انسان، دعا، رمضان/ 6
ياد خداوند، مبدأ حركت و فعاليت در وجود انسان به‌سوی نيكی است
گروه اجتماعی: منظور از ذكر خدا كه مايه آرامش دلها است تنها اين نيست كه مكرر تسبيح و تهليل و تكبير گويد، بلكه منظور آن است كه توجه به خداوند، مبدأ حركت و فعاليت در وجود انسان به‌سوى جهاد و تلاش و نيكی‌هاست.
در فرازی از دعای روز هفتم ماه رمضان آمده: اللهمّ اعنّی فيهِ على صِيامِهِ و قيامِهِ؛ خدايا يارى كن مرا در اين روز بر روزه گرفتن و عبـادت، وجَنّبنی فيهِ من هَفَواتِهِ وآثامِهِ؛ و بركنارم دار در آن از بيهودگى و گناهان، وارْزُقْنی فيهِ ذِكْرَكَ بِدوامِهِ؛ وروزيم كن در آن يادت را براى هميشه.
آيات قرآن نتيجه ياد خداوند را آرامش دل بيان می‌كنند؛ «الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آن‌ها كسانى هستند كه ايمان آورده‌اند و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام ) است، آگاه باشيد با ياد خدا دلها آرامش می‌یابد»، (آیه 28 سوره رعد).
هميشه اضطراب و نگرانى يكى از بزرگترين بلاهاى زندگى انسان‌ها بوده و هست. عوارض ناشى از آن در زندگى فردى و اجتماعى كاملاً محسوس است. به‌طور كلى آرامش و دلهره، نقش بسيار مهمى در سلامت و بيمارى فرد و جامعه و سعادت و بدبختى انسان‌ها دارد، هميشه آرامش يكى از گمشده‌هاى مهم بشر بوده، به هر درى ميزند تا آن را پيدا كند. بعضى از دانشمندان مى‌گويند: به هنگام بروز بعضى از بيماريهاى واگيردار همچون وبا از هر 10 نفر كه ظاهرا به علت وبا مى‌ميرند اكثر آن‌ها به علت نگرانى و ترس است و تنها اقليتى از آن‌ها حقيقتاً به خاطر ابتلا به بيمارى از بين مى‌روند! قرآن با يك جمله كوتاه و پرمغز، مطمئن‌ترين و نزديكترين راه را نشان داده و مى‌گويد: بدانيد كه ياد خدا آرامبخش دلها است.
گاهى اضطراب و نگرانى به خاطر آينده تاريك و مبهمى است كه در برابر فكر انسان خودنمایى مى‌كند، اما ايمان به خداوند قادر، خداوند رحيم و مهربان، خدایى كه همواره كفالت بندگان خويش را بر عهده دارد مى‌تواند اين گونه نگرانيها را از ميان ببرد و به او آرامش دهد كه تو در برابر حوادث آينده درمانده نيستى، خدایى دارى توانا، قادر و مهربان.
گاه گذشته تاريك زندگى فكر انسان را به خود مشغول مى‌دارد و همواره او را نگران مى‌سازد، اما خداوند غفار، توبه پذير و رحيم و غفور است، به او آرامش مى‌دهد، به او مى‌گويد: عذر تقصير به پيشگاهش ببر، از گذشته عذر خواهى كن و در مقام جبران براى، كه او بخشنده است و جبران كردن ممكن است.
ضعف و ناتوانى انسان در برابر عوامل طبيعى و گاه در مقابل انبوه دشمنان داخلى و خارجى، او را نگران مى‌سازد اما انسان با اتكا به قدرت و رحمت خداوند، قدرتى كه برترين قدرت‌ها است و هيچ چيز در برابر آن ياراى مقاومت ندارد، قلبش آرام مى‌گيرد كه من تنها نيستم، من در سايه خدا، بی‌نهايت قدرت دارم!
گاهى نيز ريشه نگرانی‌هاى آزار دهنده انسان، احساس پوچى زندگى و بى‌هدف بودن آن است ولى آن كسى كه به خدا ايمان دارد و مسير تكاملى زندگى را به‌عنوان يك هدف بزرگ پذيرفته است و تمام برنامه‌ها و حوادث زندگى را در همين خط مى‌بيند، نه از زندگى احساس پوچى مى‌كند، و نه همچون افراد بى‌هدف و مردد، سرگردان و مضطرب است.
و عامل ديگر نگرانى آن است كه انسان گاهى براى رسيدن به يك هدف زحمت زيادى را متحمل مى‌شود، اما كسى را نمى‌‌بيند كه براى زحمت او ارج نهد و قدردانى و تشكر كند، اين ناسپاسى او را شديداً رنج مى‌دهد و در يك حالت اضطراب و نگرانى فرو مى‌برد، اما هنگامى كه احساس كند كسى از تمام تلاش‌ها و كوشش‌هايش آگاه است و به همه آن‌ها ارج مى‌نهد و براى همه پاداش مى‌دهد ديگر چه جاى نگرانى و ناآرامى است؟
منظور از ذكر خدا كه مايه آرامش دلها است تنها اين نيست كه نام او را بر زبان آورد و مكرر تسبيح و تهليل و تكبير گويد، بلكه منظور آن است كه با تمام قلب متوجه او و عظمتش و علم و آگاهيش و حاضر و ناظر بودنش شود، و اين توجه مبدأ حركت و فعاليت در وجود او به‌سوى جهاد و تلاش و نيكی‌ها شود و ميان او و گناه سد مستحكمى ايجاد كند، اين است حقيقت «ذكر» كه آن همه آثار و بركات در روايات اسلامى براى آن بيان شده است. (تفسير نمونه، آيه 28 سوره رعد). در آخرين فراز نیز آمده: «بتوفيقِكَ يا هادیَ المُضِلّين؛ به توفيق خودت اى راهنماى گمراهان».
آيات قرآن نتيجه ياد خداوند را آرامش دل بيان می‌كنند؛ «الَّذِينَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ؛ آن‌ها كسانى هستند كه ايمان آورده‌اند و دلهايشان به ياد خدا مطمئن (و آرام ) است، آگاه باشيد با ياد خدا دلها آرامش می‌یابد»، (آیه 28 سوره رعد).
هميشه اضطراب و نگرانى يكى از بزرگترين بلاهاى زندگى انسان‌ها بوده و هست. عوارض ناشى از آن در زندگى فردى و اجتماعى كاملاً محسوس است. به‌طور كلى آرامش و دلهره، نقش بسيار مهمى در سلامت و بيمارى فرد و جامعه و سعادت و بدبختى انسان‌ها دارد، هميشه آرامش يكى از گمشده‌هاى مهم بشر بوده، به هر درى ميزند تا آن را پيدا كند. بعضى از دانشمندان مى‌گويند: به هنگام بروز بعضى از بيماريهاى واگيردار همچون وبا از هر 10 نفر كه ظاهرا به علت وبا مى‌ميرند اكثر آن‌ها به علت نگرانى و ترس است و تنها اقليتى از آن‌ها حقيقتاً به خاطر ابتلا به بيمارى از بين مى‌روند! قرآن با يك جمله كوتاه و پرمغز، مطمئن‌ترين و نزديكترين راه را نشان داده و مى‌گويد: بدانيد كه ياد خدا آرامبخش دلها است.
گاهى اضطراب و نگرانى به خاطر آينده تاريك و مبهمى است كه در برابر فكر انسان خودنمایى مى‌كند، اما ايمان به خداوند قادر، خداوند رحيم و مهربان، خدایى كه همواره كفالت بندگان خويش را بر عهده دارد مى‌تواند اين گونه نگرانيها را از ميان ببرد و به او آرامش دهد كه تو در برابر حوادث آينده درمانده نيستى، خدایى دارى توانا، قادر و مهربان.
گاه گذشته تاريك زندگى فكر انسان را به خود مشغول مى‌دارد و همواره او را نگران مى‌سازد، اما خداوند غفار، توبه پذير و رحيم و غفور است، به او آرامش مى‌دهد، به او مى‌گويد: عذر تقصير به پيشگاهش ببر، از گذشته عذر خواهى كن و در مقام جبران براى، كه او بخشنده است و جبران كردن ممكن است.
ضعف و ناتوانى انسان در برابر عوامل طبيعى و گاه در مقابل انبوه دشمنان داخلى و خارجى، او را نگران مى‌سازد اما انسان با اتكا به قدرت و رحمت خداوند، قدرتى كه برترين قدرت‌ها است و هيچ چيز در برابر آن ياراى مقاومت ندارد، قلبش آرام مى‌گيرد كه من تنها نيستم، من در سايه خدا، بی‌نهايت قدرت دارم!
گاهى نيز ريشه نگرانی‌هاى آزار دهنده انسان، احساس پوچى زندگى و بى‌هدف بودن آن است ولى آن كسى كه به خدا ايمان دارد و مسير تكاملى زندگى را به‌عنوان يك هدف بزرگ پذيرفته است و تمام برنامه‌ها و حوادث زندگى را در همين خط مى‌بيند، نه از زندگى احساس پوچى مى‌كند، و نه همچون افراد بى‌هدف و مردد، سرگردان و مضطرب است.
و عامل ديگر نگرانى آن است كه انسان گاهى براى رسيدن به يك هدف زحمت زيادى را متحمل مى‌شود، اما كسى را نمى‌‌بيند كه براى زحمت او ارج نهد و قدردانى و تشكر كند، اين ناسپاسى او را شديداً رنج مى‌دهد و در يك حالت اضطراب و نگرانى فرو مى‌برد، اما هنگامى كه احساس كند كسى از تمام تلاش‌ها و كوشش‌هايش آگاه است و به همه آن‌ها ارج مى‌نهد و براى همه پاداش مى‌دهد ديگر چه جاى نگرانى و ناآرامى است؟
منظور از ذكر خدا كه مايه آرامش دلها است تنها اين نيست كه نام او را بر زبان آورد و مكرر تسبيح و تهليل و تكبير گويد، بلكه منظور آن است كه با تمام قلب متوجه او و عظمتش و علم و آگاهيش و حاضر و ناظر بودنش شود، و اين توجه مبدأ حركت و فعاليت در وجود او به‌سوى جهاد و تلاش و نيكی‌ها شود و ميان او و گناه سد مستحكمى ايجاد كند، اين است حقيقت «ذكر» كه آن همه آثار و بركات در روايات اسلامى براى آن بيان شده است. (تفسير نمونه، آيه 28 سوره رعد). در آخرين فراز نیز آمده: «بتوفيقِكَ يا هادیَ المُضِلّين؛ به توفيق خودت اى راهنماى گمراهان».
