بينی شده است كه اگر ابزاری را معلم و متعلم بخواهد استفاده كند بايد مطابق با همان مبانی، اصول و قواعد به وجود بياورند يعنی بايد اين اصول و قواعد حضور حداكثری در آن ابزار داشته باشد. می‌خواهم جواب آن تائيد و تكذيب موافق و مخالف را بدهم كه مبانی اصول قواعد حكم می‌كند كه اگر از ابزاری استفاده می‌كنند حضور حداكثری در آن داشته باشند.
محمدعلی لسانی‌فشاركی در ادامه با تأكيد بر اينكه اولاً آموزش قرآن هيچ وابستگی و موكول بودن ندارد گفت: مبانی اصول و قواعد آموزش قرآن كريم حكم می‌كند كه از هر ابزاری اگر قرار شد استفاده شود بايد ردپای معلم و متعلم در آن اثر ديده شود يعنی اين دو حضور حداكثری در آن داشته باشند. اگر قرار شد كه يك وسائلی كه اين حضور حداكثری هم در آن نيست استفاده شود بايد آن وسيله در حاشيه آموزش قرآن جا داده شود، يعنی در اصل آموزش قرآن نبايد ديده شود.
وی افزود: به عبارت ديگر به جای اينكه بگوييم استفاده از تكنولوژی در آموزش قرآن كريم خوب يا بد است بايد بگوييم كه جايگاه اين تكنولوژی مهم است نه خوب يا بد بودن آن، مثلاً اگر سؤال شود آيا شما تاييد می‌كنيد و می‌پسنديد كه ما يك كلاس آموزش قرآن نمونه قرار بدهيم و دانش‌آموزان اين كلاس را مجهز به لب تاپ كنيم چگونه است، من عرض می‌كنم كه اگر مبانی و اصول و قواعد همه در جای خود اجرا شد بله می‌توانيم استفاده كنيم.
اين استاد پيشكسوت قرآن كشورمان در بخش ديگری از اين گفت‌وگو با طرح سؤال ديگری كه اگر شما بگوييد يك كلاس قرآن را كاملاً ديجيتالی برگزار كنيم و متعلم و معلم همديگر را نبينند اين آموزش اصولی خواهد بود؟ گفت: من عرض خواهم كرد كه اين كار مبانی و اصول را مختل كرده است به عبارت ديگر اگر شما می‌توانيد به صورتی عمل كنيد كه فعل‌المثل اين اصل رعايت شود چه معلم و متعلم همديگر را ببينند و چه نبينند، بله می‌شود و در غير اين صورت نمی‌شود، حالا اگر نمی‌شود باز يك طرف جواب اين هست كه از يك مرحله به بعد يعنی برای مراحل پيشرفته می‌شود استفاده كرد، اگر شما برای قرآن آموخته‌ها در فضای مجازی آموزش بگذاريد مفيد خواهد بود اما اگر همان برنامه‌ها را برای افراد مبتدی در نظر بگيريد درست نيست.
وی با اشاره به اينكه در اصل آموزش قرآن يك از اصولی كه وجود دارد اين است كه ترجيحاً و نه حتماً كلاس آموزش قرآن بايد با يك معلم و يك متعلم تشكيل شود، گفت: البته ترجيحاً يعنی می‌تواند يك معلم دو متعلم داشته باشد يا يك معلم چند متعلم داشته باشد. حالا اين اصل اينجا در پاسخ به ما كمك می‌كند وقتی اصل بر اين است كه يك معلم و يك متعلم باشد معنای آن اين است كه به هر تعدادی كه قرآن آموزان يك معلم آمارشان افزايش پيدا كرد اين معلم به تعداد آنها بايد فضای ارتباط مستقيم و توجه دقيق به وضع قرآن آموز خود داشته باشد در غير اين صورت مطابق مبانی و اصول و قواعد نيست.
لسانی‌فشاركی افزود: معلم قرآنی كه می‌آيد سر كلاس قرآن و فقط آمار قرآن‌آموزان برايش مطرح است و همه را يكسان می‌بيند و با همه می‌خواهد برخورد يكسان داشته باشد مسلم وضعش روشن است، معلم همواره بايد وسع مخاطب را در نظر بگيرد، شرايط قرآن‌آموز را در نظر داشته باشد و بر اساس آن برنامه‌ريزی داشته باشد. مسئله ديگر كه اينجا در مطالب ما جا ماند و در برخی كتاب‌های آموزشی آمده است اين است كه اگر قرآن‌آموزان يك كلاس بيشتر شد آن كلاس چند پايه خواهد شد.
مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه تصريح كرد: زمانی كه يك كلاس چند پايه شد قطعاً افراد كلاس از نظر آموزه‌ها متفاوت و يكی جلوتر از ديگری خواهد بود، بنابراين معلم بايد بر اساس تفاوت آموزه‌های متعلمان آموزش خود را ارائه دهد. در كلاس چند پايه همواره معلم بايد سامانه‌ای را ايجاد كند كه در آن پايه‌های بالاتر نسبت به كسانی كه در همان كلاس پايه پايين‌تر ولو با تعداد كمتری هستند، سمت معلم پيدا كنند يعنی اين معلم خيلی زود كلاس خود را تبديل می‌كند به كلاسی كه فقط يك معلم ندارد بلكه چندين معلم دارد.
اين پيشكسوت قرآنی كشورمان در بخش ديگری از گفت‌وگوی خود با خبرگزاری ايكنا به ويژگی‌های نظام آموزشی موفق اشاره و اظهار كرد: يك نظام آموزش قرآن طبعاً وقتی نظام آموزشی موفقی خواهد بود كه مبانی مشخص و اصولی مطابق با مبانی و قواعدی باشد كه مبتنی بر اصول اوليه كه به صورت يك سامانه كاملا منسجم است باشد و همه هم بتوانند آن را اجرا كنند.
وی در ادامه يكی از مشكلات اصلی حوزه قرآن را بيرون رفتن مردم از اين حوزه عنوان كرد و گفت: نياز اصلی ما الان اين است كه مردمی كه متاسفانه كاملاً از حوزه آموزش قرآن رفته‌اند بيرون را بازگردانيم، بايد به فكر اين بود كه ما چه كاری را انجام دهيم تا شاهد بازگشت مردم باشيم، بنابراين نياز اصلی ما در حوزه قرآن اين است كه ما چكار كنيم كه جريان دوری مردم از قرآن و خارج شدن از اين حوزه برعكس شود.
محمدعلی لسانی‌فشاركی با تأكيد بر اينكه نيازهای بعدی وقتی می‌تواند مطرح شود و درباره‌اش بررسی شود كه نياز اصلی را درست كرده باشيم، خاطرنشان كرد: الان ما می‌بينيم در مراكز مختلفی از دانشگاه آزاد گرفته تا فرهنگسراها، مساجد، آموزش و پرورش و سازمان تبليغات اگر فراخوان آموزش قرآن بدهند شاهد حضور حداكثری مردم نخواهيم بود.
وی در ادامه با اشاره به جشنواره قرآنی آيات اظهار كرد: اميد زيادی به جشنواره قرآنی آيات كه اولين جشنواره ملی شيوه‌های نوين آموزش قرآن كريم در آن برگزار می‌شود، بسته‌ايم و اميدواريم كه انشاء‌الله مسئولان برگزار كننده بتوانند در اين زمينه موفق شوند و اين نقطه عزيمت را ايجاد كنند.
لسانی‌فشاركی در پايان در پاسخ به اين سؤال كه برگزاری جشنواره قرآنی آيات تا چه اندازه می‌تواند در همگانی كردن شيوه‌های آموزش قرآن كريم مؤثر باشد، تصريح كرد: اگر ما بلافاصله پس از اين جشنواره احساس تكان خوردن در زمينه آموزش قرآن را داشته باشيم با اين داوری كه ببينم آموزشی كه به قرآن آموزان می‌دهيم حضور همگانی را به دنبال خواهد داشته است يا نه، پاسخ مثبت است و آن وقت است كه معلوم می‌شود اين جشنواره توانسته توفيقی كسب كند يا نه.
وی در ادامه افزود: اين يك مسئله و مسئله ديگر اينكه اساس در آموزش قرآن بر اين است كه قرآن نياز به هيچ وسيله و ابزار به خصوص آموزشی و كمك آموزشی ندارد بايد به اين عبارت به دقت توجه شود؛ نياز ندارد، به اين معنی نيست كه نبايد استفاده شود.
لسانی‌فشاركی در ادامه با طرح اين سؤال كه آيا اين آموزش، آموزشی است كه وابسته به ابزار و وسائل است يا نه؟ اظهار كرد: جواب اين است كه نه؛ آموزش قرآن مطابق مبانی و اصول و قواعد به هيچ وجه وابستگی به ابزار و وسايل ندارد. من برای شما يك مثال می‌زنم حجت‌الاسلام حميد محمدی در جلسه‌ای نقل می‌كرد كه در يكی از سفرهايش به كشورهای مسلمان آفريقايی جلسات آموزش قرآن در بيابان‌ها و بر روی خاك بدون هيچ وسيله آموزشی صورت می‌گرفت، ايشان می‌گفت؛ ما شاهد بوديم كه قرآن‌آموزان آيات قرائت شده را با انگشت بر روی خاك می‌نوشتند و پس از يادگيری آن آيه نوشتن آيات ديگر را آغاز می‌كردند. اين مثال خوبی است برای اينكه تا چه حد آموزش قرآن مطابق اسوه حسنه و مطابق مبانی قواعد اصيلی بی‌نياز از هر گونه ابزار و وسيله‌ای است.
مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خاطرنشان كرد: اين بسيار مهم‌تر است از اينكه بگوييم استفاده از تكنولوژی خوب يا بد است، در اسوه حسنه آموزش قرآن پيش‌بينی شده است كه اگر ابزاری را معلم و متعلم بخواهد استفاده كند بايد مطابق با همان مبانی، اصول و قواعد به وجود بياورند يعنی بايد اين اصول و قواعد حضور حداكثری در آن ابزار داشته باشد. می‌خواهم جواب آن تائيد و تكذيب موافق و مخالف را بدهم كه مبانی اصول قواعد حكم می‌كند كه اگر از ابزاری استفاده می‌كنند حضور حداكثری در آن داشته باشند.
محمدعلی لسانی‌فشاركی در ادامه با تأكيد بر اينكه اولاً آموزش قرآن هيچ وابستگی و موكول بودن ندارد گفت: مبانی اصول و قواعد آموزش قرآن كريم حكم می‌كند كه از هر ابزاری اگر قرار شد استفاده شود بايد ردپای معلم و متعلم در آن اثر ديده شود يعنی اين دو حضور حداكثری در آن داشته باشند. اگر قرار شد كه يك وسائلی كه اين حضور حداكثری هم در آن نيست استفاده شود بايد آن وسيله در حاشيه آموزش قرآن جا داده شود، يعنی در اصل آموزش قرآن نبايد ديده شود.
وی افزود: به عبارت ديگر به جای اينكه بگوييم استفاده از تكنولوژی در آموزش قرآن كريم خوب يا بد است بايد بگوييم كه جايگاه اين تكنولوژی مهم است نه خوب يا بد بودن آن، مثلاً اگر سؤال شود آيا شما تاييد می‌كنيد و می‌پسنديد كه ما يك كلاس آموزش قرآن نمونه قرار بدهيم و دانش‌آموزان اين كلاس را مجهز به لب تاپ كنيم چگونه است، من عرض می‌كنم كه اگر مبانی و اصول و قواعد همه در جای خود اجرا شد بله می‌توانيم استفاده كنيم.
اين استاد پيشكسوت قرآن كشورمان در بخش ديگری از اين گفت‌وگو با طرح سؤال ديگری كه اگر شما بگوييد يك كلاس قرآن را كاملاً ديجيتالی برگزار كنيم و متعلم و معلم همديگر را نبينند اين آموزش اصولی خواهد بود؟ گفت: من عرض خواهم كرد كه اين كار مبانی و اصول را مختل كرده است به عبارت ديگر اگر شما می‌توانيد به صورتی عمل كنيد كه فعل‌المثل اين اصل رعايت شود چه معلم و متعلم همديگر را ببينند و چه نبينند، بله می‌شود و در غير اين صورت نمی‌شود، حالا اگر نمی‌شود باز يك طرف جواب اين هست كه از يك مرحله به بعد يعنی برای مراحل پيشرفته می‌شود استفاده كرد، اگر شما برای قرآن آموخته‌ها در فضای مجازی آموزش بگذاريد مفيد خواهد بود اما اگر همان برنامه‌ها را برای افراد مبتدی در نظر بگيريد درست نيست.
وی با اشاره به اينكه در اصل آموزش قرآن يك از اصولی كه وجود دارد اين است كه ترجيحاً و نه حتماً كلاس آموزش قرآن بايد با يك معلم و يك متعلم تشكيل شود، گفت: البته ترجيحاً يعنی می‌تواند يك معلم دو متعلم داشته باشد يا يك معلم چند متعلم داشته باشد. حالا اين اصل اينجا در پاسخ به ما كمك می‌كند وقتی اصل بر اين است كه يك معلم و يك متعلم باشد معنای آن اين است كه به هر تعدادی كه قرآن آموزان يك معلم آمارشان افزايش پيدا كرد اين معلم به تعداد آنها بايد فضای ارتباط مستقيم و توجه دقيق به وضع قرآن آموز خود داشته باشد در غير اين صورت مطابق مبانی و اصول و قواعد نيست.
لسانی‌فشاركی افزود: معلم قرآنی كه می‌آيد سر كلاس قرآن و فقط آمار قرآن‌آموزان برايش مطرح است و همه را يكسان می‌بيند و با همه می‌خواهد برخورد يكسان داشته باشد مسلم وضعش روشن است، معلم همواره بايد وسع مخاطب را در نظر بگيرد، شرايط قرآن‌آموز را در نظر داشته باشد و بر اساس آن برنامه‌ريزی داشته باشد. مسئله ديگر كه اينجا در مطالب ما جا ماند و در برخی كتاب‌های آموزشی آمده است اين است كه اگر قرآن‌آموزان يك كلاس بيشتر شد آن كلاس چند پايه خواهد شد.
مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه تصريح كرد: زمانی كه يك كلاس چند پايه شد قطعاً افراد كلاس از نظر آموزه‌ها متفاوت و يكی جلوتر از ديگری خواهد بود، بنابراين معلم بايد بر اساس تفاوت آموزه‌های متعلمان آموزش خود را ارائه دهد. در كلاس چند پايه همواره معلم بايد سامانه‌ای را ايجاد كند كه در آن پايه‌های بالاتر نسبت به كسانی كه در همان كلاس پايه پايين‌تر ولو با تعداد كمتری هستند، سمت معلم پيدا كنند يعنی اين معلم خيلی زود كلاس خود را تبديل می‌كند به كلاسی كه فقط يك معلم ندارد بلكه چندين معلم دارد.
اين پيشكسوت قرآنی كشورمان در بخش ديگری از گفت‌وگوی خود با خبرگزاری ايكنا به ويژگی‌های نظام آموزشی موفق اشاره و اظهار كرد: يك نظام آموزش قرآن طبعاً وقتی نظام آموزشی موفقی خواهد بود كه مبانی مشخص و اصولی مطابق با مبانی و قواعدی باشد كه مبتنی بر اصول اوليه كه به صورت يك سامانه كاملا منسجم است باشد و همه هم بتوانند آن را اجرا كنند.
وی در ادامه يكی از مشكلات اصلی حوزه قرآن را بيرون رفتن مردم از اين حوزه عنوان كرد و گفت: نياز اصلی ما الان اين است كه مردمی كه متاسفانه كاملاً از حوزه آموزش قرآن رفته‌اند بيرون را بازگردانيم، بايد به فكر اين بود كه ما چه كاری را انجام دهيم تا شاهد بازگشت مردم باشيم، بنابراين نياز اصلی ما در حوزه قرآن اين است كه ما چكار كنيم كه جريان دوری مردم از قرآن و خارج شدن از اين حوزه برعكس شود.
محمدعلی لسانی‌فشاركی با تأكيد بر اينكه نيازهای بعدی وقتی می‌تواند مطرح شود و درباره‌اش بررسی شود كه نياز اصلی را درست كرده باشيم، خاطرنشان كرد: الان ما می‌بينيم در مراكز مختلفی از دانشگاه آزاد گرفته تا فرهنگسراها، مساجد، آموزش و پرورش و سازمان تبليغات اگر فراخوان آموزش قرآن بدهند شاهد حضور حداكثری مردم نخواهيم بود.
وی در ادامه با اشاره به جشنواره قرآنی آيات اظهار كرد: اميد زيادی به جشنواره قرآنی آيات كه اولين جشنواره ملی شيوه‌های نوين آموزش قرآن كريم در آن برگزار می‌شود، بسته‌ايم و اميدواريم كه انشاء‌الله مسئولان برگزار كننده بتوانند در اين زمينه موفق شوند و اين نقطه عزيمت را ايجاد كنند.
لسانی‌فشاركی در پايان در پاسخ به اين سؤال كه برگزاری جشنواره قرآنی آيات تا چه اندازه می‌تواند در همگانی كردن شيوه‌های آموزش قرآن كريم مؤثر باشد، تصريح كرد: اگر ما بلافاصله پس از اين جشنواره احساس تكان خوردن در زمينه آموزش قرآن را داشته باشيم با اين داوری كه ببينم آموزشی كه به قرآن آموزان می‌دهيم حضور همگانی را به دنبال خواهد داشته است يا نه، پاسخ مثبت است و آن وقت است كه معلوم می‌شود اين جشنواره توانسته توفيقی كسب كند يا نه.
