دیدار عاشقان تازه شد در اربعین حسین(ع) با حدیث ناله‌های زینب(س)

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، زمانی که واقعه عاشورا درعصر روز دهم محرم‌الحرام سال 61 هجری قمری در سرزمین کربلا توسط امویان به وقوع پیوست، تمامی یاران امام حسین(ع) که از آنان به عنوان شهدای کربلا یاد می‌شود، همگی در کربلا به خاک سپرده شدند و سالار شهیدان حسین(ع) در روز عاشورا به ندای پروردگار لبیک گفت، لشگر یزید پس از شهادت امام حسین(ع) خیمه‌های اهل بیت(ع) را به آتش کشید و کاروان اهل بیت(ع) را اسیر کرد و به کوفه و سپس به شام فرستاد.

بنابراین گزارش؛ اسیران از طایفه پیامبر اکرم(ص) بودند و برخی دیگر نیز فرزندان و زنان شهدای کربلا بودند. در آن بین چهره‌های  تاریخ‌سازی چون امام زین‌العابدین(ع)، امام محمد باقر(ع) 4 ساله، زینب کبری(ع)، ام کلثوم، دختر امیرالمؤمنین(ع) و خواهر حضرت زینب و حسین(ع)، رقیه دختر چهار ساله امام حسین(ع)، صفیه، فاطمه دختر امام حسین(ع)، رباب همسر ایشان و دختر مسلم بن عقیل در بین اسیران به چشم می‌خورد. لشگر یزید تمامی سرهای 72 یار امام را به همراه شمر بن ذی‌الجوشن و قیس بن اشعث به کوفه فرستاد.

براساس این گزارش؛ شب یازدهم اهل بیت(ع) در یک چادر نیمه سوخته که تمام وسایل آنان غارت شده بود تا صبح به شیون و زاری پرداختند و چه شب جانسوزی بود، نبود حسین، سالار شهیدان در بین خاندان پیامبر(ص). عمر سعد ملعون در روز دوازدهم به روایتی، دستور عزم کاروان اسرا به سوی کوفه را داد و گفت کاروان از قتلگاه عبور داده شود، در آن زمان بود که زینب دختر فاطمه(س) را بر کشته  بر خاک افتاده برادرش حسین عبور دادند که از سوز دل می‌نالید و همچنین امام سجاد(ع) می‌فرماید: من به شهدا نگریستم که روی خاک افتاده و کسی آنها را دفن نکرده، سینه‌ام تنگ شد و به اندازه‌ای بر من سخت گذشت که نزدیک بود جانم بر آید و عمه‌ام زینب وقتی از حالم با خبر شد مرا دلداری داد که بی‌تابی نکنم.  پس از این واقعه و گذر از قتلگاه کربلا، اسرا به کوفه رسیدند و شب را  در پشت دروازه‌های کوفه و بیرون شهر سپری کردند.

در کوچه‌های کوفه سرهای شهدای کربلا بر روی نیزه‌ها خودنمایی می‌کرد و چه اهانت و جسارتی بر این سرهای مبارک می‌شد که اهل بیت را از درون به آتش می‌کشید. این  امام سجاد(ع) و زینب(س) بودند که به سخنرانی در بین اهالی کوفه نشستند و از کربلا و قیام حسین(ع) برای آنان رجز خواندند تا این اهالی که از حقیقت عاجز بودند را از قیام حسین آگاه سازند که در این مدت برخوردهای توهین‌آمیزی نیز با آنان شد.

در بیشتر منابع نقل شده که روز اول صفر سر امام حسین(ع) را همراه کاروان اسرا وارد دمشق کردند. در شام نیز اسرای اهل بیت محمد(ص) را در حالی که به ریسمان بسته شده بودند، به مجلس یزید وارد کردند، وقتی بدان حال در پیش روی یزید ایستادند، سر امام حسین(ع) را در برابر یزید می‌گذارند و این صحنه از سوزناک‌ترین صحنه‌هایی است که برای امام سجاد(ع) و زینب اتفاق می‌افتد. چرا که یزید ملعون بر سر امام حسین(ع) توهین کرده و شماتت می‌کند و با قرائت اشعاری خود را پیروز میدان می‌داند. اسرا در مدت زمانی که در شام بودند بنابر روایتی در یک خرابه  به صورت زندانی نگهداری می‌شدند و در این مدت یزید ملعون چندین مرتبه خواست که امام سجاد(ع) را شهید کند که حضرت زینب(س) مانع می‌شدند.

از جمله وقایع مهمی که در شام بر اهل بیت(ع) افتاد، شهادت دختر کوچک امام حسین بود که پس از زیارت سر مبارک پدر و در و دل با سر مبارک از غصه دق کرد. بعد از اینکه مردم شام به وسیله خطابه‌های حضرت زینب و امام سجاد(ع) شناخت کاملی از اسرای اهل‌ بیت(ع) یافتند، یزید تحت فشار افکار عمومی و جهت جلوگیری از رسوایی بیشتر سه پیشنهاد به امام سجاد داده بود از جمله اینکه سر امام حسین(ع) را پس دهد، چیزهایی که غارت شده برگردانند، اسرا را در صورت کشتن امام سجاد(ع) با یک فرد امین به مدینه روانه کند را قبول نکرد، و یزید سر امام(ع) را پس نداد ولی از کشتن امام(ع) منصرف شد و پیراهن کهنه امام حسین(ع) را با مقداری پول پس داد و اجازه داد که اسرای اهل‌بیت(ع) در شام برای شهدای کربلا عزاداری کنند.

بر اساس این گزارش؛ بعد از اینکه مدتی اسرا در شام  ساکن بودند یزید از فتنه مردم بیمناک شده و تصمیم گرفت اهل بیت(ع) را به همراه فردی روانه کربلا کند که روایت است که اهل بیت در راه برگشت به عراق، درخواست کردند که از کربلا عبور داده شوند تا مرقد مبارک سیدالشهدا(ع) را زیارت کنند. گویا خروج اسرا از شام به طرف مدینه در بیستم صفر 61 بوده یعنی مدت 20 روز از ورود به شام تا خروج از آن طول کشیده، بعد از زیارت قبور شهدای کربلا راهی مدینه شدند.

البته نقل قول‌ها بسیار است که آیا اسرا در روز اربعین  در کربلا بودند؟ روز بیستم صفر روزی است که  اهل بیت امام حسین(ع) از شام به سوی مدینه بازگشتند. هم چنین در این روز، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(صلی الله علیه وآله) برای زیارت امام حسین(ع) از مدینه به کربلا آمد و او اولین کسی بود که قبر امام حسین(ع) را زیارت کرد.

بنابراین گزارش؛ منابع تاریخی زیارت مرقد امام حسین(علیه السلام) را توسط جابر دو گونه، گزارش کرده‌اند. گزارش نخست از طبری شیعی است که زیارت جابر را همراه با عطیه عوفی، به طور مسند و با تفصیل گزارش کرده، اما در آن، سخنی از ملاقات وی با اهل بیت امام حسین(علیه السلام) به میان نیاورده است. گزارش دوم از سید ابن طاووس است که زیارت جابر را بدون همراهی عطیه و به اختصار، بیان کرده و به دنبال آن، ملاقات جابر را با اسرای اهل بیت(علیهم السلام) که از شام بازگشته‌اند، آورده است.

بر اساس این گزارش؛ سید ابن طاووس جریان زیارت جابر را این گونه می‌گوید: هنگامی که اهل بیت از شام به سوی کربلا آورده شدند  به مرقد مبارک حسین(ع) رسیدند و در آنجا جابر بن عبدالله انصاری، نخستین زائر قبر امام حسین(ع) را دیدند و همگی با هم بر قبر مبارک اشک ریختند. یکی از مهمترین بحث‌ها در اربعین حسینی تعیین زمان دقیق اهل بیت(ع) در  این روز در کربلا است که منابع تاریخی بر این باورند که در روز بیستم ماه صفر سرِ امام حسین(ع) به بدنش ملحق شده است و دیگر منابع کهن ورود اهل بیت به یقین بیان نشده است. به نقل از منابع تاریخی: درباره تاریخ ورود اسرا به دمشق، منابع تاریخی چند گونه گزارش کرده‌اند؛
اول: برخی منابع همراهی اسرا را با سر امام(علیه السلام) در ورود به شام گزارش کرده‌اند. ابن حبّان (متوفای 354 ق) در این‌باره نوشته است.
... سپس عبیدالله بن زیاد، سر حسین بن علی(علیهما السلام) را همراه با زنان و کودکان اسیر از خاندان رسول خدا (صلی الله علیه وآله) به شام روانه کرد.

بنابر روایات تاریخ کهن: اخبار بازگشت اهل بیت(ع) به مدینه در بیستم صفر، شیخ مفید(رحمه الله) در مسارّ الشیعه و بعد از وی، شیخ طوسی(رحمه الله) در مصباح المتهجّد و علامه حلی(رحمه الله) در العدد القویه62 و منهاج الصلاح63 و کفعمی در کتاب مصباح،64 نه تنها اشاره به جریان ورود اهل بیت(ع) به کربلا نکرده‌اند، بلکه تصریح کرده‌اند که روز بیستم صفر اهل بیت(علیهم السلام) از شام به مدینه بازگشتند.

در منابع یاد شده، هیچ تصریحی بر عدم حضور اهل بیت(ع) در کربلا نشده است، بنابراین، ممکن است گزارش‌هایی از حضور اهل بیت(ع) در کربلا وجود داشته که یا به دست آنان نرسیده و یا رسیده است، اما به دلایلی به آن استناد نکرده‌اند.

در پایان باید بیان کرد: تنها می‌توان به منابع به دست رسیده از آن دوره اکتفا کرد که شیخ بهائی، گفته‌اند که روز اربعین، اهل بیت(ع) در کربلا حضور داشته‌اند.
*سمیه عیادی
انتهای پیام/