بهره‌بری از تفاسير شيعی در ترجمه استانبولی قرآن «ترابی»
گروه بين‌الملل: ترجمه حجت‌الاسلام مرتضی ترابی تنها ترجمه قرآن كريم به زبان تركی استانبولی است كه از تفاسير شيعی خصوصاً تفسير صافی، تفسير شبر و تفاسير جامعی مانند مجمع‌البيان بهره برده است.
به گزارش خبرگزاری بين‌المللی قرآن(ايكنا)، در صد سال اخير، حدود 90 ترجمه از قرآن كريم به زبان تركی استانبولی در تركيه منتشر شده است كه از اين ميان تقريباً 70 ترجمه از سال 1950 به بعد، يعنی در شصت سال اخير به طبع رسيده و بقيه مربوط به سال‌های 1900 تا 1950 هستند.
عمده اين ترجمه‌ها نسبت به ترجمه‌های تحت‌اللفظی كه در گذشته خصوصاً دوران عثمانی مرسوم بوده، از روش پيشرفته‌ای برای ترجمه بهره برده‌اند. بر اساس گزارشی كه از كتاب‌ها و مخطوطات متعلق به دوره عثمانی ارائه شده، حدود 30 ترجمه به صورت تحت‌اللفظی به زبان تركی استانبولی انجام گرفته است.
مشكل عمده‌ای كه در همه ترجمه‌های قديم و جديد به زبان تركی استانبولی وجود دارد، عدم استفاده از معارف اهل بيت(ع) و منابع غنی شيعه در ترجمه قرآن است.
قابل ذكر است كه به جز يك نفر از مترجمان ترك‌زبان قرآن، هيچ يك از آنان پيرو مذهب اهل بيت(ع) نبوده و دسترسی چندانی به تفاسير و منابع ديگر شيعه نداشته‌اند. تنها استاد «عبدالباقی گولپينارلی» كه از شخصيت‌های علمی و ادبی تركيه در دوران معاصر به شمار می‌رود، شيعه بوده كه او نيز به دليل عدم آشنايی با مراكز علمی شيعه و قرار گرفتن در فضای فكری ديگر مذاهب، در ترجمه خود كمتر از معارف اهل بيت(ع) و منابع غنی آن استفاده كرده است. بنابراين نياز مبرم به ترجمه‌ای به زبان تركی كه در آن از تفاسير شيعه و روايات اهل بيت(ع) استفاده شده باشد، وجود داشت.
ترجمه حجت‌الاسلام‌والمسلمين «مرتضی ترابی» به زبان تركی استانبولی برای پاسخگويی به اين نياز ارائه شد. اين ترجمه در سال 2009 ميلادی توسط انتشارات كوثر در شهر استانبول تركيه به چاپ رسيد.
در اين ترجمه كوشش شده است تا از تفاسير شيعی خصوصاً تفسير صافی، تفسير شبر و تفاسير جامعی مانند مجمع‌البيان بيشتر استفاده بشود. بر اين اساس اگر در ترجمه آيه‌ای، معانی مختلفی در عرض هم مطرح بوده، آن احتمالی ترجيح داده شده كه مستند روايی از اهل بيت(ع) داشته است. علاوه بر اين در بخش توضيحات تفسيری نيز معارف والا و سخنان ائمه اطهار(ع) مورد توجه قرار گرفته است.
از ديگر مزايای اين ترجمه، نگارش مؤخره‌ای بر آن با عنوان «قرآن از ديدگاه اهل بيت(ع)» است كه حاوی عناوين گوناگونی مانند رابطه اهل بيت(ع) با قرآن، تعليم و تعلم قرآن، قرائت و آداب آن، اعجاز قرآن، نزول و جمع‌آوری قرآن، جامعيت قرآن و مصونيت قرآن از تحريف است. در اين مؤخره سعی شده است كه ديدگاه شيعه بر اساس احاديث اهل بيت(ع) در مورد علوم قرآن، استخراج و به صورت بديعی عرضه شود.
حجت‌الاسلام ترابی در سال 1341 هجری شمسی در روستای «ياسی قايا» در «تاشليچای» (شهری شيعه‌نشين در استان آغری واقع در شرق تركيه) در خانواده‌ای مذهبی به دنيا آمد. در سال 1350 به همراه خانواده به نجف اشرف هجرت نمود و وارد حوزه علميه شد. ادبيات عرب را در همان شهر خواند و در سال 1354 به شهر قم هجرت كرد. در اين شهر دروس سطوح عالی را در زمينه‌های فقه و اصول و فلسفه نزد اساتيد به‌نام حوزه فرا گرفت. سال‌های متمادی در مجلس درس آيات عظام شيخ ميرزا جواد تبريزی، وحيد خراسانی، جعفر سبحانی، سيدمحمود هاشمی و علامه حسن‌زاده آملی حاضر شد و مدارج علمی را طی كرد.
وی سپس وارد ميدان ترجمه تخصصی متون دينی از عربی و فارسی به تركی استانبولی شد و بين سال‌های 1362 تا 1380 در سازمان تبليغات اسلامی و مجمع جهانی اهل بيت(ع) مديريت امور ترجمه را بر عهده داشت و موفق به ترجمه و ويراستاری كتاب‌های مهمی از دو زبان ياد شده به تركی استانبولی در زمينه‌های حديث، عقايد و فقه شد و همچنين در مدت ياد شده سردبيری فصلنامه پيام اهل بيت(ع) را كه در آنكارا منتشر می‌شد، بر عهده داشت.
حجت‌الاسلام ترابی طی سال‌های 1383 تا 1388 به دعوت مؤسسه ترجمان وحی، ترجمه قرآن كريم به زبان تركی استانبولی را انجام داد. ويژگی اين ترجمه اين است كه در گزينش يك معنا از ميان معانی متعدد برای آيات، تفسير مأثور اهل بيت(ع) اساس قرار داده شده است. مترجم در حال حاضر مدرس سطوح عالی حوزه در زمينه فقه و اصول و همچنين عضو هئت علمی مجمع جهانی اهل بيت(ع) است.
«قرآن از منظر اهل بيت(ع)» در دو جلد و «كليات عقود در بررسی بحث عقود از ديدگاه مذاهب اسلامی» از جمله آثار ترابی است.
عمده اين ترجمه‌ها نسبت به ترجمه‌های تحت‌اللفظی كه در گذشته خصوصاً دوران عثمانی مرسوم بوده، از روش پيشرفته‌ای برای ترجمه بهره برده‌اند. بر اساس گزارشی كه از كتاب‌ها و مخطوطات متعلق به دوره عثمانی ارائه شده، حدود 30 ترجمه به صورت تحت‌اللفظی به زبان تركی استانبولی انجام گرفته است.
مشكل عمده‌ای كه در همه ترجمه‌های قديم و جديد به زبان تركی استانبولی وجود دارد، عدم استفاده از معارف اهل بيت(ع) و منابع غنی شيعه در ترجمه قرآن است.
قابل ذكر است كه به جز يك نفر از مترجمان ترك‌زبان قرآن، هيچ يك از آنان پيرو مذهب اهل بيت(ع) نبوده و دسترسی چندانی به تفاسير و منابع ديگر شيعه نداشته‌اند. تنها استاد «عبدالباقی گولپينارلی» كه از شخصيت‌های علمی و ادبی تركيه در دوران معاصر به شمار می‌رود، شيعه بوده كه او نيز به دليل عدم آشنايی با مراكز علمی شيعه و قرار گرفتن در فضای فكری ديگر مذاهب، در ترجمه خود كمتر از معارف اهل بيت(ع) و منابع غنی آن استفاده كرده است. بنابراين نياز مبرم به ترجمه‌ای به زبان تركی كه در آن از تفاسير شيعه و روايات اهل بيت(ع) استفاده شده باشد، وجود داشت.
ترجمه حجت‌الاسلام‌والمسلمين «مرتضی ترابی» به زبان تركی استانبولی برای پاسخگويی به اين نياز ارائه شد. اين ترجمه در سال 2009 ميلادی توسط انتشارات كوثر در شهر استانبول تركيه به چاپ رسيد.
در اين ترجمه كوشش شده است تا از تفاسير شيعی خصوصاً تفسير صافی، تفسير شبر و تفاسير جامعی مانند مجمع‌البيان بيشتر استفاده بشود. بر اين اساس اگر در ترجمه آيه‌ای، معانی مختلفی در عرض هم مطرح بوده، آن احتمالی ترجيح داده شده كه مستند روايی از اهل بيت(ع) داشته است. علاوه بر اين در بخش توضيحات تفسيری نيز معارف والا و سخنان ائمه اطهار(ع) مورد توجه قرار گرفته است.
از ديگر مزايای اين ترجمه، نگارش مؤخره‌ای بر آن با عنوان «قرآن از ديدگاه اهل بيت(ع)» است كه حاوی عناوين گوناگونی مانند رابطه اهل بيت(ع) با قرآن، تعليم و تعلم قرآن، قرائت و آداب آن، اعجاز قرآن، نزول و جمع‌آوری قرآن، جامعيت قرآن و مصونيت قرآن از تحريف است. در اين مؤخره سعی شده است كه ديدگاه شيعه بر اساس احاديث اهل بيت(ع) در مورد علوم قرآن، استخراج و به صورت بديعی عرضه شود.
حجت‌الاسلام ترابی در سال 1341 هجری شمسی در روستای «ياسی قايا» در «تاشليچای» (شهری شيعه‌نشين در استان آغری واقع در شرق تركيه) در خانواده‌ای مذهبی به دنيا آمد. در سال 1350 به همراه خانواده به نجف اشرف هجرت نمود و وارد حوزه علميه شد. ادبيات عرب را در همان شهر خواند و در سال 1354 به شهر قم هجرت كرد. در اين شهر دروس سطوح عالی را در زمينه‌های فقه و اصول و فلسفه نزد اساتيد به‌نام حوزه فرا گرفت. سال‌های متمادی در مجلس درس آيات عظام شيخ ميرزا جواد تبريزی، وحيد خراسانی، جعفر سبحانی، سيدمحمود هاشمی و علامه حسن‌زاده آملی حاضر شد و مدارج علمی را طی كرد.
وی سپس وارد ميدان ترجمه تخصصی متون دينی از عربی و فارسی به تركی استانبولی شد و بين سال‌های 1362 تا 1380 در سازمان تبليغات اسلامی و مجمع جهانی اهل بيت(ع) مديريت امور ترجمه را بر عهده داشت و موفق به ترجمه و ويراستاری كتاب‌های مهمی از دو زبان ياد شده به تركی استانبولی در زمينه‌های حديث، عقايد و فقه شد و همچنين در مدت ياد شده سردبيری فصلنامه پيام اهل بيت(ع) را كه در آنكارا منتشر می‌شد، بر عهده داشت.
حجت‌الاسلام ترابی طی سال‌های 1383 تا 1388 به دعوت مؤسسه ترجمان وحی، ترجمه قرآن كريم به زبان تركی استانبولی را انجام داد. ويژگی اين ترجمه اين است كه در گزينش يك معنا از ميان معانی متعدد برای آيات، تفسير مأثور اهل بيت(ع) اساس قرار داده شده است. مترجم در حال حاضر مدرس سطوح عالی حوزه در زمينه فقه و اصول و همچنين عضو هئت علمی مجمع جهانی اهل بيت(ع) است.
«قرآن از منظر اهل بيت(ع)» در دو جلد و «كليات عقود در بررسی بحث عقود از ديدگاه مذاهب اسلامی» از جمله آثار ترابی است.
مطالب مرتبط
