دید و بازدیدهای نوروزی را قربانی ارتباطات مجازی نکنیم

پیدایش رسانه‌های نوین و ورود به زندگی مدرن سبب شده است تا اندازه‌ای از بسیاری رفتارهایی که مورد تأکید دین مبین اسلام بوده است، فاصله بگیریم. صله رحم موضوعی است که اسلام بر آن تأکید ویژه‌ای دارد اما متأسفانه رسانه‌های نوین و وجود شبکه‌های اجتماعی موبایلی به ویژه وایبر سبب شده است تا از این ویژگی فاصله بگیریم.

دید و بازدیدهای ایام نوروز را تا بنا به فرهنگ ایرانی تا چند روز دیگر در پیش داریم، آیا عرض تبریک و پیام‌های وایبری می‌تواند جایگزین خوبی برای دید و بازدیدهای عید باشد؟

رسانه‌های نوین جایگزین خوبی برای دیدارهای نوروزی نیست

امید مسعودی، عضو هیئت علمی دانشگاه سوره اظهار کرد: ارتباطات مستقیم و حضوری بهترین نوع ارتباطات است چرا که در این ارتباطات، احساس و عواطف انتقال داده می‌شود. دیدار مستقیم و انتقال حواس بشری به یکدیگ ریک بحث علمی متقنی است که نمی‌توان ارتباطات شبکه‌های اجتماعی را جایگزین موضوع صله رحم کرد.

وی ادامه داد: صله رحم یک دستور الهی و تأکید دین مبین اسلام است و هر اندازه دیدارها حضوری‌تر و مستقیم‌تر باشد در بهبود روح و روان افراد مؤثرتر خواهد بود.

عضو هیئت علمی دانشگاه سوره تصریح کرد: افراد به دلیل کاهش هزینه‌ ارتباطات در رسانه‌های نوین، تا حدودی به این ابزارها روی آورده‌اند و همچنین به دلیل دوری فضا، روند ارتباطات آسان‌تر است و افراد سعی می‌کنند ارتباطات مجازی را جایگزین ارتباطات حقیقی‌شان کنند.

وی بیان کرد: متأسفانه برجه جنبه‌های دنیای مجازی در جهت مخالف تأکیدات اسلام حرکت می‌کند که خطر بزرگی به شمار می‌رود، در حالی که اصول مهم علمی در ارتباطات انسانی است.

تشکیل شبکه‌های اجتماعی واقعی

مسعودی اظهار کرد: ما باید بتوانیم شبکه‌های اجتماعی واقعی را شکل دهیم نه مجازی. زندگی مدرن ما را به سمت استفاده از رسانه‌های جدید می‌برد در حالی که نباید از زندگی واقعی دور شد و به زندگی مجازی پناه برد.

خانواده‌ها در جهت انسجام روابط تلاش کنند

همچنین حجت‌الاسلام حسین مرادی‌دولت‌آبادی، عضو کارگروه تولید محتوای تبلیغی مبلغین، اظهار کرد: از آنجا که استفاده روزافزون از این شبکه‌ها رو به گسترش است،  چار‌ه‌ای نداریم  جز اینکه مسئولان بخش‌های مختلف کشور از جمله شورای عالی مجازی، وزارت ارتباطات با نهادهای انقلاب اسلامی به کمک فرهیختگان و دانشمندان علوم ارتباطات و الکترونیک اولا بومی‌سازی اینتنرتت ملی را با قید اولویت در دستور کار خویش قرار دهند و ثانیا برنامه‌های جذاب کاربردی با حذف یا  محدودیت عناوین مجرمانه بسازند و در اختیار علاقمندان که اتفاقا برخی از آنها متدینین و جوانان خوب دانشگاهی هستند، قرار دهند تا با نرم‌افزارهای خودی و با تکنولوژی ایرانی و یا حداقل بومی شده بتوان نیاز کاربران را پوشش داد و حتی درگام‌های بعدی این نرم‌افزار ایرانی را در اختیار کشورهای اسلامی و جوامع همسو قرار دهند.

وی افزود: خانواده‌ها مخصوصا والدین باید در جهت قوام‌دهی و انسجام‌بخشی به خانواده خویش تمام تلاش خود را کند و خود را مخاطب این کلام الهی بداند که «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا» و خودشان و خانواده خویش را در برابر آتش محافظت نماید چون این وظیفه‌ای است سترگ و مهم است که برد وش فرد مؤمن قرار داده شده است و امیرالمؤمین(ع) می‌فرماید: اعلمو انفسکم و اهلیکم الخیر و ادبوهم یعنی آموزش دهید خودتان و خانواده خود را به خیر و آنها را تربیت کنید. همچنین پیامبر(ص) می‌فرماید: همه شما چه مرد و چه زن نگهبان هستید در برابر آنچه که به شما سپرده شده مسئولید طبق این فرازهای ناب و مجموعه آموزه‌های دینی والدین در برابر رشد، تربیت  دینی و هدایت خویشتن و اعضای خانواده مسئول هستند و اگر کوتاهی کنند مؤاخذه خواهند شد.

این پژوهشگر ادامه داد: ایمان، فضیلت‌گرایی، عشق، محبت، مهرورزی، میان والدین باهمدگیر و با فرزندان، حفظ حرمت و شخصیت اعضای خانواده، صبر و پایداری در فراز و فرودهای زندگی، مدیریت و برنامه‌ریزی، رعایت اخلاق و ادب و وفاداری می‌تواند به انسجام خانواده کمک کند و از کانون گرم خانواده محافظت کند.

فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی بیش از آسیب‌های آن است

در ادامه مهین شیخ‌انصاری، کارشناس فضای مجازی اظهار کرد: به نظر می‌رسد فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی بیش از آسیب‌های‌ آن است یعنی این شبکه‌ها سبب تقویت روابط می‌شود و حتی از این طریق می‌توانیم در جریان احوالات آنها باشیم. اگر کاربران مدیریت زمان را از دست بدهند و نتوانند در زمان مناسبی از این ابزار استفاده کنند قطعا آسیب‌های این شبکه‌ها گریبانگیر آنها خواهد شد.

وی افزود: کاربران به ویژه فرزندان باید آگاه باشند در برابر انتخاب‌هایی که می‌کنند مسئول هستند. گاهی فرزندان با قرار گرفتن در سبک‌های مختلف این شبکه‌های اجتماعی خود را با دیگران مقایسه می‌کنند که این امر به لحاظ روانشناسی آسیب‌های بسیاری را به آنها وارد می‌کنند.

این کارشناس فضای مجازی تصریح کرد: ارگان‌های دولتی باید وارد این شبکه‌های اجتماعی شوند وقتی از دولت الکترونیک صحبت می‌کنیم یعنی همه ارگان‌ها باید خود را ملزم به استفاده از این شبکه‌های اجتماعی کنند تا از این طریق بتوان ارزش‌ها و هنجارهای مورد نظر را ترویج کرد.

باید ماهیت شبکه‌های اجتماعی را بشناسیم

بر اساس گزارش ایکنا مجید رضاییان، استاد ارتباطات و پژوهشگر رسانه، اظهار کرد: باید ماهیت شبکه‌های اجتماعی را بشناسیم، شاید برخی‌ها از شبکه‌های اجتماعی به عنوان رسانه یاد می‌کنند، اما در واقعیت این شبکه‌ها حرفه‌ای نیستند.

وی افزود: ما باید در شبکه‌های اجتماعی به فرهنگسازی بپردازیم و حضور کاربران را فعال کنیم. شبکه‌های اجتماعی جایی است که کاربر تنها باید دیده شود و اگر این اتفاق رخ دهد، این موازنه به نفع ما که می‌خواهیم بیشتر دیده شویم، تغییر می‌کند.

این استاد ارتباطات تصریح کرد: افزایش سواد رسانه‌ای، آموزش، فرهنگ‌سازی از جمله راهکارهایی است که می‌توان سبب جلوگیری از بسیاری آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی به ویژه شایعات شد.

حرف آخر

ما باید در شبکه‌های اجتماعی به فرهنگسازی بپردازیم و حضور کاربران را فعال کنیم. البته در عین حضور باید زندگی واقعی هم داشته باشیم؛ در دنیای حقیقی با دیدارهای مجازی سرگرم نباشیم و نهایتا ارتباطات مجازی را فدای واقعیت‌ها و دوستانی که در اطراف ما زندگی می‌کنند، نکنیم.