غربت موسیقی مقامی خراسان جنوبی در سایه بی‌توجهی به پژوهش

کاظم ایمان‌طلب، پژوهشگر موسیقی مقامی در خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی، گفت: موسیقی محلی به مجموعه‌ای از آواها و نواها گفته می‌شود که در طول سالیان دراز بر اتفاقات روزمره زندگی مردم مثل جنگ، ازدواج، شادی و عزا از فرهنگ عامه مردم شکل گرفته است.

وی اظهار کرد: بر اساس همین تعریف می‌توان موسیقی محلی(مقامی) خراسان بزرگ را به سه بخش تقسیم کرد که یک بخش موسیقی شمال خراسان است که خود به دو بخش موسیقی کرمانجی و موسیقی ترکمن تقسیم می‌شود.

این پژوهشگر موسیقی مقامی در خراسان جنوبی عنوان کرد: بخش دوم موسیقی شرق خراسان یا خراسان میانه است که از تربت حیدریه تا فردوس را شامل می‌شود که مهمترین شهرهای شناخته شده در حوزه موسیقی در این منطقه تربیت جام و خواف است که در بین مردم ایران و جهان به‌عنوان موسیقی خراسان مشهور است و تصنیف‌هایی مثل نوایی نوایی یا الله مدد جزء موسیقی این مناطق است.

ایمان‌طلب ادامه داد: بخش سوم موسیقی جنوب خراسان است که مهترین تفاوت آن با موسیقی شرق خراسان در کاربرد سازهای بادی است و در این منطقه بیشتر از سازهایی مانند سُرنا، نی‌لبک، سازهای کوبه‌ای مانند دهل و دایره هشت ضلعی استفاده می‌شود.

اصل موسیقی در خراسان جنوبی، موسیقی کار است

وی افزود: در زمینه مضامین اشعار نیز در موسیقی شرق خراسان از ادبیات عرفانی استفاده می‌شود اما در جنوب خراسان بیشتر از آئین‌ها، موسیقی کار( به عنوان مثال موسیقی که هنگام تمنای باران، بام اندود کردن، زعفران چیدن و ... خوانده می‌شده است) در مضامین اشعار استفاده می‌شود.

این پژوهشگر موسیقی مقامی گفت: البته نوع دیگری از موسیقی محلی نیز در خراسان جنوبی وجود دارد که به آن موسیقی شادیانه گفته می‌شود که حالت ریتمیک دارد.

ایمان‌طلب عنوان کرد: البته از شهرهای قائن و فردوس موسیقی شرق خراسان وارد جنوب خراسان شده و شاهد استفاده از دو تار و کارهای عرفانی و مذهبی در این منطقه هستیم.

وی بیان کرد: وقتی دایرةالمعارف‌های موسیقی را ورق می‌زنیم می‌خوانیم که موسیقی خراسان به دو بخش موسقی شمالی و موسیقی شرق خراسان تقسیم می‌شود و سخنی از موسیقی جنوب خراسان نیست که این مسئله نشان از غربت موسیقی مقامی خراسان جنوبی است.

در بحث پژوهش موسیقی مقامی اهتمام جدی نمی‌شود

این پژوهشگر موسیقی مقامی اظهار کرد: هرچند به موسیقی‌دانان و گروه‌های موسیقی مقامی چه در اجرا و مجوز دادن و چه در حمایت توجه لازم می‌شود اما در بحث پژوهش موسیقی مقامی اهتمام جدی نمی‌شود که یکی از دلایل ناشناخته ماندن موسیقی مقامی خراسان جنوبی همین مسئله است.

ایمان‌طلب گفت: البته در دوره‌ای سازهای تقلیدی مثل دوتار بی‌هیچ دلیلی وارد خراسان جنوبی شد و از طرف دیگر برخی کارهای موسیقی خراسان جنوبی را شیرازی‌ها و اهالی خراسان شمالی نیز کار کردند و مدتی طول کشید که پژوهشگرانی مثل دکتر حق‌گو ثابت کنند که ریتم کار مربوط به موسیقی خراسان جنوبی است.

وی یادآور شد: یکی دیگر از دلایل کاهش توجه به موسیقی مقامی ورود فرهنگ غرب و در پی آن موسیقی غرب است، گه در شنیدن و چه در نواختن بی‌شک موسیقی نازل غربی سهل‌تر است در حالی که در موسیقی مقامی و محلی شما حتما باید دل به کار بدهید که نشان از مضامین بالای شعر در موسیقی مقامی است.