حواشی کتاب «همت» ناشی از مشخص نبودن حدود «زندگی‌نامه داستانی» است
گروه ادب: رئیس کتابخانه تخصصی جنگ درباره اتفاقاتی که اخیراً درباره کتاب «همت» روی داده است، گفت: یکی از دلایل بروز چنین مشکلاتی، نامشخص بودن حدود زندگی‌نامه داستانی در ورود به تخیل و وفاداری به مستندات است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، اخیراً اتفاقی در بازار نشر دفاع مقدس روی داده است که در ذهن بسیاری از افراد، سؤالات مختلفی را شکل داده است که چرایی این موضوع و اتفاق را دنبال می‌کنند.
کتاب «همت» که به قلم محمد عزیزی نوشته و توسط انتشارات وی نیز راهی بازار شده است، بنا به اظهارات کارشناسان این حوزه، قالب زندگی‌نامه داستانی دارد که در آن از اسامی حقیقی شهید محمدابراهیم همت و همسر وی، ژیلا بدیهیان استفاده شده است.
حال آنکه نویسنده پیش از آنکه کتاب را به خانواده این شهید برای بازخوانی ارائه دهد، چاپ و در بازار نشر عرضه کرده است. این در حالی بوده است که سرهنگ گلعلی بابایی، رئیس سازمان هنری و ادبیات دفاع مقدس نیز به نویسنده کتاب در این باره تأکید کرده است که برای پیشگیری از وقوع اتفاقاتی که هم‌اکنون شاهد آن هستیم، باید این کتاب را به خانواده شهید ارائه دهد.
چاپ و ارائه این کتاب از سوی نویسنده در بازار نشر، سبب بروز عکس‌العمل‌هایی از سوی خانواده شهید همت شد که در ادامه این اعتراضات، آثار فروش نرفته از این کتاب، از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خریداری شد تا جنجالی را که اکنون بر اثر این کتاب در بازار ایجاد شده است، تا حدی آرام کند.
حدود زندگی‌نامه داستانی هنوز مشخص نیست
نصرت‌الله صمدزاده، رئیس کتابخانه تخصصی جنگ حوزه هنری، در این باره به ایکنا گفت: در سال‌های گذشته، قالب و ساختاری در حوزه نگارش جنگ به وجود آمده است که زندگی‌نامه داستانی نام دارد.
وی ادامه داد: تا سال‌های سال با این مشکل که هنوز مشخص نیست نویسنده زندگی‌نامه داستانی تا کجا می‌تواند از تخیل خود استفاده کند و چقدر باید به واقعیت و مستندات وفادار باشد، روبرو خواهیم بود.
صمدزاده با بیان این مطلب که هنوز معلوم نیست که نویسنده تا چه میزان می‌تواند شخصیت‌ها را وارد چنین ساختار ادبی کند و آیا اصلاً چنین اثری، داستان است یا مستندنگاری، گفت: آمار آثار ارسال شده به جایزه کتاب سال دفاع مقدس نشان می‌دهد که 147 اثر طی سه سال گذشته در این قالب منتشر شده‌اند.
وی در ادامه سخنانش افزود: این قالب قطعاً در سال‌های بعد نیز توسط نویسندگان به کار گرفته شده و استفاده می‌شود. ولی مشکل اینجاست که اگر وضعیت بسامانی برای این ساختار تعریف نشود، همچنان با مشکلی که اکنون درباره کتاب «همت» پدید آمده است، روبرو خواهیم بود.
آنچه از رمان به زندگی‌نامه داستانی وارد شده
صمدزاده با اشاره به اینکه وارد خلوت‌های زندگی افراد حقیقی شدن در قالب زندگی‌نامه داستانی، تبعاتی از جنس کتاب «همت» دارد، اظهار کرد: از ویژگی‌های داستان و رمان معمولاً این است که نویسنده حتی آنچه را که افراد به عنوان واکنش ذهنی در موقعیت‌های مختلف داشته‌اند، به نوشتار درمی‌آورد.
وی گفت: با مشخص نشدن محدوده این ساختار، مسائلی از این دست همچنان باقی می‌ماند؛ یعنی تا زمانی که تکلیف زندگی‌نامه داستانی مشخص نشود، مشکلاتی از این دست درباره دیگر افرادی که در جنگ حضور داشته‌اند نیز پدید می‌آید.
صمدزاده همچنین تصریح کرد: به عنوان افرادی که دوست داریم کتاب‌هایی از این دست منتشر شوند، نگران هستیم که چنین اتفاق‌هایی سبب شود که نویسندگان به حوزه‌های نگارش زندگی‌نامه فرماندهان و شهدا کمتر ورود پیدا کنند.
متولیان وضعیت قالب‌ها را مشخص کنند
رئیس کتابخانه تخصصی جنگ همچنین درباره علل به وجود آمدن مشکلاتی که اکنون درباره کتاب «همت» شاهد هستیم، افزود: یکی از دلایل این موضوع برداشت‌های نادرست از زندگی‌نامه داستانی است و دیگری اینکه متولیان امر باید وضعیت این نوع قالب‌ها را مشخص کنند.
صمدزاده تصریح کرد: البته تعیین وضعیت قالب‌ها از سوی متولیان باید از طریق کارشناسی انجام شود و نه از طریق تحکم‌های اداری و اصول آن در اختیار نویسندگان قرار گیرد و مشخص شود که در زندگی‌نامه داستانی چه اتفاقی می‌افتد و نویسنده تا چه میزان مجاز است که از تخیل خود در این حوزه استفاده کند.
