آماری که شایسته ایرانیان نیست/ فوت روزانه بیش از 7 نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی

کتایون نجفی‌زاده، رئیس اداره پیوند و بیمارهای خاص وزارت بهداشت در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: به دنبال مصوبه سال 1381 هیئت وزیران، کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور موظف شدند واحد فراهم آوری اعضای پیوندی فراهم آورند تا بتوانند از اعضای فوت شدگان مرگ مغزی استفاده کنند.

وی ادامه داد: از کل دانشگاه‌های علوم پزشکی ایران 14 دانشگاه علوم پزشکی، 16 واحد فراهم آوری را راه اندازی کرد. تعداد کم این واحدها و فعالیت نامناسب اکثریت آنها باعث شد که آمار اهدای عضو بسیار پایین باشد و بسیاری از بیماران نیازمند، موفق به پیوند نشوند.

دسترسی عادلانه مردم به پیوند

نجفی‌زاده افزود: جهت کنترل این موضوع به دنبال طرح «شبکه فراهم آوری اعضای پیوندی» که در سال 1381 به زحمت دکتر کاظمینی نوشته شده بود، در سال 1393 طرح «مدل ایرانی شبکه فراهم آوری و پیوند اعضا» با تکیه بیشتر بر ارتقای کمیت و کیفیت فعالیت واحدهای فراهم آوری اعضا با آموزش مداوم و نظارت و بازرسی آنها و توجه به مسائل مربوط به استاندارد سازی و ایجاد عدالت هرچه بیشتر در تخصیص عضو و همچنین گسترش کمیت و کیفیت فعالیت پیوند، توسط دکتر امید قبادی نوشته شد و در تیر ماه توسط جناب وزیر و در مرداد ماه در شورای عالی پیوند تصویب شد.

وی تصریح کرد: امر ارتقای عملی «فراهم آوری و پیوند» را از شهریور ماه امسال شروع کرده، در ابتدا تعداد مورد نیاز واحد فراهم آوری و پیوند همه اعضا بر اساس تعداد مرگ ناشی از تصادفات، تعداد مرگ مغزی و تعداد  نیازمندان، محاسبه شد. سپس با همکاری خوب روسا و معاونین درمان کل دانشگاه های علوم پزشکی کشور واحد فراهم آوری اعضای پیوندی در همه دانشگاه ها احداث شد و درخواست کردیم افراد منتخب را برای پذیرش مسئولیت این واحدها معرفی کنند. سپس طی دو دوره پیشرفته کشوری و سپس بین المللی به همه این افراد آموزش تئوری و عملی داده شد.

هدف نهایی مدل ایرانی شبکه فراهم آوری و پیوند اعضا

نجفی‌زاده به هدف اصلی طرح «مدل ایرانی شبکه فراهم آوری و پیوند اعضا» اشاره کرد و گفت: هدف اصلی دو مقوله است: اول اینکه هیچ مورد مرگ مغزی در کشور وجود نداشته باشد که شناسایی نشده باشد و اعضای خود را زیر خاک ببرد و دوم اینکه هیچ مورد بیمار نیازمند پیوند اعضایی وجود نداشته باشه که در لیست انتظار پیوند از دنیا برود. این هدف نهایی مدل ایرانی شبکه است.

وی افزود: برای اینکه به این هدف دست یابیم، لازم بود چند کار انجام شود، هرجای کشور اگر مرگ مغزی باشد، سیسستم اهدای عضو باید وجود داشته باشد و از آن طرف سیستم اهدای عضو مجرب هم باشد که بتواند به خوبی مرگ مغزی را شناسایی و مراقبت کند و از خانواده متوفی رضایت بگیرد. شرط اول گسترش شبکه فراهم آوری در کشور این است که درست انجام شود. این طرح همچنین دسترسی عادلانه مردم به پیوند را نیز فراهم می کند.

وی ادامه داد: مراکز پیوند ارگان‌های حیاتی عمدتا در تهران مستقر هستند و بجز مرکز پیوند کبد شیراز که واقعا معجزه آسا کار می کند و چند مرکز دیگر، سهولت دستیابی بیمار به پیوند عادلانه نیست و بیمار برای پیوند و پیگیری‌های قبل و بعد از آن باید مسافت‌های قابل توجهی را طی کند.

20 هزار نفر نیازمند پیوند عضو در کشور

نجفی‌زاده بیان کرد: طبق محاسبات انجام شده؛ سالیانه 5 تا 8 هزار نفر در کشور دچار مرگ مغزی می‌شوند که بر طبق محاسبه جهانی 50 درصد باید به اهدای عضو برسند. پس در کشور ما سالانه 2500 تا 4000 عضو اهدای عضو باید داشته باشیم . در حالی که در سال قبل، 665 نفر اهدای عضو داشته‌ایم. بیماران نیازمند پیوند حدود 20 هزار نفر در کشور هستند، که طبق محاسبات انجام شده روزی 7 تا 10 نفر به دلیل نرسیدن عضو پیوندی فوت می کنند.

وی ادامه داد: این آمار شایسته یک کشور اسلامی نیست، مردم کشور ما که فرهنگ ایثار در بین آنان جای افتاده و این امر را ارزشمند می دانند باید آنان را از این موضوع آگاه ساخت و اطلاعات درست به آنها رساند. 

نجفی زاده تصریح کرد: اطلاعات درست به مردم درباره این موضوع  داده شود تا درست تصمیم بگیرند و این کار باید از سوی رسانه وهمچنین با کمک واحد‌های فراهم آوری اعضا و متخصصین مربوطه انجام شود.

وی خاطرنشان کرد: در مورد خود سیستم در این ارتباط دو دوره آموزش کشوری و بین المللی توسط تیم اسپانیا در شهریور ماه و مهرماه در بین 53 دانشگاه علوم پزشکی تشکیل شد و آموزش تیم‌های اهدای عضو به درستی صورت گرفت و تیم‌های آموزش دیده به نقاط مختلف ارسال شدند و نتیجه کسب شده بسیار مطلوب بود، پس از این دو دوره با پیگیری‌های انجام شده در 3 ماه سوم سال 93 اهدای عضو از 156 مورد به 183 مورد افزایش پیدا کرد.

نجفی زاده ادامه داد: در بعضی از مراکز دانشگاهی کشور که پیوند اعضا وجود نداشت تمهیدات لازم برای راه اندازی پیوند کلیه و سایر پیوندها انجام شد و حتی در بعضی مناطق مانند مازندران با تلاش مسئول واحد فراهم آوری پیوند کلیه انجام شد.

وی در ارتباط با شناسایی بیماران نیازمند به پیوند افزود: در موارد مرگ مغزی طبق مصوبه سال 1381 کلیه بیمارستان های کشور موظف هستند موارد مرگ مغزی خود را به واحدهای فراهم آوری اطلاع دهند. شبکه فراهم آوری بلافاصله موظف است بر بالین مورد مشکوک به مرگ مغزی حاضر شده و اقدامات تشخیصی و مراقبتی مربوطه را انجام دهند. بیماران نیازمند که به مراکز پیوند اعضا مراجعه می‌کنند پس از ویزیت در صورت تشخیص نیاز به پیوند به لیست انتظار اضافه شده و این لیست را به وزارت بهداشت ارسال می‌کنند که وزارت بهداشت ابتدا بر اساس گروه خون، سایز و وضعیت اورژانس یا غیراورژانس بیمار وسپس بر اساس زمان انتظاربه اولویت نوبت دهی بیماران اقدام می کنند.

رضایت 90 درصدی خانواده متوفی برای اهدای عضو

وی در خصوص تشویق خانواده‌ها به اهدای عضو عزیزان خود خاطر نشان کرد: تا کنون بر اساس استعدادهای شخصی تیم به رضایت دست پیدا می‌کرد اما در حال حاضر الان با پیدا کردن روش‌های مناسب مصاحبه با خانواده، ارتقای روش استاندارد رضایت گیری بر اساس فرهنگ ایران رضایت را به 90 درصد رسانده است و این در حالی بود که رضایت خانواده ها 37 درصد بود. این روش چنان در کشورهای دیگر مورد استقبال قرار گرفته که از متخصصین رضایت گیری ما خواسته اند در کشورهای مختلف به همراه گروه اسپانیا رضایت گیری را تدریس کنند.

وی در پایان خاطر نشان کرد: مردم ما به قدری ایثارگر هستند که وقتی می دانند که هیچ امیدی به بازگشت عزیز از دست رفته خود ندارند؛ درک می کنند که بهترین کار این است که اعضای عزیز خود را برای زنده ماندن نیازمندان و زنده نگه داشتن اعضای عزیزشان اهدا کنند؛ امیدواریم که این امر مقدس با فرهنگ سازی درست هرچه بیشتر رواج پیدا کند و صدا و سیما، وزارت ارشاد و سایر ارگان ها مثل همیشه در فرهنگ سازی این امر مقدس فعالانه شرکت نمایند.

رایگان شدن هزینه بستری افراد مرگ مغزی که اهدای عضو می‌کنند

نجفی زاده از خبر خوب رایگان شدن هزینه بستری افراد مرگ مغزی که اهدای عضو می کنند در بیمارستان های دولتی خبر داد و گفت: خوشبختانه با نظر بسیار مثبت وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی ومعاونت درمان وزارت، متبوع هزینه بیمارستان مبدا اهدا کنندگان عضو رایگان شد تا شاید بتوان اندکی دیگر از رنج و آلام این خانواده های ایثارگر و بلنداندیش کاست.