احادیث امام جواد (ع) از زبان رهبر معظم انقلاب
گروه سیاسی: از جمله روایاتی که رهبر معظم انقلاب از امام جواد(ع) نقل کرده‌اند مربوط به موضوع ضرورت عمل‌گرایی و دوری از تنبلی است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در آستانه فرارسیدن سالروز میلاد امام محمد تقی، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای احادیث این امام همام که در سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب مورد اشاره قرار گرفته است را منتشر کرده که به شرح ذیل است:
سربلندی خانواده‌های شهیدان و جانبازان و اسیران در امتحان دفاع مقدس
همه کسانی که در جنگ تحمیلیِ هشت‌ساله، چه با حضور خود یا فرزندان و عزیزانشان، حضور و فعالیتی داشته‌اند، مخصوصاً خانواده‌های شهیدان عزیز و جانبازان و اسیران گرامی، باید بدانند که در امتحانی بزرگ شرکت کرده و در آن سربلند بیرون آمده‌اند. خدا را بر این توفیق بزرگ، سپاس بگزارند و روحیه دفاع از اسلام را که موهبتی عظیم است، برای خود حفظ کنند.
پروردگارا! این بندگان صالح را همواره مشمول رحمت و فضل خود قرار ده و شهیدان عالی‌قدر ما را با اولیایت محشور فرما. «انّک سمیع مجیب». (پیام به خانواده‌های شهدا و ایثارگران در آستانه هفته دفاع مقدس. 1368/06/23)
این فراز از بیانات رهبر معظم انقلاب اشاره به ذکر قنوت امام جواد(ع) دارد که آمده است: «منائحک متتابعة و أیادیک متوالیة و نعمک سابغة و شکرنا قصیر و حمدنا یسیر و أنت بالتعطف على من اعترف جدیر اللهم و قد غص أهل الحق بالریق و ارتبک أهل الصدق فی المضیق(...) اللهم صل على محمد و آل محمد و قو ضعف المخلصین لک بالمحبة المشایعین لنا بالموالاة المتبعین لنا بالتصدیق و العمل الموازرین لنا بالمواساة فینا المحبین ذکرنا عند اجتماعهم و شد اللهم رکنهم و سدد لهم اللهم دینهم الذی ارتضیته لهم و أتمم علیهم نعمتک و خلصهم و استخلصهم و سد اللهم فقرهم و المم اللهم شعث فاقتهم و اغفر اللهم ذنوبهم و خطایاهم و لا تزغ قلوبهم بعد إذ هدیتهم و لا تخلهم أی رب بمعصیتهم و احفظ لهم ما منحتهم به من الطهارة بولایة أولیائک و البراءة من أعدائک إنک سمیع مجیب و صلى الله على محمد و آله الطیبین الطاهرین»
«[پروردگارا] دهش‌های تو پیاپی و بخشش‌های تو دنباله‌دار و نعمت‌های تو سرشار و شکر ما کم و ثنایمان اندک و تو شایسته مهربانی نسبت به کسی که اعتراف [به تقصیر] می‌کند، هستی. خداوندا اهل حق گلوگیر شده‌اند و صادقان در تنگنا قرا گرفتند [مجال گفتن حقایق را ندارند] ... خدایا بر محمد وآل محمد درود فرست و سستی و کوتاهی مخلصان درگاهت را با (توجه به) محبت همراه کنندگانمان، به دوستی تبعیت‌کنندگانمان، به قبول و کار یاری‌دهندگانمان که کمک‌کنندگان مایند و کسانی که عاشق یاد ما در نشست‌هایشان هستند نیرو بخش (یعنی خدایا کوتاهی مخلصان را با توجه به خصوصیات آنان (که در ادامه می آورد) درگذر و تبدیل به قوت کن). پروردگارا آنان را استوار گردان و خدایا دین ایشان که برایشان راضی گشتی، محکم گردان، و نعمت خود را بر ایشان تمام و خالصشان کن و آنان را [برای خود] برگزین و خدایا فقرشان را بر طرف و آشفتگی تنگدستی و نیازشان را اصلاح کن و گناهان و اشتباهاتشان را ببخشای و دل‌هایشان را بعد از آنکه هدایت نمودی، منحرف نگردان و ایشان را با نافرمانیشان تنها وامگذار و با آنچه با پاکی به ولایت اولیائت و بیزاری از دشمنانت به آنان دادی، آنان را حفظ گردان. براستی که تو شنوای اجابت‌کننده هستی و بر محمد و نسل پاکش درود فرست.
تنبلی و بی‌اعتنایی به کار، مانع راه کمال انسان
از جمله موانع دیگری که انسان را از راه کمال باز می‌دارد، تنبلی، تن‌پروری، بی‌اعتنایی به کار و بی‌شوقی نسبت به حرکت است. شما در دعای شب اول ماه رمضان می‌خوانید: «اللهم اجعلنا ممن نوی فعمل و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو علی غیر عمل یتکل». ببینید چه عبارت‌های پر مغز و چه درسی در پوشش دعاست! دعا کننده از اینکه جزو کسانی باشد که دچار کسالت و بی‌عملی هستند، به خدا پناه می‌برد. نمی‌خواهد از جمله کسانی باشد که می‌خواهند، اما عمل نمی‌کنند و انتظار دارند بدون کار کردن نتیجه بگیرند و بدون کشتن بدروند. «و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو علی غیر عمل یتکل». می‌گوید: خداوندا! مرا جزو کسانی که فقط به آرزو تکیه می‌کنند و به عمل و تلاش نمی‌پردازند، قرار مده. (بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی. 1371/01/15)
در این سخنان اشاره به فرازی از دعای امام محمد تقی(ع) دارد که می‌فرمایند: «اللهم یا من یملک التدبیر و هو على کل شیء قدیر یا من یعلم خائنة الأعین و ما تخفی الصدور و تجن الضمیر و هو اللطیف الخبیر اللهم اجعلنا ممن نوى فعمل و لا تجعلنا ممن شقی فکسل و لا ممن هو على غیر عمل یتکل اللهم صحح أبداننا من العلل و أعنا على ما افترضت علینا من العمل حتى ینقضی عنا شهرک هذا و قد أدینا مفروضک فیه علینا ...»
«خدایا ای کسی که مالک تدبیری و بر هر چیزی توانایی! ای کسی که خیانت دیده‌ها و هر آنچه سینه‌ها پنهان می‌کنند و درون می‌پوشاند را می‌دانی! و اوست نکته‌سنج دانا. خدایا ما را از کسانی قرار ده که نیت می‌کند و عمل می‌نماید و ما را کسانی که بدبخت شد و تنبلی کرد قرار نده و نیز از کسانی که عمل نکرده تکیه می‌کنند. خدایا تن‌هایمان را از بیماری‌ها سلامت بدار و ما را به آنچه بر ما از عمل واجب نمودی یاری کن تا اینکه این ماه تو پایان پذیرد و ما هم اعمالی که بر ما واجب گرداندی انجام داده باشیم».
عبادت شدن خواب و تنفس روزه‌دار، بخاطر نیت روزه
روزه فقط این نیست که انسان نخورد و نیاشامد. این نخوردن و نیاشامیدن، باید از روی نیّت باشد، والاّ اگر شما یک روز به خاطر گرفتاری و یا اشتغال به کار، دوازده ساعت، پانزده ساعت فرصت نکنید چیزی بخورید، هیچ ثوابی به شما نخواهند داد. اما همین امساک را وقتی با نیّت انجام دادید - «اجعلنا ممّن نوی فعمل»؛ نیّت کند و به دنبال آن، عمل انجام دهد - این همان گوهر درخشانی می‌شود که به شما ارزش می‌بخشد و روحتان را قیمتی می‌کند.
شرط روزه، نیّت است. نیّت یعنی چه؟ یعنی این عمل را،این حرکت را، این امساک و تمرین را، جهت دادن برای خدا، در راه خدا، به خاطر انجام دستور الهی. این است که به هر کاری ارزش می‌بخشد.لذا در دعای شب اوّل ماه مبارک می‌خوانید که: «اللّهم اجعلنا ممن نوی فعمل ولا تجعلنا ممن شقی فکسل». کسالت، بی‌رغبتی و بی‌نشاطی برای کار - چه کار معنوی و چه کار مادّی - شقاوت است. (بیانات در خطبه‌های نمازجمعه. 1376/10/12)
در این بخش نیز به روایتی از امام جواد(ع) اشاره شده است. عبدالعظیم حسنی روایت کرده است که امام جواد (ع) بعد از نماز مغربی که هلال ماه رمضان را دید و قصد روزه کرد دو دستش را بلند نمود و فرمود: «اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الاعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ، اللّهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ ، وَ لا تَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسَلَ، وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ. اللّهُمَّ صَحِّحْ أَبْدانَنا مِنَ الْعِلَلِ، وَ اعِنّا عَلى مَا افْتَرَضْتَ عَلَیْنا مِنَ الْعَمَلِ، حَتّى یَنْقَضِیَ عَنّا شَهْرُکَ هذا، وَ قَدْ ادَّیْنا مَفْرُوضَکَ فیهِ عَلَیْنا، اللّهُمّ اعِنّا عَلى صِیامِهِ، وَ وَفِّقْنا لِقِیامِهِ، وَ نَشِّطْنا فیهِ لِلصَّلاةِ، وَ لا تَحْجُبْنا مِنَ الْقَراءَةِ، وَ سَهِّلْ لَنا فیهِ ایتاءَ الزَّکاةِ. اللّهُمَّ لا تُسَلِّطْ عَلَیْنا وَ صَباَ لا تَعَبا، وَ لا سُقْما وَ لا عَطَبا، اللّهُمَّ ارْزُقْنا الافْطارَ مِنْ رِزْقِکَ الْحَلالِ، اللّهُمَّ سَهِّلْ لَنا فیهِ ما قَسَمْتَهُ مِنْ رِزْقِکَ، وَ یَسِّرْ ما قَدَّرْتَهُ مِنْ امْرِکَ، وَ اجْعَلْهُ حَلالا طَیِّبا نَقِیّا مِنَ الاثامِ، خالِصا مِنَ الاصارِ وَ الاجْرامِ».
«اى خدایى که تدبیر امور عالم به دست قدرت اوست و از اشاره به گوشه چشم‌ها (خیانت دیده‌ها) و سر دل‌ها و راز درون‌ها آگاه است که او خداى نکته‌سنج داناى به تمام اسرار عالم است. اى خدا ما را از آن بندگان صالح گردان که چون نیت کنند در پى آن عمل نمایند و از آنان که به کسالت محروم از سعادتند و آنان که به کارى نکرده اعتماد کنند و پاداش خواهند مگردان. خدایا بدن ما را از امراض سالم دار و به اداى عملى که بر ما فرض کردهاى یاری فرما تا آنکه چون این ماه تمام شود ما هم اداى واجبات تو را کرده باشیم. خدایا در این ماه ما را به روزه آن یارى کن و براى قیام طاعت توفیق عطا فرما و در نماز نشاط کرامت کن و ما را از قرائت قرآن محجوب مساز و در این ماه ما را بر اداى زکات به آسانى موفق دار. اى خدا بر ما بیمارى و رنج و درد و هلاک را مسلط مگردان. اى خدا افطار ما را از رزق حلال خود روزى گردان. اى خدا در این ماه رزقى که قسمت ما فرمودهاى به آسانى برسان و هر چه نصیب و تقدیر ما کردهاى به امر خود سهل فرما و حلال و دلپسند و پاکیزه از ظلم و گناه و خالص از خطا و زشتى گردان».
ناطق من الله بودن؛ دعوت‌کنندگان به وحدت
امروز هر حنجره‌ای که به وحدت دنیای اسلام دعوت کند، حنجره الهی است، ناطق من اللّه است. هر حنجره‌ای و زبانی که ملت‌های مسلمان را، مذاهب اسلامی را، طوایف گوناگون اسلامی را به دشمنی با یکدیگر تحریک کند و عصبیت‌ها را علیه یکدیگر تحریک کند، ناطق من الشیطان است. «من اصغی الی ناطق فقد عبده فان کان النّاطق عن اللّه فقد عبد اللّه و ان کان النّاطق ینطق عن لسان ابلیس فقد عبد ابلیس». آنهایی که از زبان ابلیس حرف می‌زنند، خودشان و مستمعین خودشان را به طرف جهنم می‌برند؛ خودشان را هم دچار هلاکت می‌کنند. (بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در مسابقات بین‌المللی قرآن کریم. 1392/03/18)
در روایتی آمده است امام محمد تقی(ع) فرمودند: «مَنْ أَصْغَى إِلَى نَاطِقٍ فَقَدْ عَبَدَهُ فَإِنْ کَانَ النَّاطِقُ عَنِ اللَّهِ فَقَدْ عَبَدَ اللَّهَ وَ إِنْ کَانَ النَّاطِقُ یَنْطِقُ عَنْ لِسَانِ إِبْلِیسَ فَقَدْ عَبَدَ إِبْلِیسَ».
«هر کس به سخن سخنرانى گوش دهد، او را پرستش کرده است. پس اگر او از خدا سخن بگوید خدا را پرستیده است، و اگر از زبان ابلیس سخن بگوید ابلیس را عبادت کرده است».
تحقق عدالت در دوران ظهور حضرت مهدى(سلام‌الله‌علیه)
اگر ما جامعه بشرى را در طول تاریخ به کاروانى تشبیه کنیم که دارد یک مسیرى را می‌رود، [این] سؤال مطرح است که این کاروان به کجا می‌رود؟ مقصد این کاروان کجا است؟ منتهاالیه این سِیر کجا است؟ این یک سؤال جدّى است؛ این باید در هر جهان‌بینى‌اى پاسخ داده بشود. ادیان به این پاسخ داده‌اند. پاسخ‌هاى نحله‌هاى فکرى غیر دینى در این زمینه یکسان نیست، لکن پاسخ ادیان به این سؤال، تقریباً یکسان است؛ پاسخ مشخّصى است. تا آنجایى که ادیان الهى و ادیانى را که رونویسى از ادیان الهى‌اند، مى‌شناسیم - ولو خودشان هم الهى نباشند، امّا پیدا است اصول و قواعد کار را از ادیان الهى گرفته‌اند - همه معتقدند که این کاروان در پایان، در آخر راه، به یک منزلگاه مطلوب و دلگشا و دلنشین خواهد رسید. خصوصیّت عمده این مقصد هم «عدالت» است؛ عدالت، خواسته عمومى بشریّت از اوّل تا امروز و تا آخر است. اینهایى که سعى می‌کنند در مبانى و تفکّرات اصولى، معتقد به تنوّع و تغییر و تحوّل و مانند اینها بشوند، این‌را نمی‌توانند انکار کنند که خواسته بشریّت از روز اوّل تا امروز چند خواسته است، که از جمله اساسى‌ترین آنها عدالت است؛ بشر دنبال عدالت [است]؛ هیچ‌وقت از این خواسته منصرف نشده است و در نهایت، این خواسته برآورده می‌شود، که در آثار ما [آمده] : «یَملَأُ الله بِهِ الاَرضَ قِسطاً وَ عَدلاً کَما مُلِئَت ظُلماً و جَورا» - در اغلب متون «کَما مُلِئَت» [است]، در بعضى هم «بَعدَ ما مُلِئَت» - این پاسخ همه ادیان است. در واقع هر فردى از آحاد بشر می‌داند که این سِیر عمومى بشر به کجا منتهى خواهد شد. اگر بخواهیم تشبیه کنیم، این‌جور باید بگوییم که یک مسافرى یا یک کاروانى از پیچ‌وخم‌هاى دشوار، از معبرهاى سخت، از کوهستان‌ها، از وادى‌ها، از درّه‌ها، از لجن‌زارها، از خارزارها، همین‌طور دارد عبور می‌کند، راه را می‌پیماید، براى اینکه خودش را به یک نقطه‌اى برساند؛ این نقطه کجا است؟ این نقطه عبارت است از یک اتوبان، یک جادّه مهم، یک جادّه باز، یک راه هموار. همه آنچه در تاریخ بشر تا امروز مشاهده می‌کنیم، حرکت در همان کوره‌راه‌ها و در همان فرازونشیب‌ها و در همان خارستان‌ها و لجن‌زارها و مانند اینها بوده است؛ بشریّت دارد همین‌طور این راه را طى می‌کند تا به اتوبان برسد؛ این اتوبان، دورانِ مهدویّت است، دوران ظهور حضرت مهدى (سلام الله علیه) است. (بیانات در دیدار پژوهشگران و کارکنان مؤسسه «دارالحدیث» و پژوهشگاه «قرآن و حدیث». 1393/03/21)
از حضرت عبدالعظیم نقل شده است: خدمت حضرت جواد علیه‌السلام مشرف شدم و مى‌خواستم از آن جناب سؤال کنم آیا قائم که مهدى موعود است اوست یا غیر او؟ پس آن بزرگوار ابتداء فرمود و گفت: اى ابوالقاسم، قائم ما آن مهدى است که انتظار غیبت او واجب است، و وقتى که ظاهر مى‌شود مطاع است، و سوّمِ از فرزندان من است. به حق آن کسى که محمّد را به نبوت فرستاد و مخصوص کرد ما را به امامت! اگر باقى نماند از دنیا مگر یک روز، خداوند طولانى مى‌کند این روز را تا آن که بیرون آید آن بزرگوار، و پر کند زمین را از عدل و داد چنان‌که از جور و ستم پر شد[ه باشد]. و خداوند سبحان امر او را اصلاح مى‌کند در همان شبى که فرداى آن ظاهر مى‌شود چنان که اصلاح فرمود امر حضرت موسى علیه‌السلام را در وقتى که رفت آتش از براى عیالش بیاورد، پس مراجعت کرد در حالتى که پیغمبر خدا بود بعد از آن فرمود: افضل اعمال شیعه ما انتظار فرج است.
احتیاج مسئولان به کار جدی همراه با اخلاص
ما امروز به‌عنوان مسئولان کشور عزیزمان و مسئولان نظام جمهورى اسلامى، احتیاج مبرمى داریم به کار جدّى و پیگیر و همراه با صفا و اخلاص؛ این دعاها ما را به این سمت حرکت می‌دهد. یک دعا، دعاى روز اوّل ماه مبارک رمضان است که من از این دعا، این فِقره را انتخاب کرده‌ام: اَللهُمَّ اجعَلنا مِمَّن نَوَى فَعَمِلَ وَ لا تَجعَلنا مِمَّن شَقِىَ فَکَسِلَ وَ لا مِمَّن هُوَ عَلى غَیرِ عَمَلٍ یَتَّکِل»؛ سه جمله است. جمله اوّل عرض می‌کند: اَلَّلهُمَّ اجعَلنا مِمَّن نَوَى فَعَمِلَ؛ پروردگارا ! ما را از کسانى قرار بده که با نیّت، با قصد، با معرفت عمل انجام می‌دهند؛ عملِ هدف‌دار، عمل همراه با نیّت، عملى که از پیش معلوم است که در چه جهتى و به سمت چه مقصدى است. جمله دوّم: وَ لا تَجعَلنا مِمَّن شَقِىَ فَکَسِل؛ ما را از آن تیره‌روزانى قرار نده که دچار تنبلى و بیکارگى هستند. کسالت یعنى تنبلى، یعنى بیکارگى؛ ما را از اینها قرار نده. دعا این را به ما تعلیم می‌دهد. جمله سوّم: وَ لا مِمَّن هُوَ عَلى غَیرِ عَمَلٍ یَتَّکِل؛ ما را از کسانى قرار نده که تکیه‌شان به چیزى غیر از عمل است. نشستن و آرزو کردن و حرّافى کردن و بافتن مطالبى به یکدیگر در جلسات، بدون اینکه عملى به دنبال آن باشد؛ ما را از اینها قرار نده. ببینید درس موجود در این دعا این است. مؤمن در روز اوّل ماه رمضان با این نفَس وارد این ضیافت الهى می‌شود. خود این یکى از مائده‌هاى بزرگ این ضیافت است. (بیانات در دیدار مسئولان نظام. 1393/04/16)
از عبدالعظیم حسنی روایت است که امام جواد (ع) بعد از نماز مغربی که هلال ماه رمضان را دید و قصد روزه کرد دو دستش را بلند نمود و فرمود: «اللّهُمَّ یا مَنْ یَمْلِکُ التَّدْبیرَ وَ هُوَ عَلى کُلِّ شَیْءٍ قَدیرٌ، یا مَنْ یَعْلَمُ خائِنَةَ الاعْیُنِ وَ ما تُخْفی الصُّدُورُ، وَ تُجِنُّ الضَّمیرُ وَ هُوَ اللَّطیفُ الْخَبیرُ، اللّهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ ، وَ لا تَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسَلَ، وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ».
«اى خدایى که تدبیر امور عالم به دست قدرت اوست و از اشاره به گوشه چشم‌ها (خیانت دیده‌ها) و سر دل‌ها و راز درون‌ها آگاه است که او خداى نکته‌سنج داناى به تمام اسرار عالم است. اى خدا ما را از آن بندگان صالح گردان که چون نیت کنند در پى آن عمل نمایند و از آنان که به کسالت محروم از سعادتند و آنان که به کارى نکرده اعتماد کنند و پاداش خواهند».
لزوم جدی گرفتن اقتصاد مقاومتی در عمل
به مسئولین دولت عرض می‌کنم: اقتصاد مقاومتى را جدّى بگیرید. خب، رئیس‌جمهور محترم گفتند، مسئولین دیگر هم کم‌وبیش اظهار کرده‌اند، گفته‌اند، منتها باید عمل کرد: وَ لا مِمَّن عَلى غَیرِ عَمَلٍ یَتَّکِل؛ این‌جور نباشد که به زبان بگوییم، در عمل کُند حرکت بکنیم. در اقتصاد مقاومتى تکیه بر تولید داخلى است، بر استحکام بنیه‌ى درونىِ اقتصاد است. رونق اقتصادى هم این است؛ رونق اقتصادى با تولید حاصل می‌شود، با فعّال کردن ظرفیّت‌هاى درونى کشور حاصل می‌شود، نه با چیز دیگر. (بیانات در دیدار مسئولان نظام. 1393/04/16)
عبدالعظیم حسنی روایت کرده است که امام جواد (ع) بعد از نماز مغربی که هلال ماه رمضان را دید و قصد روزه کرد دو دستش را بلند نمود و فرمود: «اللّهُمَّ اجْعَلْنا مِمَّنْ نَوى فَعَمِلَ ، وَ لا تَجْعَلْنا مِمَّنْ شَقِیَ فَکَسَلَ، وَ لا مِمَّنْ هُوَ عَلى غَیْرِ عَمَلٍ یَتَّکِلُ».
«اى خدا ما را از آن بندگان صالح گردان که چون نیت کنند در پى آن عمل نمایند و از آنان که به کسالت محروم از سعادتند و آنان که به کارى نکرده اعتماد کنند و پاداش خواهند».
