ثمرات آزاداندیشی از منظر علوم دینی/ پایان‌نامه‌هایی که مشکلی از کشور حل نمی‌کنند
گروه دانشگاه: تعریف گسترده از مفهوم آزاداندیشی در حوزه‌های متفاوت و مفاهیم توسعه‌ای از منظر مباحث علوم دینی می‌تواند حوزه‌های جدیدی را مطرح کند.
تقی ابراهیمی سالاری، استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی و دبیر انجمن علمی اقتصاد در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در رابطه با نقش انجمن‌ها در کرسی‌های آزاداندیشی، اظهار کرد: این نقش تا بحال مغفول مانده است و انجمن‌ها خیلی به این قضیه ورود نداشته‌اند.
وی افزود: چنین احساسی نبوده است که انجمن‌ها باید در کرسی‌های آزاد اندیشی کاری را انجام بدهند، بیشتر در حوزه تخصصی خودشان کار را پیش می‌بردند و کمتر وارد این بحث شده‌اند.
ابراهیمی ضمن تصریح این مطلب که اگر یک تعریف گسترده از مفهوم آزاد اندیشی در حوزه‌های متفاوت و مفاهیم توسعه‌ای داشته باشیم از منظر مباحث علوم دینی می‌تواند موارد جدی را ایجاد کند، گفت: تا بحال انجمن‌ها بیشتر به مباحث استانداردشده و متعارف می‌پرداختند. چنین احساس مسئولیتی نسبت به این قضیه نبوده است. بر اساس آیین‌نامه کرسی‌های آزاد اندیشی نیز انجمن‌های علمی هرگز در سطح دانشگاه‌ها دعوت نمی‌شدند. بعضی مواقع دانشگاه‌ها اصلاً اطلاع ندارند که چنین انجمنی وجود دارد و یا اینکه از آن باید بخواهند که ورود پیدا کند.
این عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی عنوان کرد: آزاد اندیشی بیشتر در حوزه نهاد مقام معظم رهبری تعریف می‌شده و احساس مسئولیت در آنجا بیشتر بوده است. اخیراً معاونت فرهنگی دانشگاه‌ها نیز تا حدودی به این قضیه پرداخته‌اند ولی فراتر از این نرفته‌اند که فرضاً دبیر انجمن علمی می‌تواند در این باره نقشی داشته باشد.
نیاز به نگاه نو به مسائل اقتصادی با توجه به فرهنگ دینی کشورمان
وی با اشاره به اینکه دین همواره نگاه نوینی به مسائل ارائه می‌دهد، افزود: علاوه بر تحصیلات دانشگاهی، دروس حوزه و درس خارج خوانده‌ام و در دانشکده اقتصاد دانشگاه فردوسی واحد اقتصاد اسلامی را تدریس می‌کنم. طبیعتاً اقتصاد در حوزه‌های بانکی، پولی، ربا و بسیاری از این مسائل نیاز به نگاه نویی دارد. همه اینها نیازمند نگاه جدید و نوینی با توجه به فرهنگ دینی کشومان است که البته تقریباً این قضیه مغفول بوده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه اظهار کرد: به اضافه اینکه عمدتاً از انجمن‌ها می‌خواهند که کاری را انجام بدهند ولی انجمن‌های علمی در سطح دانشگاه‌ها هیچ ردیف بودجه‌ای ندارند. همچنین فضای کشور، فضایی است که آدم‌ها کمتر حاضر می‌شوند که به مباحث چالش برانگیز وارد شوند. اصولاً آدم‌ها اینگونه هستند که در راه‌های استاندارد حرکت می‌کنند. در واقع هدف از کرسی‌های آزاد اندیشی این است که از روش‌های معمول خارج شوی و حرف جدیدی بزنی اما فضای غالب کشور اینگونه نیست.
وی اظهار کرد: در چارچوب‌هایی مثل چارچوب ارتقا و چارچوب ترفیع اعضای هیئت علمی یا ... ملاحظه و توجه چندانی به آن نشده است؛ یعنی هر چقدر روی کرسی‌ها وقت بگذارید در نهایت باید مقاله علمی ـ پژوهشی و مقاله IsI برای ارتقا داشته باشی. نسبت به این قضیه هیچ عکس‌العملی در واقع وجود ندارد. کاربردی و عملیاتی نشده و در سطح حرف است.
ابراهیمی همچنین به مسئله عدم ارتباط اکثر پایان‌نامه‌ها با مسائل جاری اشاره کرد و گفت: ارتباط پیدا کردن پایان‌نامه‌ها و کارهای تحقیقی با حوزه میدانی بیرون، چیز قابل قبولی است مشروط بر اینکه سایر نهادها، سازمان و دستگاه‌ها در سطح کشور بپذیرند که کارشان را به یک عضو هیئت علمی بدهند ولی اگر آنجا هم این قفل و بست‌ها هم باز نشود نتیجه‌ای نمی‌دهد. به عنوان مثال اگر بخواهم در حوزه اقتصاد اسلامی کار کنم، ما در حوزه وقفمان مشکلات عدیده‌ای به لحاظ کارایی وقف و استفاده بهینه از آن داریم. سازمان اوقاف هم بودجه‌های متفاوتی برای این کارها دارد اما چقدر موظف است که این کار را به اعضای هیئت علمی و دانشگاه‌ها بسپارد تا استاد هم با دانشجویان ارشد ودکترای خود و کاری که انجام می‌دهند این کار را تسهیل کنند و آورده‌ای هم برای دانشگاه داشته باشد. چنین چیزی وجود ندارد. پایان‌نامه‌ها، مقالات و چیزهایی نوشته می‌شود که هرگز هیچ استفاده کاربردی برای کشور ندارد.
بسیاری از پایان‌نامه‌های دکتری مشکلی از کشور حل نمی‌کنند
این عضو هیئت علمی گفت: وقت استاد مشاور، داور و راهنما دو، سه سال گرفته می‌شود. یک دانشجوی جوان دوره دکتری در بهترین نقطه خلاقیت خود است، فقط یک تمرین پیچیده‌ای را انجام داده و چیزی به داده‌های عملیاتی و علمی کشور اضافه نکرده است. بسیاری از پایان‌نامه‌های دکتری ما بخش علم را یک گام به پیش نمی‌برند. بیشتر یک کار پیچیده است. فکر می‌کنند کسی که رساله دکتری می‌نویسد باید یک کار پیچیده انجام دهد در حالی که اگر بتواند دانش را یک گام در داخل کشور به پیش ببرد و عملیاتی کند این بسیار مفیدتر است.
ابراهیمی اظهار کرد: بسیاری از پایان‌نامه‌های ما مشکلی را از کشور حل نمی‌کنند. این کوتاهی هم از ناحیه وزارتخانه‌ها و هم از ناحیه بخش علمی است. انفکاک اینها به شدت جدی است، انشقاق و شکاف جدی دارند. وزارت علوم باید بتواند این شکاف را پر کند، وگرنه حجم بسیاری از منابع و نیروی انسانی به هدر می‌رود نه اینکه فقط اسراف شده باشد بلکه هدر داده شده است.
