جوشن کبیر و امیدی به وسعت تاریخ

جوشن کبیر امسال متفاوت بود از سال‌های قبل، ناامیدی‌هایی که گاها بعد از طلب بخشش از خداوند از کاهلی و نکرده‌های واجب و مستحب بعد از شب‌های قدر گریبانگیر بود و مداوم سراغم را می‌گرفت؛ گویا جمیعا به واسطه دقیق شدن در یک عبارت خداحافظی کردند و رفتند.

خواندم «یا مَن اَظهَرَ الجَمیلَ وَ سَتَرَ القَبیحَ، یا مَن لَم یُواخِذ بِالجَریرَهِ وَ لَم یَهتِکِ السِّترَ یا عَظیمَ العَفوِ ....یا کَریمَ الصَّفحِ یا عَظیمَ المَنِّ؛ خداوند متعال از گناهان بندگان خود که به دلیل جهالت از آنها سرزده و پس از آن نادم و پشیمان شده‌اند، می‌گذرد»،  «یا کَریمَ الصَّفحِ» و فکر کردم؛

یه وقتی یک کسی تو رو می بخشه، اما یادش نمیره که فلان خطا را مرتکب شدی، همیشه یه جوری نگات می کنه که تو می‌فهمی هنوز یادش نرفته، دائم سابقه کار اشتباهت را یادآور میشه و یادت میاره که خطاکاری!

یه وقتی هم، کسی تو رو می بخشه و یه طوری فراموش می‌کنه‌، انگار نه انگار که تو خطایی رو مرتکب شدی، اصلا هم به روت نمیاره! به این نوع بخشش میگن «صَفح» و خدای ما اینگونه است..

در علم شریف اخلاق که برگرفته از آیات و روایات است، صفح را به معنی ضد انتقام گرفته‌اند. در حدیث شریفی که از امام صادق(ع) نقل شده است در آن جنود عقل و جهل را به تفصیل بیان می‌کنند که امام خمینی(ره) نیز کتابی به همین نام دارند و از کتب بسیار نفیس در علم اخلاق به شمار می‌آید که متأسفانه بسیار مهجور واقع شده و شرح این حدیث است. در آن حدیث، امام صادق(ع) صفح را از جنود عقل برمی‌شمارند و می‌فرماید: ضد آن انتقام است.

امام صادق(ع) در جایی دیگر فرمودند: صفح جمیل آن است که اگر کسی خطایی مرتکب شود(در حق شخصی شما) او را عقاب نکنید. امام رضا(ع) واژه صفح را بیشتر موشکافی کرده‌اند و درباره آیه «فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِیلَ؛ پس به خوبى صرف نظر کن»(حجر، 85) فرمودند: «العفو من غیرعتاب» صفح جمیل آن است که کسی را عفو کنی، عفوی که مقرون به سرزنش نباشد. یعنی اگر کسی را عفو کنیم و به دنبال آن وی را سرزنش نکنیم از آن به صفح تعبیر می‌شود که نزد اهل‌بیت(ع) ممدوح است.