آسیب افزایش تلاوت‌های نمایشی/ الگوگیری از تلاوت‌های معنامحور قاریان مصری + فیلم
کانون خبرنگاران نبأ: قاری ممتاز کشور با اذعان به حرکت برخی قاریان به سمت کارهای نمایشی تصریح کرد: برای ارائه تلاوت‌های معنامحور علاوه بر تمرکز بر روی مفاهیم آیات، می‌توان از قاریان مصری همچون مصطفی اسماعیل، عبدالفتاح شعشاعی الگوگیری کرد.
حبیب صداقت، از قاریان ممتاز کشور با حضور در غرفه ایکنا در بیست و سومین نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم در گفت‌و‌گو با خبرنگار کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، با اشاره به دیدار جامعه قرآنی با حضرت آیت‌الله امام خامنه‌ای(مدظله العالی)، گفت: در این جلسه که طبق سنت هر ساله در اول ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود، خیلی از قاریان توفیق این را دارند که خدمت رهبر معظم انقلاب برسند و نکاتی را از نزدیک از محضر ایشان دریافت کنند؛ همواره به نظر بنده و خیلی از دوستان که در این جلسه حضور داشتند، فرمایشات ایشان سال جاری یک مقدار متفاوت از سال‌های گذشته بود.
وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب در این جلسه تخصصی‌تر و حرفه‌ای‌تر به بحث تلاوت قرآن پرداختند، افزود: جامعه قرآنی کشور باید افتخار کند که رهبر جامعه و بالاترین سطح سیاسی، این‌قدر اشراف کامل بر مسئله تلاوت دارند. این ما را دل‌گرم می‌کند و باید این راه را با جدیت و قوت بیشتری دنبال کنیم.
قاریان بر بلندخوانی و نفس‌های طولانی تکیه نکنند
این قاری ممتاز کشوری اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب طولانی خواندن را مذمت کردند و به این نکته اشاره داشتند که قاریان بیشتر باید بر اساس محتوای آیات و مفاهیمی که دارند آن را انتقال دهند و زیاد بر بلندخوانی و نفس‌های طولانی تکیه نکنند. همچنین ایشان بیان کردند که در بحث تکیه‌ها و آکسان‌های مقامی و در موارد خاصی که مطلب باید رسانده شود، باید تکیه شود.
وی با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر روی لحن‌الاداء توسط قاریان، گفت: ما با وجود اینکه قاریان خوبی به لحاظ صوتی داریم و جنس‌های خوب صدا نیز در کشور بسیار است ولی گاهی اوقات قاریان ما با این صوت روی انطباق با تکیه‌ها و لحن‌ها مشکل دارند؛ یعنی بر روی آن تکیه‌ها و آن آکسان‌هایی که باید مورد استفاده قرار گیرد، گاهی اوقات اشتباه صورت می‌پذیرد و همین است که قراء ایرانی را از قراء مصری متمایز می‌کند.
افزایش تلاوت‌های نمایشی
صداقت با اشاره به برخی تلاوت‌های شاذ عنوان کرد: امروزه ذائقه مستمعین هر لحن و نغمه‌ای را نمی‌پسندند و متأسفانه به این سمت تمایل یافته که قراء به سمت کارهای نمایشی روی می‌آورند و از اصل و هدف قرائت قرآن که القای معانی و مفاهیم است، فاصله می‌گیرند. متأسفانه در کشور ما چون غالب مردم از فهم آیات شناخت خوبی ندارند قراء هم به این سمت گرایش پیدا می‌کنند و تلاوت‌هایی را که حالت نمایشی دارد و آن جلوه‌ها و کارهای صوتی که در آن محوریت دارد را انجام می‌دهند.
وی با اشاره به تأکید رهبر معظم انقلاب بر انتقال مفاهیم در تلاوت، اظهار کرد: به نظر من باید در زمینه آشنایی مردم ما با تلاوت قرآن فرهنگ‌سازی شود آشنا شوند و ان‌شاءالله مردم با قرآن انس بیشتری بگیرند. یک قاری قرآن یا هر هنرمند دیگری که بخواهد یک متنی را در یک چارچوبی پیاده کند باید فهم‌های آن مطلب را خودش درک کند تا بتواند بر روی مستمع تأثیر بگذارد.
تمرکز و مطالعه قاریان بر مفاهیم قرآن
این فعال قرآنی ادامه داد: مهم‌ترین راه این است که خود قاری مطلب را از قبل مروری کرده باشد و یک پیش‌زمینه‌ای در ذهنش مهیا باشد تا فراز و فرود آیات و محل‌هایی که به تأکید بیشتر نیاز دارد را بداند. طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب، بعضی از قطعات را قاری باید چندین‌بار بخواند تا حق مطلب ادا شود و مستمع متوجه اهمیت موضوع شود. این مسئله مستلزم آن است که قاری قبل از تلاوت، روی این مفاهیم تمرکز و مطالعه داشته باشد. البته صرف همین مطلب نیز کفایت نمی‌کند چون ما این فن را با تقلید و الگوگرفتن از علمای مصری همچون استاد مصطفی اسماعیل، استاد عبدالفتاح شعشاعی که سمبل‌های این بحث هستند، یاد گرفتیم و تا حدود زیادی می‌توانیم پی به این ببریم که مفاهیم را چطور می‌توان انتقال داد.
چشاندن زیبایی‌های قرآن به مردم
صداقت با اشاره به برگزاری محافل قرآنی و عدم استقبال چشمگیر مردم، گفت: ما محافل قرآنی در کشور زیاد داریم ولی این جلسات خیلی پرشور و در خور و قابل توجه نیست. به نظر من به موازات اینکه محافل قرآنی را برگزار می‌کنیم باید زیبایی‌های قرآن را به طرقی به مردم بچشانیم و معرفی کنیم.
وی افزود: شاید خیلی از مردم ما نمی‌دانند که یک قاری چه مراتبی را گذرانده و چه سختی‌هایی را متحمل شده تا به مرحله‌ای رسیده است که توانسته تلاوتش یک زیبایی را داشته باشد و برای جماعتی که می‌خواند تأثیری بگذارد. البته این موضوع با سایر رشته‌های هنری شاید قابل قیاس نباشد اگر چه آنها هم سختی‌هایی دارند ولی برای یک فارس‌زبان خیلی سخت است که این مراحل را با آن پیچیدگی‌های خاص خودش پشت سر بگذارد و شاید مردم خیلی این را نداند.
تشکیل یک نهاد واحد قرآنی
صداقت ضمن انتقاد از وجود موازی‌کاری در دستگاه‌های قرآنی، بیان کرد: در کشور ما در دستگاه‌های قرآنی اتحاد وجود ندارد و موازی‌کاری خیلی زیاد است؛ اگر یک نهاد واحد قرآنی تشکیل شود که همه تحت آن واحد باشند ما خیلی بیشتر از این می‌توانیم قرآن را به مردم معرفی کنیم و در این مسیر می‌توانیم بهتر و مؤثرتر قدم برداریم.
وی همچنین ضمن انتقاد از رسانه ملی در تولید برنامه‌های قرآنی، گفت: تا به حال ندیدم رسانه در رابطه با تلاوت قرآن یک برنامه‌ای بسازد؛ ما بیشتر در مراسم ختم فیلم‌ها می‌بینیم که صدای قرآنی می‌آید و این جای کار بیشتری دارد. به عنوان مثال در همین رسانه، در برنامه‌هایی که اجرا می‌شود خوانندگان و یا بازیگرانی می‌آیند صحبت می‌کنند، خاطره تعریف می‌کنند و می‌خندند ولی این فضاها برای قاریان قرآن که هنرمند محسوب می‌شوند در رسانه وجود ندارد. این نگاه را وقتی مسئولان ایجاد نمی‌کنند مردم هم الگو می‌گیرند در واقع رسانه بازتابی از همین نگاهی است که در جامعه است.
این قاری قرآن بیان کرد: تلاوت قرآن باید یک موضوعیت شود همان طور که خود رهبر معظم انقلاب به این موضوع اشاره داشتند که لازم است جلساتی را فقط برای شنیدن قرآن داشته باشیم یعنی همین شنیدن قرآن خود موضوعیت دارد و مهم است.
وی با بیان اینکه شنیدن قرآن خودش موضوعیت دارد حتی اگر معانی آیات را ندانیم، گفت: برخی فکر می‌کنند با شنیدن قرآن دارند وقت‌شان را تلف می‌کنند در صورتی که واقع مطلب این‌گونه نیست؛ اگر این‌گونه بود که پیامبر مکرم اسلام(ص) نیازی به قرآن خواندن نداشت پس چرا خودشان قاری قرآن بودند و قرآن می‌خواندند. اگر قرآن بر قلب پیامبر(ص) نازل شده است پس از نگاه مردم برای پیامبر(ص) نیازی به خواندن قرآن نیست ولی خود قرآن اعجاز و تأثیرگذار است.
صداقت با اشاره به برگزاری نمایشگاه، گفت: تا جایی که توانستم از نمایشگاه بازدید کنم خوب و جذاب است؛ اما مطلع شدم که در مصلی تهران هم نمایشگاهی برپا است و چه بهتر است که ما فعالیت‌هایمان را باهم یکی کنیم و این نمایشگاه را به‌صورت یکپارچه برگزار کنیم.
