بررسی راهكارهای افزايش سرانه مطالعه آثار دينی و قرآنی/35
مطالعه ترجمه به جای قرآن؛ منكری كه معروف شده/ خلط دو مفهوم قرآنخوانی و مطالعات قرآنی
گروه ادب: يك قرآن‌پژوه در تبيين راهكارهای افزايش ميزان مطالعات قرآنی با اشاره به خلط دو مفهوم قرآنخوانی و مطالعات قرآنی گفت: مردم با خواندن قرآن تصور می‌كنند تدبر، پژوهش و از قرآن يافتن و در دانش، زندگی و بينش به‌كار گرفتن را انجام داده‌اند و اين مسئله خطر بزرگی را به دنبال دارد.
محمدعلی لسانی‌فشاركی، مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا)، با بيان اينكه حركت‌هايی در اوايل دهه هفتاد در كشور با عنوان بالا بردن نرخ قرآنخوانی آغاز شد، گفت: بين بالا بردن نرخ قرآنخوانی يا بالا بردن نرخ مطالعه در حوزه قرآن فرق است و نبايد بين اين دو عنوان خلط مبحث شود.
وی افزود: البته اين موضوع تنها شامل دو عنوان نيست، بلكه دو حوزه متفاوت است كه خلط مباحث آنها درست نيست و حداقل ضرر آن اين است كه ما نتايج درستی از بررسی‌های خود نمی‌گيريم؛ اينكه مردم چقدر قرآن می‌خوانند يا ادعيه را كنار آن قرار دهيم بجا است. در همين راستا امام خمينی(ره) فرمودند كه «ادعيه نيز قرآن صاعد است، می‌توان قرآن و ادعيه را در كنار هم آورد و اشكالی ندارد.»
لسانی‌فشاركی ادامه داد: ممكن است كسی به جای قرآن خواندن، دعا بخواند و آن را هم‌عرض قرآنخوانی تلقی كند كه با توجه به فرمايش امام(ره)، اين امر به‌جاست و اشكالی ندارد. سال‌ها پيش مقام معظم رهبری فرمايشی در زمينه قرآنخوانی داشتند و در آغاز كتاب‌های درسی هم نوشته می‌شد كه از ميزان كم قرآنخوانی گلايه‌مند بودند.
وی با تأكيد بر اينكه در تفكيك اين دو حوزه از هم نبايد ترديد داشت، اظهار كرد: با تفكيك دو حوزه مطالعات قرآنی و قرآنخوانی، می‌توان برای بررسی هر يك، اولويت تعريف كرد يا قبل از پرداختن به مسئله افزايش مطالعات قرآنی، ابتدا قرآنخوانی و راهكارها و چالش‌های آن را بررسی و اينكه اين دو حوزه را به موازات هم مطالعه كنيم.
لسانی‌فشاركی با بيان اينكه خلط دو مبحث قرآنخوانی و مطالعه قرآن اشتباه است، تصريح كرد: مردم نيز تلقی اشتباهی از اين دو مبحث دارند، وقتی شما نتايج را بدهيد و تأييد و تأكيد كنيد كه دعا را مطالعات قرآنی در نظر گرفته‌ايد، مردم اشتباه متوجه می‌شوند و خيال می‌كنند كه مطالعات قرآنی دارند، در حالی كه اين طور نيست.
مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه گفت: اندكی از مردم ما قرآن می‌خوانند و عده كمتری از آنها در آن تدبر می‌كنند كه تدبر و تأمل در قرآن به سمت مطالعات قرآنی جهت می‌گيرد؛ از اين رو وقتی ما بين دو حوزه خلط مبحث می‌كنيم، مردم دچار اشتباه می‌شوند و فكر می‌كنند قرآنخوانی را كه امر ثوابی است انجام می‌دهند، يك نياز مهم ديگر را برای خود پوشش داده‌اند.
وی با اشاره به مصاديق مطالعه قرآن بيان كرد: مردم با خواندن قرآن تصور می‌كنند، مطالعه قرآن، تدبر، پژوهش، تحقيق در قرآن، از قرآن يافتن و در دانش، زندگی و بينش به كار گرفتن را با قرآن خواندن انجام داده‌اند و اين خطای بزرگی است و خطر بزرگی را به دنبال دارد.
لسانی‌فشاركی تصريح كرد: اگر در هر كدام از اين دو حوزه قرار است ترويج و تشويقی انجام شود، بايد جداگانه انجام شده و مورد بررسی قرار گيرد و چون سنخيت آنها متفاوت است بايد متفاوت بررسی شود؛ چرا كه هم چالش‌ها و هم راهكارهای اين دو حوزه متفاوت است و طبيعی است كه متفاوت باشند.
وی در ادامه، خواندن ترجمه قرآن و اينكه چنين اقدامی جزء مطالعات قرآنی محسوب می‌شود يا خير، گفت: اگر قرار باشد قرآنخوانی را از مطالعات قرآن جدا كنيم، بايد قران‌خوانی را از ترجمه‌خوانی نيز جدا كنيم؛ يعنی در تعريف قرآنخوانی مراقب باشيم خواندن ترجمه قرآن، قرآنخوانی به حساب نيايد و خواندن ترجمه، خواندن يك حد پايين دم‌دستی مطالعات قرآن باشد و به سمت مطالعات قرآن جهت بگيرد.
لسانی‌فشاركی تلقی مردم از ترجمه‌خوانی قرآن به جای قرآن خواندن را ناصحيح دانست و اظهار كرد: متاسفانه اين يك بدآموزی است كه از سوی مترجمان قرآن نشئت می‌گيرد كه تأكيد بر خواندن ترجمه قرآن دارند. در صورتی كه ترجمه مثل قرآن، خواندنی نيست؛ ترجمه مطالعه‌كردنی و مراجعه‌كردنی است.
وی افزود: اينكه بر خواندن ترجمه تأكيد شود و اينكه زبان عربی، زبان مادری مخاطبان صدر اسلام بوده است و نيازی به قرآنخوانی ندارند، تلقی اشتباهی است و بايد متوجه باشيم كه يك منكر، معروف شده است كه در جامعه قرآنی ما رخنه كرده و بايد در اين راستا برای اين بدآموزی چاره‌سازی شود.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه ترجمه‌ها بيانگر متن صريح قرآن نيستند و ترجمه‌خوانی قرآنخوانی نيست، گفت: مقام معظم رهبری كه طبعاً و اصولاً مشوق ترجمه‌های قرآنی بودند، به دليل حكمت‌های متعالی و فلسفه‌های بالای ديگری كه بيشتر مربوط به جهان اسلام و قرار گرفتن زبان فارسی در كنار قرآن است بر اين موضوع تاكيد داشتند. براين اساس مقام معظم رهبری مشوق و مروج ترجمه قرآن بودند و اين كلام معظم‌له كه در جاهای مختلف سندسازی و درج و نشر شده است كه فرمودند: «ترجمه‌های قرآن هنوز در نيمه راه هستند.»
لسانی‌فشاركی ادامه داد: مخاطب با اندك توجهی به اين كلام متوجه می‌شود كه اين طبيعت ترجمه‌هاست و نيمه راه هر چيزی يا كنار چيزی قرار گرفتن، به معنای همه آن نيست و ترجمه‌های قرآن كريم نيز در كنار قرآن هستند و در نيمه راه مسير قرآن، می‌توانند جايی برای خودشان داشته باشند؛ زبان ما فارسی است و ترجمه‌های فارسی می‌توانند در اين مسير جايی برای خود داشته باشند.
وی افزود: البته اين موضوع تنها شامل دو عنوان نيست، بلكه دو حوزه متفاوت است كه خلط مباحث آنها درست نيست و حداقل ضرر آن اين است كه ما نتايج درستی از بررسی‌های خود نمی‌گيريم؛ اينكه مردم چقدر قرآن می‌خوانند يا ادعيه را كنار آن قرار دهيم بجا است. در همين راستا امام خمينی(ره) فرمودند كه «ادعيه نيز قرآن صاعد است، می‌توان قرآن و ادعيه را در كنار هم آورد و اشكالی ندارد.»
لسانی‌فشاركی ادامه داد: ممكن است كسی به جای قرآن خواندن، دعا بخواند و آن را هم‌عرض قرآنخوانی تلقی كند كه با توجه به فرمايش امام(ره)، اين امر به‌جاست و اشكالی ندارد. سال‌ها پيش مقام معظم رهبری فرمايشی در زمينه قرآنخوانی داشتند و در آغاز كتاب‌های درسی هم نوشته می‌شد كه از ميزان كم قرآنخوانی گلايه‌مند بودند.
وی با تأكيد بر اينكه در تفكيك اين دو حوزه از هم نبايد ترديد داشت، اظهار كرد: با تفكيك دو حوزه مطالعات قرآنی و قرآنخوانی، می‌توان برای بررسی هر يك، اولويت تعريف كرد يا قبل از پرداختن به مسئله افزايش مطالعات قرآنی، ابتدا قرآنخوانی و راهكارها و چالش‌های آن را بررسی و اينكه اين دو حوزه را به موازات هم مطالعه كنيم.
لسانی‌فشاركی با بيان اينكه خلط دو مبحث قرآنخوانی و مطالعه قرآن اشتباه است، تصريح كرد: مردم نيز تلقی اشتباهی از اين دو مبحث دارند، وقتی شما نتايج را بدهيد و تأييد و تأكيد كنيد كه دعا را مطالعات قرآنی در نظر گرفته‌ايد، مردم اشتباه متوجه می‌شوند و خيال می‌كنند كه مطالعات قرآنی دارند، در حالی كه اين طور نيست.
مدير گروه مطالعات قرآنی پژوهشكده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در ادامه گفت: اندكی از مردم ما قرآن می‌خوانند و عده كمتری از آنها در آن تدبر می‌كنند كه تدبر و تأمل در قرآن به سمت مطالعات قرآنی جهت می‌گيرد؛ از اين رو وقتی ما بين دو حوزه خلط مبحث می‌كنيم، مردم دچار اشتباه می‌شوند و فكر می‌كنند قرآنخوانی را كه امر ثوابی است انجام می‌دهند، يك نياز مهم ديگر را برای خود پوشش داده‌اند.
وی با اشاره به مصاديق مطالعه قرآن بيان كرد: مردم با خواندن قرآن تصور می‌كنند، مطالعه قرآن، تدبر، پژوهش، تحقيق در قرآن، از قرآن يافتن و در دانش، زندگی و بينش به كار گرفتن را با قرآن خواندن انجام داده‌اند و اين خطای بزرگی است و خطر بزرگی را به دنبال دارد.
لسانی‌فشاركی تصريح كرد: اگر در هر كدام از اين دو حوزه قرار است ترويج و تشويقی انجام شود، بايد جداگانه انجام شده و مورد بررسی قرار گيرد و چون سنخيت آنها متفاوت است بايد متفاوت بررسی شود؛ چرا كه هم چالش‌ها و هم راهكارهای اين دو حوزه متفاوت است و طبيعی است كه متفاوت باشند.
وی در ادامه، خواندن ترجمه قرآن و اينكه چنين اقدامی جزء مطالعات قرآنی محسوب می‌شود يا خير، گفت: اگر قرار باشد قرآنخوانی را از مطالعات قرآن جدا كنيم، بايد قران‌خوانی را از ترجمه‌خوانی نيز جدا كنيم؛ يعنی در تعريف قرآنخوانی مراقب باشيم خواندن ترجمه قرآن، قرآنخوانی به حساب نيايد و خواندن ترجمه، خواندن يك حد پايين دم‌دستی مطالعات قرآن باشد و به سمت مطالعات قرآن جهت بگيرد.
لسانی‌فشاركی تلقی مردم از ترجمه‌خوانی قرآن به جای قرآن خواندن را ناصحيح دانست و اظهار كرد: متاسفانه اين يك بدآموزی است كه از سوی مترجمان قرآن نشئت می‌گيرد كه تأكيد بر خواندن ترجمه قرآن دارند. در صورتی كه ترجمه مثل قرآن، خواندنی نيست؛ ترجمه مطالعه‌كردنی و مراجعه‌كردنی است.
وی افزود: اينكه بر خواندن ترجمه تأكيد شود و اينكه زبان عربی، زبان مادری مخاطبان صدر اسلام بوده است و نيازی به قرآنخوانی ندارند، تلقی اشتباهی است و بايد متوجه باشيم كه يك منكر، معروف شده است كه در جامعه قرآنی ما رخنه كرده و بايد در اين راستا برای اين بدآموزی چاره‌سازی شود.
اين استاد دانشگاه با بيان اينكه ترجمه‌ها بيانگر متن صريح قرآن نيستند و ترجمه‌خوانی قرآنخوانی نيست، گفت: مقام معظم رهبری كه طبعاً و اصولاً مشوق ترجمه‌های قرآنی بودند، به دليل حكمت‌های متعالی و فلسفه‌های بالای ديگری كه بيشتر مربوط به جهان اسلام و قرار گرفتن زبان فارسی در كنار قرآن است بر اين موضوع تاكيد داشتند. براين اساس مقام معظم رهبری مشوق و مروج ترجمه قرآن بودند و اين كلام معظم‌له كه در جاهای مختلف سندسازی و درج و نشر شده است كه فرمودند: «ترجمه‌های قرآن هنوز در نيمه راه هستند.»
لسانی‌فشاركی ادامه داد: مخاطب با اندك توجهی به اين كلام متوجه می‌شود كه اين طبيعت ترجمه‌هاست و نيمه راه هر چيزی يا كنار چيزی قرار گرفتن، به معنای همه آن نيست و ترجمه‌های قرآن كريم نيز در كنار قرآن هستند و در نيمه راه مسير قرآن، می‌توانند جايی برای خودشان داشته باشند؛ زبان ما فارسی است و ترجمه‌های فارسی می‌توانند در اين مسير جايی برای خود داشته باشند.
