باید چهره انسانی جنگ را روایت کنیم

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، یکی از مباحث مطرح شده در سالیان اخیر، موضوعاتی است که در کتاب‌هایی که در گروه آثار دفاع مقدس منتشر می‌شوند، مطرح می‌شود. بخشی از این مطالب به خاطرات و تاریخ شفاهی رزمندگان و آزادگان اختصاص دارد و بخشی نیز به خاطرات بازماندگان یا به عبارت بهتر خانواده شهدا مربوط می‌شود.
در عین حال نویسندگان در نگارش داستان و خاطره در ژانرهای مختلف ادبی به سراغ یادگاران و بازماندگان جنگ می‌روند و خاطرات را به نگارش در می‌آورند. ولی آنچه که در طول سالیان اخیر از سوی برخی منتقدان مطرح شده است، موضوع پرداختن به جنبه‌های عاطفی و عاشقانه‌ای است که در زندگی شهدا به چشم می‌خورد.
در همین راستا وحید جلیلی، مسئول دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی و معاون فرهنگی اجتماعی شهرداری مشهد معتقد است که گمانه‌هایی که درباره دفاع مقدس طرح می‌شود، جفای به دفاع مقدس است؛ آنچه که در روایت شهدا نیاز داریم، شخصیت‌پردازی است.
به گفته وی، در داستان‌نویسی، یک تیپ و یک شخصیت مطرح است. متاسفانه سال‌هاست که در کشور ما در این باره بازی با عنوان ادبیات انسانی و نگاه انسانی به جنگ به راه افتاده است و فکر می‌کنم که حتی از جهت هنری و فنی داستان نویسی هم حرکت بسیار ارتجاعی باشد.
جلیلی ادامه داد: گفته می‌شود اشتراکات این جنگ را با جنگ‌های دیگر باید دیده شود؛ به این معنی که صدمات، لطمات، فراق‌ها و تخریب‌ها در همه جنگ‌ها وجود دارد؛ چه جنگ ویتنام با آمریکا و چه جنگ ایران و عراق یا به عبارتی، در همه جنگ‌ها از قدیم‌الایام تاکنون این موارد قابل مشاهده بوده است.
از تیپ جنگ بگوییم و نه شخصیت جنگ
وی در ادامه سخنانش تأکید کرد: باید چهره انسانی جنگ را روایت کنیم، به این معنی که تیپ جنگ را بگوییم و نه شخصیت جنگ را و ممیزات این جنگ را با جنگ‌های دیگری که وجود داشتند، قهرمان‌هایی که در این جنگ‌ها ظهور پیدا کردند و تفاوت‌های این جنگ را با جنگ‌های دیگر بیان کنیم.
مسئول دفتر مطالعات جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی افزود: به این ترتیب، در برخی از جریان‌ها و آثار می‌بینیم که شخصیت جنگ سلاخی و وجوه بیشتری از شخصیت جنگ کنار ‌گذاشته می‌شود، به اسم اینکه داریم روایت انسانی از جنگ را بیان می‌کنیم.
وی با بیان اینکه اگر ما از جنگ و هویت جنگ هشت ساله حرف می‌زنیم، کلیت آن یکپارچه و به هم پیوسته است، گفت: اگر می‌خواهیم از شخصیت همت در آثارمان حرف بزنیم، باید همه همت را بیان کنیم یا وقتی از دفاع مقدس صحبت می‌کنیم، باید از همه دفاع مقدس بگوییم.
جلیلی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: در دوره‌ای این مطالب مطرح بود و شاید انتقاداتی هم به آن می‌شد که به نوعی در آثار جدید ترمیم شد؛ موضوع بر سر آن بود که وجوه عاطفی و عشق لطیف انسانی شهدا مورد توجه قرار نمی‌گیرد. برای مثال همت از این جمله افراد بود که ماجرای ازدواج و زندگی عاشقانه وی بیان شد و اتفاقی هم نیفتاد و در چارچوب قرار داشت و دلنشین هم بود.

نویسندگان به هویت سیاسی دفاع مقدس توجه کنند

وی در ادامه افزود: هویت عاطفی و عشقی شهدا تنها بخش هویت آنها نیست. یکی از چیزهایی که ادبیات و هنر ما باید بر آن مراقبت کند، هویت سیاسی دفاع مقدس است؛ بالاخره هویت سیاسی همت، جزیی از هویت اوست که مهم است و اگر نبود شاید همتی به وجود نمی‌آمد.
جلیلی به کتاب «همت» به قلم محمد عزیزی اشاره کرد و گفت: وی دچار روشنفکری رایج سالیان اخیر نشده است و می‌توانست زندگی شخصی و خانوادگی همت را می‌شد آنقدر بیان کرد که وجه سیاسی این شخصیت گم بشود.
وی اظهار کرد: در این باره به جایی رسیدیم که همان کسانی که باکری و همت را بسیجی واقعی می‌دانستند، همان‌ها می‌گفتند نه غزه و نه لبنان؛ اگر همت بسیجی واقعی است، یک بخشی از زندگی‌اش در لبنان گذشته است که این موارد نیز باید مورد توجه قرار گیرد.