نبودن برخی اصطلاحات عرفانی در متون اسلامی و قرآن دلیلی بر غیر اسلامی بودن آنها نیست

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، سیدتقی کبیری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی در پنجمین ماه گفتار تولیت شمس تبریزی که با موضوع «مؤلفه‌های اصلی عرفان در قرآن کریم» برگزار شد با طرح این سؤال که آیا عرفان اسلامی از اسلام و متون اسلامی نشأت می‌گیرد یا خیر، به طرح دیدگاه‌های افراطی، تفریطی و اعتدالی در این زمینه پرداخت.

این عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: هرچند عرفان بخش مهمی از قرآن است عینیت دادن آن به کل اسلام و قرآن نظریه‌ای افراطی محسوب می‌شود. در نظریه تفریطی همه عرفان اسلامی وارداتی از غیر اسلام و حتی قبل از اسلام مطرح می‌شود. نظریه سوم با یک رویکرد اعتدالی مبنای مستقلی برای عرفان اسلامی قائل است که اسلام سرمایه اصلی آن است اما به مرور زمان از سایر مکاتب نیز استفاده کرده و حتی گاه بحث‌های انحرافی نیز به آن راه یافته است.

کبیری با تأکید بر اینکه آیات مربوط به توصیف خداوند، نور خداوند، تجلی حضرت حق، قرب الهی، شهود قلبی، ملاقات با خدا، رؤیت ملکوت و یقین انسان، مبانی عرفان اسلامی را تشکیل می‌دهند، گفت: اگر بپذیریم که عرفان اسلامی مبنا و خاستگاه اسلامی دارد در این مبانی قرآن حرف اول را می‌زند. اما نبودن برخی اصطلاحات عرفانی در متون اسلامی و قرآن دلیلی بر غیر اسلامی بودن آنها نیست.

این پ‍‍ژوهشگر علوم قرآنی مؤلفه‌های اصلی عرفان اسلامی را توحیدگرایی، ولایت‌گرایی، شریعت‌گرایی، خردگرایی، اعتدال‌گرایی، مجاهدت‌گرایی و جامعه‌گرایی عنوان کرد و افزود: عرفان فاقد شریعت و عقلانیت عرفان ناب اسلامی نیست. زهد و ریاضت مورد تأیید عرفان اسلامی به معنای عدم وابستگی به دنیا نیز باید شریعت‌محور، عقل‌محور و اعتدال‌محور باشد.

کبیری با اشاره به تلاش‌های بسیار صورت گرفته در عرصه‌های عرفان نظری و عملی، تأکید کرد: برخلاف عرفان‌های کاذب، برنامه‌ریزی و قالب‌بندی قابل قبولی از عرفان ناب اسلامی برای سنین و صنوف مختلف صورت نگرفته است که این امر باعث شده عرفان‌های کاذب به‌ویژه برای برخی جوانان، جذابیت داشته باشند.

یادآور می‌شود، پنجمین ماه گفتار تولیت شمس تبریزی که با موضوع «مؤلفه‌های اصلی عرفان در قرآن کریم» به همت خانه دانش و فرهنگ زریاب در سالن آمفی‌تئاتر هلال احمر خوی برگزار شد.