کارکرد انجمن جهانی ارتباطات مالی بین‌بانکی و ضرورت تقویت سیستم‌های جایگزین
گروه اقتصاد: دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، کارکرد سوئیفت و راهکارهای تقویت سیستم‌های جایگزین را مورد بررسی قرار داد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به نقل از روابط‌عمومی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اقتصادی این مرکز اعلام کرد: سوئیف به عنوان یک شرکت سهامی، در راستای تسهیل مبادلات پیام‌های مالی در سطح جهان و ایجاد امنیت در انتقال این پیام‌ها فعالیت می‌کند. در این مطالعه ساختار سوئیفت و نحوه فعالیت آن و همچنین نحوه تعامل ایران با سوئیفت قبل و بعد از تحریم بررسی شده است.
نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهند، استفاده از این نهاد بین‌المللی در جهت اعمال فشار و تحریم علیه برخی کشورها با مقاصد سیاسی و نامرتبط با این نهاد، اعتبار این مؤسسه را مخدوش کرده است و به دلیل اینکه سوئیفت با استفاده از استانداردها و پروتکل‌های خاص، بین مؤسسات پولی، بانکی و مالی «زبان» مشترک مالی ایجاد می‌کند، کشورهایی که مورد تحریم این شرکت قرار گرفته‌اند می‌توانند با به کارگیری امکانات خود، سیستم جایگزینی را از طریق استفاده از این زبان مشترک راه‌اندازی کنند. ایران و کشورهایی نظیر چین و روسیه به منظور اجتناب از آثار تحریم از سوی کشورهای ذی‌نفوذ در این نهاد (ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپایی) به فکر ایجاد و گسترش شبکه جایگزین افتاده‌اند که سامانه سپام (سامانه پیام‌رسانی الکترونیکی مالی) در ایران از جمله این موارد است.
سوئیفت (SWIFT) یا انجمن جهانی ارتباطات مالی بین بانکی، به عنوان یک شرکت سهامی دارای ساختاری است که در آن هر یک از سهام‌داران، مالک و ناظر بر شرکت محسوب می‌شوند. این شرکت محیطی مطمئن، سریع، استاندارد و قابل اعتماد را برای ارتباط فعالان در دنیای مالی ارائه می‌کند. عملیات سوئیفت عرضه امن خدمات در زمینه انتقال پیام و نرم‌افزارهای واسط ارتباطی است. به این مفهوم که سطح بالاتری از مبادلات مالی از طریق آن تحقق می‌یابد و زمینه‌ای را فراهم می‌آورد تا مؤسسات مالی، در حوزه خدمات مخابرات مالی، موضوعات مورد علاقه عمومی را مطرح سازند. با توجه به ماده (3) اساسنامه سوئیفت: «هدف اصلی این شرکت در راستای منافع کل اعضای شرکت عبارت است از: مطالعه، ایجاد، استفاده و بهره‌برداری از امکانات لازم برای ارتباط از راه دور، انتقال و مسیریابی پیام‌های خصوصی، محرمانه و اختصاصی مالی». بستر اطلاعاتی که توسط سوئیفت ایجاد شده، از کارکردهای حقوقی و اقتصادی قابل توجهی برخوردار است؛ به گونه‌ای که استفاده از آن، خطرپذیری و هزینه مبادلات تجاری را کاهش می‌دهد.
در مجموع، سوئیفت یک بستر مخابراتی امن برای انتقال پیام‌های مالی بین بانک‌ها در کشورهای مختلف برقرار می‌کند. پیام‌های منتقل شده از طریق سوئیفت برای طرح دعاوی در دادگاه‌های بین‌المللی استناد حقوقی دارند. سوئیفت دستور پرداخت را توسط حساب‌های همخوانی که مؤسسات نزد یکدیگر دارند، صادر می‌کند. هر مؤسسه مالی، به منظور مبادله معاملات بانکی، باید یک ارتباط بانکی توسط بانک یا از طریق ارتباط با بانک دیگر، برای بهره بردن از این ویژگی‌های مبادلات داشته باشد. سوئیفت تحت حاکمیت قانون بلژیک است که نحوه فعالیت مؤسسات مالی این کشور را از طریق دفاتری که در سراسر جهان دارد، پوشش می‌دهد. دفتر مرکزی سوئیفت، در شهر لاهولپ بلژیک واقع شده و در نزدیکی بروکسل قرار دارد. آنچه به عنوان یک مسئله در خصوص سوئیفت مطرح است، شناخت ناکافی و ضعیف آن در محافل سیاستگذاری و به ویژه قوه مقننه است. بنابراین مطالعه ارکان، کارکردها و مزایا و معایب این مؤسسه از اهمیت خاصی برخوردار است.
در گزارش حاضر، پس از مرور تاریخچه شکل گیری سوئیفت و معرفی ساختار و روش کار این شبکه، نحوه تعامل ایران با سوئیفت قبل و بعد از تحریم مورد بررسی قرار می‌گیرد. همچنین با بررسی کارکردهای حقوقی و اطلاعاتی این شبکه، رابطه برخی کشورهای منتخب با سوئیفت در ابعاد داخلی و خارجی تشریح می‌شود. در خاتمه نیز راهکارهایی برای نحوه همکاری با این موسسه ارائه شده‌اند.
