نقدینگی و مشاوره تخصصی حلقه مفقوده اقتصاد مقاومتی/ از دل و جان کار کردن سدی در برابر موانع

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، در چند سال اخیر و با شدت یافتن تحریم‌های یک جانبه و غیرانسانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران با هدف متوقف کردن برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران، واژه جدید «اقتصاد مقاومتی» به ادبیات اقتصادی کشور اضافه و به فراخور حال و روز اقتصاد کشورمان مورد بحث قرار گرفته است. این واژه اولین بار در دیدار کارآفرینان با مقام معظم رهبری در شهریور سال 89 مطرح شد. در همین دیدار، مقام معظم رهبری «اقتصاد مقاومتی» را معنا و مفهومی از کارآفرینی معرفی و برای نیاز اساسی کشور به کارآفرینی نیز دو دلیل «فشار اقتصادی دشمنان» و «آمادگی کشور برایی جهش» را معرفی کردند.

کارشناسان می‌گویند اگر بخواهیم اقتصاد مقاومتی را سرلوحه کارهای خود قرار دهیم و اقتصاد تولیدمحوری همچون کشورهای ترکیه، برزیل، کره جنوبی و تایلند داشته باشیم، باید نرخ ارز بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین شود تا صادرات جایگاه خود را پیدا کند. در حال حاضر ایران برای واردکنندگان به یک بهشت تبدیل شده است، چرا که در مقایسه با کالای تولید داخل هر کالایی وارد شود، صرفه اقتصادی بیشتری دارد و این با اصول اقتصاد مقاوتی در تضاد است.

در ادامه به گفتگو با تولیدکنندگان برتر قارچ در استان مازندران می‌نشینیم، محصولی پردرآمد که کارآفرینان بسیاری را جذب خود کرده و در راستای نزدیک شدن به اهداف اقتصاد مقاومتی نقش تعین کننده‌ای داشته است.

طبق آمار سازمان خواروبار کشاورزی ملل متحد (فائو)، تولید سالانه قارچ جهان در مجموع هفت میلیون و ۷۰۰ هزار تن است که از این میزان، پنج میلیون تن مربوط به کشور چین، ۷۶۱ هزار تن ایتالیا، ۳۹۰ هزار تن آمریکا، ۳۰۴ هزار تن هلند، ۱۴۸ هزار تن اسپانیا، ۱۱۵ هزار تن فرانسه است و ایران با تولید ۹۰ هزار تن قارچ در سال، رتبه پنجم را در جهان دارد.

سرانه تولید قارچ در ایران 1.2 کیلوگرم است، در حالی که میانگین سرانه تولید جهان 1.1 کیلوگرم است، بنابراین تولید قارچ ایران رقمی بالاتر از سرانه جهانی را نشان می‌دهد که دستاوردی ارزشمند است. در عین حال سرانه مصرف قارچ خوراکی در کشورهای چین و آمریکا پنج کیلوگرم، اروپا چهار کیلوگرم و ایران 1.2 کیلوگرم است.

در حال حاضر به طور رسمی حدود 1800 تن قارچ خوراکی صادر می‌شود، اما بخشی از صادرات از طریق بازارهای مشترک مرزی با کشورهای همسایه صورت می‌گیرد که آمار دقیقی در این خصوص در دست نیست. هم‌اکنون کشور چین با 688 هزار تن و هلند با 278 هزار تن کنسرو و تازه خوری قارچ خوراکی اولین و دومین صادرکننده این محصول در جهان به شمار می روند، در حالی که ایران در این زمینه صادرات ناچیزی دارد.

برخی‌ها دلیل پایین بودن میزان صادرات قارچ را شرایط تورمی حاکم بر کشور می‌دانند، در حال حاضر نوسانات نرخ ارز و عدم تناسب نرخ ارز با نرخ تورم داخلی موجب کمبود صادرات قارچ خوراکی شده است. تورم باعث می‌شود قیمت تمام شده کالاهای تولید داخل افزایش یابد و در مقایسه با قیمت جهانی به تدریج ایران بازارهای خود را از دست بدهد.

در همین زمینه با اسماعیل نحویان تولید کننده موفق قارچ خوراکی در مازندران گفت و گو کرده‌ایم. نحویان محصول قارچ را در زیر زمین و انباری منزلش پرورش می‌دهد و برای دو نفر اشتغال‌زایی کرده است.

از RAS308 تا قارچ خوراکی
وی درباره فعالیت تولیدی‌اش می‌گوید: «به دلیل علاقه‌ای که به کار تولید داشتم، 5 سال قبل کار پرورش مرغ گوشتی RAS308 را در منزل شروع کردم اما چون آلودگی و سر و صدا تولید می‌کردند و برای همسایه‌ها ایجاد مزاحمت می‌شد، از ادامه آن منصرف شدم. وقتی با پرورش قارچ آشنا شدم، متوجه شدم تولید آن هیچ آلودگی ندارد و کاری است تر و تمیز که حتی می‌توان در خانه انجام داد بدون اینکه مزاحمتی برای همسایه‌ها ایجاد شود. در نتیجه با تجهیز زیرزمین و انبار منزل با استفاده از وام بسیج سازندگی کار تولید قارچ را شروع کردم».

این تولیدکننده قارچ می‌افزاید: «هر دوره تولید قارچ بین 2 تا 2.5 ماه طول می‌کشد. در هر دوره پنج تن کمپوست می‌ریزیم و دو تن قارچ برداشت می‌کنیم. هزینه پنج تن کمپوست به اضافه خاک پوششی و حمل و نقل حدود سه میلیون تومان می‌شود. 2 تن قارچ را هم حدود هفت میلیون تومان می فروشیم؛ یعنی در هر دوره 4 میلیون تومان سود می کنیم. "

مغازه‌دارها را متقاعد کردیم از خارج شهرستان خرید نکنند

آقای نحویان درباره نحوه بازاریابی برای محصول قارچ عنوان می‌کند: «بچه‌های بسیج سازندگی با بقالی‌ها و مغازه‌های پروتئینی رامسر صحبت و آن‌ها را متقاعد کردند که قارچ را از خارج از شهرستان وارد نکنند و از تولید کنندهه‌ای رامسر بخرند. در رامسر 14-15 نفر دیگر مثل من قارچ تولید می‌کنند. مغازه‌دارها هم پذیرفتند، به نفع خودشان هم شد چون هزینه‌های حمل و نقل از قیمت تمام شده حذف می‌شد و جنس را ارزان‌تر می‌خریدند. خدا را شکر اوضاع خوب است و ما راضی هستیم. رامسر یک شهر توریستی است و به همین دلیل سرانه مصرف قارچ آن از نقاط دیگر استان بالاتر است. در حال حاضر تمام نیاز شهرستان رامسر به قارچ در خود شهرستان تولید می‌شود. با هدایت بسیج سازندگی همه تولیدکنندگان قارچ در رامسر قرار است یک اتحادیه تشکیل بدهند تا هیچ مشکلی در فروش محصولات وجود نداشته باشد».

او درباره کیفیت محصول تولیدی‌اش اظهار می‌کند: «قارچی که تولید می‌کنم به اذعان مغازه‌دارها بهترین قارچ شهرستان است چون تولید را اصولی و علمی انجام می‌دهیم. سالن پرورش قارچ ما مجهز به کولر، چیلر و شوفاژ است و عایق‌بندی شده است. همه این تجهیزات در کیفیت قارچ تولیدی مؤثر است».

چگونه از صفر شروع کنیم؟

این تولید کننده قارچ می‌افزاید: به افرادی که می‌خواهند کار پرورش قارچ را از صفر شروع کنند توصیه می‌کنم حتما آموزش‌های علمی را جدی بگیرند. برای این کار می‌توانند به مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای یا بسیج سازندگی مراجعه کنند. در اینترنت هم می‌توان اطلاعات خوبی در این باره بدست آورد. اگر آموزش‌های تخصصی را جدی نگیرند ممکن است همه سرمایه‌شان را به باد بدهند. برای تولید از صفر، بین 15 تا 20 میلیون تومان برای تجهیز و قفسه بندی سالن و خرید مواد اولیه نیاز است».

آقای نحویان درباره مشکلات تولیدکنندگان قارچ، می‌گوید: «وقتی از اقتصاد مقاومتی حرف می‌زنیم باید تولید کنندگان خرد را جدی بگیریم. تولیدکنندگان به دو چیز نیاز مبرم دارند: مشاوره تخصصی و نقدینگی. بسیج سازندگی به خصوص در این یکی دو سال اخیر کارشناسان خبره‌ای را گرد هم آورده که از طرح‌های اقتصاد مقاومتی پشتیبانی خوبی می‌کنند. در حوزه نقدینگی هم باید حتی‌الامکان سود وام‌ها کاهش یابد. اگر سود بانکی بالا باشد تولید کننده‌ها مجبور می‌شوند بخشی از وام دریافتی را وارد بازار کنند که نقض غرض است و مخالف اقتصاد مقاومتی».

وی همچنین در پاسخ به این سؤال که چرا کار تولید را بر پشت میزنشینی و شغل دولتی ترجیح داده است، عنوان می‌کند: «کار دولتی هیجان کار تولید را ندارد، درآمد آن هم کم است. من همیشه کار تولید را دوست داشتم و قصد توسعه آن را دارم. در حال حاضر مشغول احداث یک سالن 100 متری هستم و فعلا ستون‌های آن زده شده است. امیدواریم بتوانیم به کمک تعاونی که تشکیل می‌شود قارچ مورد نیاز کل استان مازندران را تولید کنیم».

آشنایی با بانوی تولید کننده کارآفرین کرمانشاهی
حمیرا چراغی یکی از فعالان اقتصادی کرمانشاه است که عرصه تولید قارچ را برای فعالیت برگزیده است. وی درباره انگیزه‌اش از ورود به عرصه تولید می‌گوید: «از دوران نوجوانی به تولید محصولات کشاورزی علاقه‌مند بودم، اصولا فرایند کاشت تا تولید محصول بسیار لذت‌بخش است، همچنین ایستادن روی پای خود و نیز اشتغال‌زایی همواره از آروزهای من بوده است. فقط یک تولید‌کننده می‌داند که به ثمر رسیدن زحمات و برداشت محصول چقدر لذت بخش است».

وی در ادامه شرایط اقتصادی کشور و اهمیت توجه به تولید داخلی را مورد اشاره قرار می‌دهد، و می‌گوید: «واردات از خارج به خصوص واردات کالاهای کشاورزی، بلای جان اقتصاد ایران است. همیشه دوست داشتم با ورود به عرصه تولید بتوانم به اقتصاد کشورم کمک کنم، هر چند ناچیز و کم».

 چراغی درباره آغاز فعالیت تولیدیا‌ش می‌گوید: «زمستان 89 به همراه شوهرم تولید را از یک سالن 35 متری شروع کردیم. هر دو خیلی علاقه‌مند بودیم. 2 سال به همین منوال پیش رفتیم تا اینکه با جهادکشاورزی و بسیج سازندگی آشنا شدیم و از آن‌ها برای توسعه تولیداتمان کمک گرفتیم».

نیازمند وام با بهره پایین هستیم

این بانوی جهادگر، در ادامه به یکی از عمده‌ترین مشکلات تولید کننده‌های ایرانی اشاره می‌کند: «ما دو وام به مبلغ 19 و 15 میلیون تومان  دریافت کردیم. بهره وام جهاد کشاورزی 7 درصد بود و باز پرداخت آن در دوره‌های 6 ماهه انجام می‌شد. این وام کمک بسیار بزرگی به ما کرد و توانستیم یک سالن 120 متری برای افزایش تولیداتمان در اختیار بگیریم. متأسفانه وامی که از بانک دریافت کردیم، بهره 16 درصدی داشت و باز پرداخت آن ماهانه بود، این در حالی است که برداشت محصول قارچ در دوره‌های 2 تا 3 ماهه صورت می‌گیرد و در نتیجه بازپرداخت وام عقب می‌افتاد و باید جریمه دیر کرد را می‌پرداختیم».

ریاحی عنوان می‌کند: «وام‌هایی که برای حمایت از تولید اختصاص می‌یابد، باید بهره بسیار پایینی داشته باشند تا قیمت تمام شده تولیدکننده کاهش یابد، همچنین بازپرداخت وام‌ها باید با اقتضائات محصول تولیدی همخوانی داشته باشد، مثلا وقتی ما تولیداتمان را فقط در بازه‌های 3 ماهه  می‌توانیم به فروش برسانیم، باز پرداخت ماهانه کار بسیار مشکلی است».

از دل و جان کار کردن سدی در برابر موانع کار می‌شود
خانم ریاحی در توصیه به علاقه‌مندان به ورود به عرصه تولید می‌گوید: «در وهله اول باید به این کار از جان و دل علاقه‌مند باشند و خودشان را برای فراز و نشیب‌های آن آماده کنند. باید تا می‌توانند از اخذ وام‌های با بهره بالا اجتناب کنند، مهم‌تر از همه اینکه کار کارشناسی و علم را مبنای فعالیت‌های خود قرار دهند».

خانم ریاحی که هم‌اکنون توانسته است ظرفیت کمپوست سالنش را از 2 تن به 12 تن در هر دوره افزایش دهد در حال حاضر مهمترین نیاز واحد تولیدی خود را نقدینگی با بهره پایین می‌داند و امیدوار است مسئولان و نهادهایی که دغدغه اقتصاد مقاومتی دارند، برای این حل مشکل چاره‌ای بیاندیشند.