انطباق زبان داستان‌گویی سینما به قصه‌های قرآن
گروه هنر: کارگردان فیلم «حق سکوت» گفت: باید بتوانیم یک جریان آموزشی در فیلمسازی شکل دهیم که زبان داستان‌گویی ما در سینما به زبان داستان‌گویی قرآن نزدیک شود و این راه حلی برای ارتباط بهتر با موضوعات دینی خواهد شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از انجمن سینمای جوانان ایران، هادی نائیجی، کارگردان فیلم «حق سکوت» درباره اینکه فیلمنامه‌نویسان با چه روش‌هایی باید سیره و گفتار پیامبر را در زندگی امروز پیدا و داستانی با الهام از آن خلق کنند، گفت: هر نویسنده و هنرمندی برای رسیدن به ایده داستانی و هنری باید تجربیات داستانی مستقیم خود را معیار و ملاک قرار دهد. در حوزه داستانی تجربیات بی واسطه خیلی سریع‌تر تبدیل به قصه می‌شود و مسیر داستان‌گویی را هموار می‌کند.
نائیجی افزود: هر موضوعی اگر پیش روی فیلمساز قرار بگیرد، شاید با پژوهش و تحقیق به مقصود خود برسد و بتواند ایده‌پردازی کند و تجربه‌اش تبدیل به یک فیلم داستانی شود.
این کارگردان عنوان کرد: موضوع شخصیت‌های دینی باید به نحوی باشد که فیلمساز و هنرمند به طور کامل آن را درک کند. صِرف مطالعات تاریخی و کتابخانه‌ای برای ایده‌پردازی فیلمساز کفایت نمی‌کند. معمولاً اثر مطلوبی از فیلم‌های سفارشی که با دیدگاه فیلمساز منطبق نباشد، به دست نمی‌آید.
وی افزود: اگر این اصل را در فیلمسازی بپذیریم که هر چه فیلمساز داستانی نسبت به تجربه‌اش بی‌واسطه‌تر برخورد کند، قدرت داستان‌گویی بهتری دارد، به طور طبیعی موضوع تاریخ انبیاء و شخصیت‌های مقدس از این قاعده مستثنی نیستند.
نائیجی تاکید کرد: به هر اندازه که فیلمساز و هنرمند با این موضوعات بهتر بتواند ارتباط برقرار کرده و درک شهودی نسبت به آن پیدا کند. می‌تواند قصه خوب بنویسد و بسازد. کسی که تا به حال جنگ را ندیده و تجربه نکرده برای روایت یک داستان جنگی با مشکل روبرو می‌شود. تجربه نشان داده که کارهای موفق خیلی در گروی این مسئله است که خود فیلمساز بتواند این موضوع را تجربه کند.
کارگردان فیلم «حق سکوت» توضیح داد: در کشور ما اگر فیلمساز دینی از تجربه دریچه‌های معنوی فیلمساز مورد توجه باشد، به طور طبیعی فیلمساز بهتر می‌تواند ایده‌پردازی کند. البته ساز و کار رسیدن به این ایده‌ها برای هر فردی متفاوت و به صورت شخصی است. هر فردی یک نسبت شخصی با سیره پیامبر(ص) دارد و اگر بتواند تجربیات شخصی خودش را با استفاده از تحقیق و پژوهش به تصویر درآورد، شاید مسیر کوتاه‌تری را برای رسیدن به دریچه سینمای داستانی طی کند.
نائیجی در پاسخ به این پرسش که فیلمسازان که می‌خواهند فیلم دینی بسازند، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشند، گفت: همه کسانی که تجربه فیلمسازی دارند می‌دانند باور خود فیلمساز برای بیان قصه‌ها و روایات اهمیت بسیاری دارد تا بتواند براساس باور خود فیلم مورد نظرش را بسازد. البته بسیاری از فیلمسازان دینی نیز وجود دارند که نتوانستند موضوعات دینی را به خوبی برای تماشاگر تصویر کنند، بنابراین در یک طرف باور فیلمساز و در طرف دیگر شناخت ماهیت و ظرف سینما برای بیان مسائل اهمیت دارد.
وی با بیان اینکه اگر هنرمند بخواهد برای رساندن مقصود اثر دینی در ابتدای کار پیام آن را در نظر گرفته باشد، نتیجه معکوس می‌شود، عنوان کرد: در این صورت با یک اثر شعارزده روبرو می‌شویم. به هر حال فردی که خودش را برای بیان یک قصه آماده می‌کند با فردی که خودش را برای نوشتن یک مقاله آماده کرده، متفاوت هستند. کسی که مقاله می‌نویسد، ایده‌های خود را بلافاصله به پیام تبدیل می‌کند.
این فیلمساز تأکید کرد: هنرمند داستان‌گو اراده نمی‌کند که پیامی را انتقال دهد، بلکه باید قصه‌ای خلق کند که پیام درون آن با اثر عجین شده باشد. بسیاری از فیلمسازان متدین این مسیر را مثل نوشتن مقاله طی کردند. گاهی آثار براساس مضامین دچار چیدمانی می‌شوند که برای تماشاگر نوعی پیشداوری ایجاد می‌کند.
وی با بیان اینکه سینما باور تماشاگر را در پس یک روایت جذاب داستانی به وجود می‌آورد، افزود: این در مرحله نگارش اهمیت دارد که بیش از فکر به چگونگی انتقال پیام، به قصه باور داشته باشد. هر نویسنده‌ای با توجه به سبک زندگی خود می‌داند تا چه اندازه به موضوعات دینی باورمند است.
نائیجی در پاسخ به این که هنرمندان و فیلمسازان برای پرداخت به قصه‌های دینی باید به چه نکاتی توجه کرده و از چه نکاتی دوری کنند، گفت: زبان و روش قرآن در بیان قصه‌های خداوند و انتقال آن به بشر قابل درک است. قرآن یک جنبه داستان‌گویی دارد که شاید نوع این داستان‌گویی بتواند برای فیلمنامه‌نویسان دینی کاربردی باشد. هدف قصه‌گویی قرآن الزاماً یک تاریخ‌نگاری نیست بلکه تمام طراحی قصه‌های قرآن به شیوه‌ای است که ما با شخصیتی از حضرت یوسف(ع) و تاریخ انبیاء روبرو باشیم که دوست داشتنی باشد و بتوانیم با آن ارتباط برقرار کنیم، بنابراین در قرآن بیش از بیان مستندات تاریخی، درک معرفتی از شخصیت‌ها اهمیت دارد و این زبان سینماست.
وی افزود: کار سینما این نیست که برای بیان قصه‌های دینی وجه تاریخی را بیان کند، بلکه کار سینما این است که ما را با شخصیت‌ها روبرو و آنها را به تجربه ما نزدیک کند.
این فیلمساز با ارائه پیشنهادی گفت: باید بتوانیم یک جریان آموزشی در فیلمسازی شکل دهیم که زبان داستان‌گویی ما در سینما خودش را به زبان داستگویی قرآن نزدیک کند و این راه حلی برای ارتباط بهتر با این نوع موضوعات می‌شود.
وی افزود: شاید باید از این فرم بیشتر استفاده کنیم و فرم سینمایی را با فرم داستان‌گویی قرآن جلو ببریم. برای ما فیلمسازان ضروری است که با زبان قرآن آشنا شویم و بررسی کنیم این کتاب آسمانی چه امکاناتی برای بیان داستان‌ها در اختیار ما قرار می‌دهد.
نائیجی در پاسخ به این پرسش که برگزاری این مسابقه‌ها، رویدادها و جشنواره‌های فرهنگی تا چه اندازه می‌تواند تأثیرگذار باشد، تصریح کرد: این جشنواره‌ها حداقل به فیلمساز فرصتی برای پردازش به مسائلی می‌دهد که در گذشته کمتر با آن درگیر بوده است. این نوع جشنواره‌ها کمک می‌کنند که ما از ابعاد مختلف به مسائل دینی و سیره پیامبر(ص) بپردازیم.
وی افزود: تمدن شرقی و اسلامی از هنرهای مدرن محروم بود و چهره واقعی آن در کتاب‌ها دیده می‌شود، اما چهره واقعی اسلام در هنرهای مدرن به دلیل اینکه خود اسلام پیشتاز این هنرها نبوده، می‌تواند به وسیله دیگران مغشوش شود.
نائیجی در پایان گفت: برپایی این جشنواره‌ها کمک می‌کند این دیدگاه افراطی که نسبت به شخصیت پیامبر(ص) وجود دارد، تغییر کند و این پیشداوری ناروا نسبت به اسلام را تغییر می‌دهد.
نخستین مسابقه فیلم‌نامه‌نویسی «پیامبر رحمت (ص)» در راستای توجه به موضوع «پیامبر به ویژه جلوه‌های اخلاقی، رفتاری و اجتماعی ایشان و ترسیم چهره رحمانی و ملکوتی آن حضرت توسط انجمن سینمای جوانان ایران برگزار می‌شود.
