توجه به معنا؛ حلقه مفقوده قاریان ایرانی/ اهتمام به تکیه کلمات عربی
کانون خبرنگاران نبأ: رئیس حوزه ارتباطات شورای عالی قرآن با بیان اینکه تلاوت قاریان باید محملی برای انتقال مفاهیم بلند وحیانی باشد، گفت: گرایش و توجه به معنا در قاریان ما دیده می‌شود اما فراگیر نیست و به نظرم حلقه مفقوده‌ای در قرائت آنان است.
محمدتقی میرزاجانی، رئیس حوزه ارتباطات شورای عالی قرآن در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، در مورد فرمایشات مقام معظم رهبری در دیدار با اساتید و قاریان قرآن تصریح کرد: تبیین بیانات معظم‌له نیاز به تأمل و دقت مضاعف و تحلیل جدی و استادانه دارد، اما آنچه به عنوان یک مخاطب و قاری در این جلسه از فرمایشات ایشان برداشت کردم را عرض می‌کنم.
وی افزود: به نظر بنده مجموعاً فرمایشات ایشان که دربردارنده یکسری نکات خیلی ظریف، دقیق و مصداقی در مورد تلاوت قرآن و قاریان قرآن بود به این نکته توجه می‌دهد که قاریان عزیز قرآن باید در تلاوت‌هایشان طوری عمل کنند و طوری تلاوت کنند که تلاوت قرآن کریم ظرفیت و محملی برای انتقال معانی و مفاهیم بلند قرآن کریم باشد. همان چیزی که به نظرم حلقه مفقوده‌ای است که در قرائت قاریان ایرانی عموماً به چشم می‌خورد. البته منحصر به قاریان ایرانی نیست بلکه تعداد زیادی از قاریان مصری نیز با این حلقه مفقوده در تلاوت مواجه هستند.
تلاوتی که رسالت خود را انجام دهد
رئیس حوزه ارتباطات شورای عالی قرآن در ادامه افزود: اگر تلاوتی که قاری عزیز ایرانی انجام می‌دهد را مستقلاً تحلیل کنیم، سر جای خود از صدای فاخر و بسیار خوش و قابل قبولی برخوردار باشد، الحان را نیز به زیبایی اجرا کند، ترکیب‌های لحنی و لحن‌های مختلف، وقف و ابتدا نیز بالاخره به‌خوبی رعایت شود، در تجوید و فصاحت نیز قابل قبول باشد، اما باز می‌بینیم سرجمع یک تلاوت در مقایسه با بعضی تلاوت‌هایی که قاریان متقدم مصری انجام دادند آنچنان نمی‌تواند بار مسئولیتی که بر دوشش هست را دنبال کند.
وی با اذعان به اینکه مخاطب قاریان در کشور کمتر می‌توانند با تلاوت وی ارتباط برقرار کنند، گفت: این همان حلقه مفقوده‌ای است که حضرت آقا بدان اشاره کردند و فرمودند که پرنفس و طولانی خواندن هنر نیست، الحان و نغمه‌هایی که استفاده می‌کنید باید با مفاهیم آیات منطبق باشد و در تلاوت قرآن باید حتماً معنامحور و مفاهیم‌محور تلاوت بکنیم. همچنین سایر نکاتی که در این فرمایشات ایشان دیده می‌شود همه ناظر به همین موضوع است.
توجه به معنا در تلاوت فراگیر نیست
میرزاجانی تصریح کرد: البته تحلیل من این است که در سال‌های اخیر این نکته مورد توجه قاریان عزیز کشور ما به ویژه قرار گرفته است. حضرت آقا این مطالب را در سخنرانی‌های چند سال قبل که مرور می‌کردم نیز بیان فرموده بودند و بعد از چند سال روی این نکته کلیدی تأکید کردند. زیرا این گرایش و توجه در قاریان ما دیده می‌شود اما فراگیر نیست. فقط بعضی از قاریان ما به نکته مهم توجه داردند و حضرت آقا نیز حتماً با یک هدف خاصی در جلسه محفل قرآنی امسال به این نکته تأکید کردند.
وی ادامه داد: امیدواریم جهت تلاوت‌ها به این سمت برود که حتی اگر مخاطب و مستمع ما معنای آیات را متوجه نشود اما از حسن سلیقه قاری عزیز در انتخاب الحان، تکیه روی فرازهایی که از فرازهای برجسته آن قطعه تلاوت هست و معنامحور خواندن بتواند این ارتباط وثیق، متقن و محکم را با مستمع و مخاطب خودش ایجاد کند.
اهتمام به تکیه کلمات عربی
این قاری ممتاز کشوری درباره راهکارهای تحقق نکات مورد اشاره مقام معظم رهبری بیان کرد: قاریان عزیز ما باید با ترجمه آیاتی که تلاوت می‌کنند، مفاهیم آیات و حتی تفاسیر آیات باید آشنا بشوند. این اجتناب‌ناپذیر است یعنی قاری ما باید بداند چه چیزی تلاوت می‌کند. حتی در مواردی بعضی از مسائل صرف و نحوی را باید آشنا باشد. فراتر از همه این‌ها (که جزء لوازم قطعی است و باید قاری نسبت به این موضوع آگاه باشد) آشنایی با تکیه کلمات را نیز اضافه کنم.
وی با بیان اینکه هر کلمه‌ای در زبان عربی، فارسی و همه زبان‌ها یک ثقلی دارد، گفت: به این ثقل‌ها اصطلاحاً به آن استرس، تکیه یا نبر می‌گویند. قاری این را باید آشنا باشد که بتواند کلمات را صحیح ادا کند و مطابق آن نبر خودش ادا کند. ملاحظه کردید افراد غیرفارس‌زبان وقتی می‌خواهند فارسی صحبت کنند بعضاً ما یک حالت خاصی داریم. چون خیلی به تکیه کلمات فارسی مسلط نیستند و یک طوری ادا می‌کنند که بعضاً برای ما پذیرفته نیست. در تلاوت نیز همینطور است. قاری باید به این نکات مجموعاً تسلط داشته باشد.
میرزاجانی افزود: فراتر از همه این‌ها حتی اگر همه این‌ها را من به عنوان یک قاری بدانم و مسلط باشم یعنی به ترجمه، تفسیر، نبر کلمات، لحن، صوت و بر همه چیز مسلط باشم اما از بن دندان معتقد نباشم و در تلاوت آیات، ارتباط لازم با صاحب آیات پیدا نکنم موفق نیستم. همه این‌ها باز یک ظواهری هست که نتیجه نهایی را نمی‌تواند داشته باشد و نهایتاً قاری ما نمی‌تواند آن طور که باید و شاید به عنوان یک مبلغ قرآنی صاحب تأثیر باشد و بالاخره تأثیر آیات کریمه را در قلب مخاطب خودش نفوذ دهد.
