«سند راهبرد ملی پژوهش و آموزش عالی قرآنی»؛ اقدامی در انسجام‌بخشی به آموزش و پژوهش قرآنی
گروه دانشگاه: کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور مستقر در وزارت علوم در راستای انسجام‌بخشی به پژوهش و آموزش عالی قرآنی اقدام به تدوین سند راهبرد ملی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کرده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آموزش و پژوهش در عرصه قرآن در جمهوری اسلامی ایران به‌واسطه اسلامی بودن از دغدغه‌های اساسی محسوب می‌شود؛ این عرصه در عین حال همواره با موانع، آسیب‌ها، چالش‌ها و مسائلی نیز روبه‌رو بوده است.
افرادی که در این عرصه مشغول تحصیل، تدریس و خلاصه دغدغه‌مند هستند علی‌رغم اینکه همواره دغدغه جامعه دینی و تربیت قرآنیان را دارند اما همواره کمی سردرگمی در فعالیت‌های آنان این عرصه قابل مشاهده بوده است.
گامی مثبت در عرصه آموزش عالی قرآنی
با استقرار کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در وزارت علوم، این کمیسیون مسئولیت این امر را برعهده گرفت و امید می‌رود با فعالیت‌های رو به جلوی این مرکز از سردرگمی‌ها کاسته شود و عرصه پژوهش و آموزش عالی قرآنی بیش از گذشته شکلی استوار و پایدار را کسب کند.
چند روز پیش در روز 20 تیرماه بود که خبری مبنی بر اتمام تدوین سند راهبرد ملی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی منتشر شد. در این خبر مهلت ارائه نظر از سوی صاحبنظران تا پایان تیرماه اعلام شده است و فرصتی 10 روزه به اساتید برای ارائه نظرات خود درباره چنین موضوعی داده شده است. آنچه در ادامه می‌آید نگاهی اجمالی بر سند راهبرد ملی پژوهش و آموزش عالی قرآنی است:
چشم‌انداز نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور
چشم‌اندازی که برای نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور در افق 1404 تعیین شده در یک جمله قابل خلاصه شدن است و آن عبارت است از «برخوردار از جایگاه مرجعیت در راهبری نظام توسعه فرهنگ قرآنی، الگوآفرین در تعالی‌بخشی به نظام تولید علم در کشور و بسترساز در تحقق تمدن جهانی قرآن کریم».
اهداف
افزایش نخبه‌گرایی در سطح دانشجویان و اساتید رشته‌های علوم قرآنی، ارتقای سطح یادگیرندگی نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی، افزایش بهره‌وری و شفافیت نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی، افزایش توان پاسخگویی و نفوذ نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی در سطح نظام تصمیم‌گیری کشور، افزایش ظرفیت نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی در ایجاد کارآفرینی و تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان قرآنی و گسترش سبک زندگی قرآنی در جامعه علمی از مهمترین اهدافی است که برای سند عنوان شده است.
چگونگی روند اجرا
بنا بر این گزارش، در سند راهبرد ملی پژوهش و آموزش عالی قرآنی، شورای توسعه فرهنگ قرآنی وظیفه سیاست‌گذاری کلان، هماهنگی کلان و نظارت کلان بر اجرای این سند را برعهده دارد. کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی رصد اجرای این سند را برعهده داشته و بازنگری‌های لازم در سند و گزارش کلان مربوطه را در فواصل زمانی مشخص به شورای توسعه فرهنگ قرآنی ارائه خواهد کرد. کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی همچنین سیاست‌گذاری اجرایی، راهبری، نظارت و تصویب برنامه‌های کلان و راهبردهای سند راهبرد ملی پژوهش و آموزش عالی قرآنی را برعهده دارد.
اعضای کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی
کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآنی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ریاست وزیر علوم، تحقیقات تشکیل می‌شود و اعضای آن عبارتند از؛ وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (رئیس کمیسیون)، معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری (دبیر کمیسیون)، معاون پژوهشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی، معاون وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نماینده نهادهای قرآنی وابسته به دفتر مقام معظم رهبری، نماینده مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، نماینده مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران، نماینده دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، صاحب نظر منتخب و مؤسسات قرآنی مردمی مؤسسات آموزشی و پژوهشی قرآنی.
برنامه اقدامات سند راهبرد ملی پژوهش و آموزش عالی قرآنی
در سند راهبرد ملی پژوهش و آموزش عالی قرآنی مواردی برنامه‌ریزی شده است که برای هر کدام متولی، همکاران، زمان‌بندی و دوره اجرا و شاخص دستیابی در نظر گرفته شده است. موارد برنامه‌ریزی به قرار زیر است:
طراحی و اعطای بورس‌های تحصیلی ویژه دانشجویان مستعد و ممتاز دیگر رشته‌ها برای ورود به رشته‌های علوم قرآنی در مقاطع ارشد و دکتری
طراحی گرایش اختصاصی با حجم و محتوای درسی متناسب با توانمندی‌های استعدادهای برتر و معادل‌سازی آن میان رشته‌های علوم قرآنی
طراحی و ارائه واحدهای قرآنی به‌عنوان واحدهای عمومی اختیاری جهت اخذ در سایر رشته‌ها
برگزاری جشنواره پژوهش‌های قرآنی ویژه اساتید و دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی
تعریف و اعطای درجه‌های پژوهشی اساتید در پژوهش‌های بین‌رشته‌ای قرآنی
ایجاد امتیاز ویژه در آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی تمامی رشته‌ها در بخش فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی مرتبط با مطالعات قرآنی
بازطراحی و به‌روزرسانی برنامه‌های درسی رشته‌های علوم قرآن و حدیث و گرایش‌های آن در مقاطع مختلف
طراحی واحدهای درسی میان‌رشته‌ای قرآنی در گروه‌های علوم انسانی و هنر
بازنگری محتوایی و افزایش کمی رشته‌های علمی کاربردی با رویکرد قرآنی
استقرار سامانه ملی هوشمند مدیریت دانش قرآنی
توسعه زیرساخت‌های نرم‌افزاری دسترسی به پایگاه‌های جهانی کتب و نشریات مرتبط
تشکیل کمیته رصد و تحلیل آخرین تحولات دانشی حوزه علوم قرآنی در منطقه و جهان و انتشار مستمر نتایج آن
ثبت ساختار و تشکیلات مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی کشور با شرح وظایف و جایگاه ساختاری مصوب در سطح ملی
طراحی سامانه ملی پایش شاخص‌های بهره‌وری نظام پژوهش و آموزش عالی
تدوین و اجرای پروژه ملی مهندسی مجدد فرآیندهای نظام پژوهش و آموزش عالی در سطح تمامی دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط
طراحی و اجرای طرح ملی مأموریت‌گرایی پژوهش و آموزش عالی قرآنی
تدوین طرح ملی رتبه‌بندی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و واحدهای پژوهشی قرآنی
طراحی و اجرای دوره‌های آموزشی ضمن خدمت علوم قرآنی ویژه مدیران و کارشناسان دستگاه‌ها
طراحی و اجرای برنامه استعدادیابی مدیران با محوریت شاخص‌های مد نظر قرآن
عقد تفاهم‌نامه مشترک آموزشی و پژوهشی بین مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی با دستگاه‌های مختلف اجرایی جهت انجام فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی قرآنی در سطح دستگاه‌ها
ایجاد تمهیدات قانونی لازم جهت حضور نمایندگان نهادهای غیردولتی قرآنی در مراجع و شوراهای تصمیم‌گیری بخش‌های مرتبط در کشور
برگزاری نشست‌های دوره‌ای نمایندگان جامعه پژوهشی قرآنی کشور با مدیران و مسئولان دستگاه‌های اجرایی کشور
تشکیل انجمن صنفی پژوهشگران قرآنی کشور
طراحی و اجرای برنامه شناسایی اولویت‌های پژوهشی دستگاه‌ها در حوزه‌های مرتبط با پژوهش‌های کاربردی قرآنی
طراحی و راه‌اندازی سایت ایده‌های کاربردی قرآنی جهت تبادل ایده‌ها بین پژوهشگران قرآنی و دستگاه‌های اجرایی در کشور
همچنین در این سند برنامه‌هایی نیز در رابطه با اقدامات مرتبط با هدف افزایش ظرفیت نظام پژوهش و آموزش عالی قرآنی در ایجاد کارآفرینی و تولید محصولات و خدمات دانش‌بنیان قرآنی گنجانده شده است.
مرکز هماهنگی توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی کشور که با کمک اساتیدی اقدام به تدوین این سند کرده است، اعلام کرده که جهت هم‌افزایی بیشتر، غنابخشی به محتوای سند و به دست آوردن اجماع ذی نفعان حوزه قرآن آماده دریافت نظرات و آرای صاحبنظران و خبرگان است و به همین منظور نسخه نهایی سند بر روی پایگاه مرکز به نشانی quran.msrt.ir قرار گرفته است و اساتید و صاحبنظران می‌توانند تا پایان همین ماه نظرات خود را به نشانی quran@msrt.ir ارسال کنند.
