مهد تمدن و فرهنگ ایران‌زمین و مأمن خاندان اهل بیت(ع) در یک نگاه!
گروه اجتماعی: فارس یکی از پهناورترین استان‌های کشور است که مسلماً تاریخ ۷ هزار ساله آن را تمام جهانیان شنیده‌اند. این سرزمین بعد از طلوع خورشید اسلام نیز درخشید به‌طوری که بیشترین تعداد بقاع متبرکه کشور در این دیار قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از فارس، استان فارس یکی از استان‌های پهناور کشور است که در جنوب ایران قرار دارد. این استان با 133100 کیلومتر مربع گستردگی، در طول تاریخ همواره یکی از مراکز شکوفایی و گسترش تمدن پارسی در نقاط گوناگون جهان به شمار می‌آمده است.
مسلماً تاریخ 7 هزار ساله استان فارس را تمام جهانیان شنیده‌اند. استانی که مهد تمدن ایران زمین بلکه دنیاست زیرا 7 هزار سال پیش نخستین تمدن بشری در این دیار به وجود آمد. بناهای تاریخی ارزشمندی چون پاسارگاد، تخت جمشید، بیشابور، شهر گور و کاخ اردشیر بابکان فیروزآباد و... بیانگر فرهنگ و تمدن درخشان تاریخی ایران زمین هستند.
این استان مرکز امپراتوری‌های بزرگی مانند هخامنشیان و ساسانیان بوده است. پیش از اسلام دو پادشاه بزرگ ایرانی به نام‌های کوروش و اردشیر بابکان، از این ناحیه برخاستند و به ترتیب سلسله‌های بزرگ هخامنشیان به پایتختی پاسارگاد و تخت جمشید و ساسانیان به پایتختی فیروزآباد را پدید آوردند. پس از اسلام نیز این استان مرکز سلسله‌های دیلمیان، اتابکان، آل بویه، زندیه و در دوران قاجار نیز از مراکز مهم حکومتی بوده است.
پس از طلوع خورشید اسلام نیز باز هم استان فارس درخشید، زیرا یکی از نزدیک‌ترین صحابه پیامبر مکرم اسلام(ص) از این دیار بود و این موجب شد تا از همان طلوع خورشید اسلام مردم این دیار به راحتی از دین آسمانی استقبال کنند و انس و الفتی وصف‌ناشدنی با اسلام و خاندان پیامبر(ص) ببندند. به طوری که امروزه مشاهده می‌کنیم بیشترین تعداد بقاع متبرکه کشور قریب یک هزار و 400 بقعه در این استان وجود دارد و این‌ها بیانگر آن است که استان فارس خاستگاه خاندان اهل بیت عصمت و طهارت(ع) و مأمنی برای آنان در طول تاریخ بوده است.
استان فارس هم‌اکنون دارای 29 شهرستان و به مرکزیت شیراز است. آب و هوای استان فارس در شمال سرد، در نواحی مرکزی زمستان‌ها معتدل و بارانی و تابستان‌ها گرم و خشک و در جنوب و جنوب شرقی زمستان‌ها معتدل و تابستان‌ها بسیار گرم است.
یکی از مناطق مهم عشایری ایران، استان فارس ات و ایل‌های قشقایی(بزرگترین ایل ایران)، خمسه، ممسنی و ایل‌های کوچکتری مانند کوهمره و... به زندگی عشایری خود در فارس می‌پردازند.
به گزارش ایکنا، در ادامه این گزارش به سراغ شهرستان‌های مختلف این استان فارس می‌رویم و نگاهی گذرا به جاذبه‌های گردشگری و زیارتی آن می‌اندازیم.
شیراز
کهن‌ترین اثر نوشتاری که نشان می‌دهد شیراز در چه زمانی بنا شده است، مربوط به گل نبشته‌های تخت جمشید است که واژه آن را «شی رازی ایش» نشان می‌دهد و پژوهشگران بر این باورند که شیراز در زمان هخامنشیان به عنوان کارگاه ساختمانی تخت جمشید استفاده می‌شده است. شیراز در دوران گذشته و در چهار دوره دیلمیان، اتابکان، دوران پادشاهان آل اینجو و آل مظفر و دوره زندیه پایتخت ایران بوده است.
شیراز در لابه لای متون فارسی و تاریخ به نام‌های گوناگونی مانند شهر عرفان، شهر شاعران، دیار شاعران، دیار عاشقان، شهر گل و بلبل، مدفن سعدی، تربت حافظ، دیار حافظ، مهد عشق، شهر عشق، شهر نیک‌مردان، حضرت راز، خال رخ هفت کشور خوانده شده است و اخیراً نیز در طی سفر سال 87 مقام معظم رهبری به این شهر، افتخار جایگاه سومین حرم اهل بیت(ع) از سوی معظم‌له نصیب این دیار شد.
آرامگاه شاهچراغ(ع)
بارگاه حضرت احمدبن موسیالکاظم(ع) ملقب به شاهچراغ(ع) برادر امام رضا(ع) در خیابان لطفعلی خان زند و از نقاط مرکزی شیراز قرار دارد. بارگاه ملکوت آن حضرت از مهم‌ترین زیارتگاه‌های ایران است. حرم آن حضرت دارای دو درب نقره با طلاکاری و میناکاری است و داخل حرم نیز با مقرنس کاری و آیینه کاری‌های بسیار نفیس تزیین شده است.
اکنون چند سالی است که طرح توسعه این آستان مقدس در دستور کار دولت قرار گرفته است به طوری که ردیف بودجه مستقلی از سوی مجلس جهت این طرح در قالب طرح توسعه 57هکتاری و جهت اتصال دو حرم مطهر آستان حضرت سیدعلاءالدین حسین(ع) به این حرم در نظر گرفته شده است.
دور تا دور آرامگاه حضرت شاهچراغ(ع) به شیوه سنتی و با معماری اصیل ایرانی بازارهایی در دو طبقه ساخته شده است. این آرامگاه همواره زیارتگاه اهل دل و حاجتمندان بوده است.
در ضلع غربی این آستان مقدس آرامگاه حضرت سیدمیرمحمدبن موسی(ع) از برادران حضرت شاهچراغ(ع) قرار دارد که شهید محراب آیت‌الله سیدعبدالحسین دستغیب نیز در گوشه‌ای از این آرامگاه آرمیده است.
بارگاه حضرت سیدعلاءالدین حسین(ع)
آرامگاه حضرت سیدعلاءالدین حسین(ع) معروف به آستانه از زیارتگاه‌های معروف شیراز است که در خیابان و میدانی به همین نام قرار دارد و این حضرت برادر حضرت سیدمیراحمدبن موسیالکاظم(ع) شاهچراغ(ع) است.
هنگامی که این حضرت برای دیدار برادر خود، امام رضا(ع) از راه شیراز عازم خراسان بود، بر اثر یورش نیروهای قتلغ فرار کرده و خود را از دست دشمنان رهایی بخشید. پس از مدتی در جایی که اکنون بارگاه ملکوتیش قرار دارد، و در زمان حیات آن حضرت باغی بزرگ متعلق به حاکم بوده است، ایشان را یافته و شهید کردند.
این گزارش می‌افزاید، از دیگر آرامگاه‌های معروف شیراز می‌توان به آرامگاه حضرت علی‌بن حمزه(ع) فرزند حمزه از فرزندان امام موسی کاظم(ع)، امامزاده سید تاج‌الدین غریب(ع)، امامزاده بی‌بی دختران(س)، امامزاده ابراهیم(ع) و... اشاره کرد که در طول سال میزبان زائران و عاشقان اهل بیت(ع) بیشماری هستند.
آرامگاه حافظ
آرامگاه حافظ یا حافظیه، آرامگاه خواجه شمس‌الدین محمد، متخلص به حافظ، شاعر و غزلسرای نامدار شیرازی است. در زمان کریم خان زند این بنا بازسازی شد و او سنگ قبری برای آن فراهم کرد که هنوز روی قبر حافظ باقی مانده است.
در نزدیکی قبر حافظ، برخی از شاعران، ادیبان و بزرگان و عارفان به خاک سپرده شده‌اند. هر ساله روز 20 مهر به عنوان «یادروز حافظ» مراسم باشکوهی در حافظیه برگزار می‌شود.
آرامگاه سعدی
سعدی از دیگر شاعران پرآوازه شهر علم و ادب، شیراز است که در کوی و تنگ سعدی، در شمال شیراز قرار دارد. از زمان مرگ سعدی تا به امروز آرامگاه وی را افراد بسیاری بازسازی کرده‌اند و در زمان زندیه، کریم خان بنای ارزشمندی بر قبر سعدی ساخت و سنگ مزاری که هنوز هم باقی است را فراهم و بر آن نصب کرد.
دروازه قرآن
افراد بسیاری نماد شهر شیراز را به دروازه قرآن آن می‌نامند. تنها شهری که ورودی آن یک دروازه قرآن است که این مسئله خود به تنهایی بیانگر انس و الفت دیرینه مردم این دیار نسبت به این کتاب آسمانی است. در دوران پادشاهی دیلمیان، «عضدالدوله دیلمی» تاقی بلند به‌صورت دروازه، در وسط تنگ الله اکبر می‌سازد و دو قرآن بزرگ بالای آن قرار می‌دهد، تا کاروان‌ها به سلامت از زیر آن گذشته و به راه خود ادامه دهند.
این بنا از آن زمان به دروازه قرآن مشهور شده و تاکنون به این نام باقی مانده است که هم‌اکنون این دروازه به یکی از نمادهای زیبای شیراز در دنیا معروف است. در حال حاضر دو قرآن یاد شده در موزه پارس نگهداری می‌شوند.
آرامگاه خواجوی کرمانی
آرامگاه خواجو که امروزه یکی از گردشگاه‌های مهم و دیدنی شیراز است، در تنگ الله اکبر و کمی بالاتر از دروازه قرآن قرار گرفته است. در سوی غربی آرامگاه، تکیه‌ای که به تکیه مشرقی مشهور است، قرار دارد.
ارگ کریمخانی
ارگ کریمخانی در زمان کریم خان زند ساخته شده است و در آن، خانواده خان زند و محارم ایشان زندگی می‌کردند. این ارگ که هنوز بسیار زیبا، مجلل و پابرجاست، در مرکز شهر شیراز قرار دارد.
بازار وکیل
این بازار یکی دیگر از شاهکارهای معماری و بی مانند دوران زندیه است. بازار وکیل به گونه‌ای ساخته شده که در تابستان، خنک و در زمستان گرم است. هم‌اکنون این بازار یکی از مراکز تجاری و دیدنی شهر شیراز به شمار می‌آید و در آن انواع کالاها مانند پارچه، فرش و ... به فروش می‌رسد.
مسجد وکیل
یکی از شاهکارهای هنر معماری دوران زندیه، مسجد وکیل است که آن را مسجد سلطانی نیز نامیده‌اند. این مسجد در نزدیکی بازار وکیل قرار دارد. اهمیت آن به داشتن منبری است که 14 پله به نیت 14 معصوم از جنس سنگ مرمر یکپارچه دارد.
حمام وکیل
یکی از زیباترین و کامل‌ترین نوع حمام‌های خزینه‌ای ایرانی، حمام وکیل است. این حمام که جزو آثار مجموعه زندیه است، در غرب مسجد وکیل قرار گرفته و یکی از شاهکارهای دوره زندیه به شمار می‌رود.
نارنجستان قوام
در خیابان لطفعلی خان زند و محله درب شیخ، بنایی از دوره قاجاریه بر جای مانده که متعلق به خاندان قوام‌الملک بوده است. آیینه‌کاری، نقاشی، کاشی‌کاری، گچ‌بری و منبت کاری این بنا از شاهکارهای دوره قاجاریه است. هم‌اینک در زیرزمین این بنا، موزه نارنجستان قرار دارد. علت نامگذاری آن به نارنجستان این است که درختان نارنج بسیاری در حیاط آن قرار داشته است.
خانه زینت‌الملک
در نزدیکی نارنجستان قوام و به فاصله یک کوچه و در غرب آن، خانه زینت‌الملک قرار دارد. هم‌اکنون از زیرزمین آن به عنوان موزه گنجینه مشاهیر تاریخ فارس استفاده می‌شود.
مسجد جامع عتیق
کهن‌ترین مسجد شیراز، مسجد جامع عتیق است که به مسجد جمعه یا مسجد آدینه هم نامیده شده است. در میانه این مسجد، ساختمان اتاق مانندی قرار دارد که آن را خدای خانه یا دارالمصحف می‌خوانند که محل نگهداری جزوات قرآن مجید و مکان تلات آن‌ها بوده است.
مسجد نصیرالملک
این مسجد در خیابان لطفعلی خان زند قرار دارد و از دیدگاه کاشی‌کاری، ارزنده‌ترین مسجد ایران است. این مسجد دارای مقرنس کاری‌های بسیار زیبایی است که در ایران بی‌همتاست.
مسجد مشیرالملک
این مسجد یکی از مسجدهای بنام و بسیار زیبای شیراز است و ساخت آن نزدیک به 10 سال به درازا کشیده است. در این مسجد کاشی‌کاری‌ها و مقرنس‌کاری‌های بسیار زیبایی به کار رفته است.
مسجد نو
مسجد نو یا شهدا در کنار صحن جدید حرم مطهر حضرت شاهچراغ(ع) واقع در بلوار شهید دستغیب قرار دارد. این مسجد دارای گستره زیادی است. به گونه‌ای که که در شیراز مسجدی به آن بزرگی وجود ندارد.
باغ ارم
این باغ که در بلوار ارم جای دارد، یکی از زیباترین باغ‌های ایران است که درختان سروناز آن شهرت جهانی دارند. این باغ دارای عمارتی سه طبقه و زیبا به سبک قاجاریه است که از نظر معماری، نقاشی، کنده‌کاری، کاشی‌کاری و گچ‌بری از شاهکارهای زمان قاجاریه به شمار می‌آید.
باغ عفیف آباد
باغ عفیف آباد یا باغ گلشن به وسیله میرزا علی محمدخان قوام‌الملک ساخته شده است. این باغ یکی از باغ‌های تاریخی و زیبای شیراز است که در آخر خیابان عفیف‌آباد قرار گرفته است و 127 هزار متر مربع گستردگی دارد. درون باغ، کاخ بسیار زیبایی قرار دارد که با کاشی‌کاری‌های زیبا و ستون‌های سنگی همانند ستون‌های تخت جمشید تزیین شده است. در این باغ قهوه‌خانه سنتی، حمام خزانه‌ای و دو موزه نظامی و عبرت وجود دارد.
باغ دلگشا
حدود 400 متری جنوب آرامگاه سعدی، باغی زیبا و دیدنی به نام دلگشا قرار دارد که پیشینه تاریخی آن به پیش از اسلام باز می‌گردد. در این باغ عمارتی زیبا به صورت کلاه فرنگی ساخته شده است.
باغ نظر
باغ نظر یکی دیگر از شاهکارهای دوره زندیه است که اکنون به عنوان موزه پارس شناخته می‌شود. این باغ هم‌اکنون در مرکز شهر شیراز و در جنوب ارگ کریمخانی قرار دارد.
باغ جهان‌نما
باغ جهان‌نما در شرق خیابان قرآن قرار دارد. این باغ یکی از باغ‌های قدیمی شیراز است که در زمان زندیه ساخته شده است. گلکاری‌های این باغ آن را به یکی از زیباترین باغ‌های شیراز تبدیل کرده است.
از دیگر جاذبه‌های گردشگری و دیدنی‌های شهرستان شیراز می‌توان بازار نو، مدرسه خان، مدرسه آقاباباخان، ساختمان دیوانخانه، قلعه کریمخانی، هفت‌تنان، چهل‌تنان، خانه سعادت(موزه خاتم)، خانه فروغ‌الملک(موزه هنر مشکین فام)، خانه صالحی (خانه لباس‌های سنتی و آیینی ایران)، خانه صابر(خانه هنر)، منزل منطقی‌نژاد(موزه آرشیو آواها و نواها)، موزه آب، موزه سنگ‌های قیمتی، مدرسه محمودیه، مدرسه منصوریه، مدرسه حکیمف مدرسه مقیمیه، مدرسه قوام، مدرسه هاشمیه، مدرسه صالحیه، موزه تاریخ طبیعی و تکنولوژی، گهواره دید، چاه مرتاض علی، آرامگاه شاه شجاع، آرامگاه سیبویه، آرامگاه عبدالله خفیف، آرامگاه آبش خاتون، آرامگاه شاه داعی‌الی‌الله، آرامگاه روزبهان، آرامگاه بی بی دختران، آرامگاه باباکوهی، آرامگاه وصاف، آرامگاه شیخ اقطع، کلیسای ارامنه، پارک حاشیه‌ای چمران، پارک آزادی، باغ ملی، باغ جنت، باغ رویا، دریاچه مهارلو، قصر ابونصر، روستای قلات، کوه بمو، باغ وحش شیراز، برم دلک، دست خضر، دریاچه آب شیرین و تالاب ارژن، گردشگاه میان کتل و چشمه تنگاب را نام برد.
آباده
پیشنیه تاریخی این شهرستان به بیش از هزار سال می‌رسد. آب و هوای شهرستان آباده در بخش شرقی گرم و در بخش غربی به دلیل نزدیکی با کوهستان دنا سرد است. شهر آباده در فاصله 280 کیلومتری شمال شرقی شیراز جای دارد.
از مهم‌ترین اثرهای دیدنی و جاذبه‌های گردشگری این شهرستان می‌توان به تیمچه صرافیان، عمارت کلاه فرنگی، قلعه ایزدخواست، کاروانسرای ایزدخواست، کاروانسرای خان خوره، چاپارخانه چهل زرعی، سد ساسانی ایزدخواست، عمارت کلاه فرنگی سورمق، قصر بهرام گور، آرامگاه خواجه عکاشه، خرفخانه، قلعه گبری، کوه خواجه، تپه‌های باقرآباد و باغ‌های شهر صغاد و بهمن را اشاره کرد.
ارسنجان
شهرستان ارسنجان دارای آب و هوای معتدل است. شهر ارسنجان در فاصله 120 کیلومتری شمال شرقی شهرستان شیراز جای دارد.
مسجد جامع ارسنجان، ایوان قدمگاه، پیر باصفا، مدرسه علمیه سعدیه، تل کاخ، تل تیموریان، بند بست، قلاتخوار، غار ضحاک، دریاچه زیبای طشک از دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان ارسنجان به شمار می‌آید.
استهبان
شهرستان استهبان در نزدیکی دریاچه بختگان جای دارد. این شهرستان از آب و هوای گرم در بخش‌های شرقی و معتدل و کوهستانی در دیگر نقاط برخوردار است. شهر استهبان در فاصله 190 کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد.
جاذبه‌های زیارتی، گردشگری و دیدنی‌های شهرستان استهبان شامل بقعه پیرمراد(ع)، بقعه شیخ محی‌الدین اعرابی، مسجد جامع، پارک جنگلی استهبان، چشمه بدره، چهار تاقی ماه فرخان، ایوان سنگلی، مجموعه ییلاقی دهن آسیاب و آبشار استهبان، مجموعه باستانی قلعه دختر، منطقه دیدنی ایج، چهل برکه، مراتع و گلزارهای حاشیه دریاچه بختگان هستند.
اقلید
شهر اقلید در گذشته به دروازه فارس مشهور بوده و یکی از مناطق مهم به شمار می‌رفته است. آب و هوای شهرستان اقلید، معتدل است و در تابستان بسیار دلپذیر و خنک و در زمستان سرد است. شهر اقلید در فاصله 275 کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد.
مسجد جامع اقلید، حوض دختر گبر و سنگ نبشه پهلوی، امامزاده عبدالرحمن(ع)، تنگ براق و سنگ نبشته ساسانی، امامزاده سیدمحمد(ع)، چشمه قدمگاه، پارک جنگلی انقلاب، چشمه محمد رسول‌الله(ص)، روستا و قلعه آسپاس، قصر بهرام، دریاچه آب شیرین کافتر، چشمه بهرام گور، چشمه شیرین، تل دزدان، تپه باستانی حسن آباد، تل حاجی نوروز و قلعه بل از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان اقلید به شمار می‌روند.
بوانات
شهرستان بوانات به دلیل وجود رودخانه بوانات، مناسب بودن هوا و حاصلخیزی خاک دارای چشم‌اندازی بکر و زیباست. این شهرستان از آب و هوای سرد و معتدل برخوردار است. شهر سوریان که مرکز آن است، در فاصله 220 کیلومتری شمال شرقی شیراز جای گرفته است.
از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان بوانات می‌توان مسجد جامع سوریان، امامزاده حمزه(ع)، پل آجری سوریان، چهار تاقی ساسانی، گردشگاه محمد حنیفه، آبشار سروستان و منطقه حفاظت شده توت سیاه را نام برد.
پاسارگاد
شهرستان پاسارگاد در شمال شهرستان مرودشت جای دارد و مرکز آن شهر سعادت شهر که در 120 کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار گرفته است. این شهرستان از آب و هوای معتدل برخوردار است.
آرامگاه کوروش یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شهرستان پاسارگاد است. با بنیانگذاری امپراتوری هخامنشی توسط کوروش در سال 550 پیش از میلاد مسیح، پاسارگاد که در منابع اسلامی، آرامگاه «مادر سلیمان» خوانده می‌شود، به عنوان نخستین پایتخت سیاسی این خاندان برگزیده شد. پاسارگاد، پایتخت کوروش، در 135 کیلومتری شمال شیراز جای دارد. باشکوه‌ترین و زیباترین اثر در مجموعه پاسارگاد، آرامگاه کوروش است که پس از 25 قرن همچنان سالم و استوار بر جای مانده است. این آرامگاه با وجود سادگی، نمایشگر قدرت و اقتدار بنیانگذار سلسله هخامنشی است.
از دیگر اثرهای دیدنی مهم شهرستان پاسارگاد می‌توان مجموعه باستانی پاسارگاد (کاخ دروازه (انسان بالدار)، کاخ ورودی، کاخ پذیرایی، تالار مرکزی، کاخ اختصاصی کوروش، زندان سلیمان و تل تخت)، باغ قوام، کاروانسرای قوام‌آباد و تنگ بلاغی از دیگر جاذبه‌های گردشگری هستند.
جهرم
جهرم از شهرهای بسیار کهن ایران است که نام پیشین آن «گهرم» بوده است. فردوسی در شاهنامه از آن در دوره ساسانیان یاد کرده و نام دلاور ایرانی یعنی «کهرم» بر آن نهاده است. شهرستان جهرم به طور کلی دارای آب و هوای گرم و در نواحی کوهستانی معتدل است. شهر جهرم در فاصله 179 کیلومتری جنوب شیراز جای گرفته است.
مهم‌ترین آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری و زیارتی شهرستان جهرم دربرگیرنده بازار سنتی جهرم، مسجد جامع جهرم، مدرسه خان، امامزاده ابوالفضل(ع)، امامزاده حسین(ع)، دروازه و آرامگاه پیرشبیب، آرامگاه جاماسب حکیم، قلعه گبری، قلعه تبر، کاروانسرای مخک، غار سنگ شکن، آتشکده، سد بند و بست، شهر قطب آباد، آبگرم سیمکان، مناظر طبیعی خفر، آبشار خفر، گردشگاه بونیز، تنگ ناری، غار ورا، باغ‌های مرکبات و نخلستان‌های زیبای جهرم هستند.
خرامه
خرامه در 75 کیلومتری شیراز قرار گرفته است که پیش از این بخشی از شهرستان شیراز محسوب می‌شده است. با استفاده از شواهد و اسناد معتبری که در دست است قدمت شهر خرامه و کربال به ۱۵۰۰ سال قبل و به سال ۵۰۰ میلادی برمی‌گردد.
چهار طاقی گبران، بند امیر، کاروانسرای خان کت، حمام کهنه، تپه بهرام گور از جمله آثار گردشگری این شهرستان است.
این گزارش ادامه دارد...
