موارد دخالت دولت در بازار اسلامی/ فلسفه حدیث «لاضرر»

مجتبی باقری‌ تودشکی، عضو هیئت‌علمی گروه اقتصاد دانشگاه مفید، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره حدود دخالت دولت در بازار اسلامی پرداخت و اظهار کرد: در مورد ویژگی بازار اسلامی و تفاوت آن با بازارهای متعارف از دو ناحیه شامل میزان دخالت دولت در بازار و دیگری از ناحیه خود مردمی که درآن بازار هستند می‌توان به بحث و بررسی پرداخت.

موارد دخالت دولت در بازار سرمایه‌داری و اسلامی

وی ادامه داد: از نظر دخالت دولت باید گفت که در اقتصاد سرمایه‌داری‌ و بازارهای دیگر، دولت در مواردی از جمله در هنگام شکست بازار، هنگامی‌که رقابت ناقص است، دخالت کرده و با مواردی همانند انحصار و وجود ‌آثار خارجی در بازار دخالت می‌کند.

باقری اظهار کرد: در بازارهای اسلامی هم وقتی دخالت دولت را بررسی کنیم، مشابه همین دخالت‌ها را پیدا می‌کنیم و مثلا در زمینه وجود آثار خارجی، در جایی که به خاطر تولید یا عرضه کالایی، ضرری متوجه کسی می‌شود حدیثی همانند «لاضرر» آمده و محدودیت‌هایی برای بازارهای اسلامی ایجاد شده است.

رعایت ارزش‌های اخلاقی در بازار اسلامی

عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید ادامه داد: بسیاری از موارد دخالت دولت در دو بازار اسلامی و اقتصاد متعارف مشابه است و همچنین اگر در بازار اسلامی مورادی همانند اجحاف، احتکار، کم‌فروشی و ... رخ دهد که منافع عموم مردم به خطر بیفتد شرع گفته است که دولت باید در بازار دخالت کند.

وی عنوان کرد: از جهات دیگری که مربوط به مردم است تفاوت‌هایی بین بازار اسلامی و غیراسلامی وجود دارد؛ از جمله در بازاری که مردم آن مسلمان و پایبند اصول شرعی هستند، رباخواری و غش در معامله صورت نمی‌گیرد و ارزش‌های اخلاقی رعایت می‌شود.

نهی شدید افزایش شدید قیمت‌ها در شریعت اسلام

باقری افزود: در بازار اسلامی اگر کسی از معامله مغبون شد می‌تواند معامله را بر هم بزند و کسی در این بازار به دیگری ظلم نمی‌کند، کم فروشی صورت نگرفته و هم حقوق فروشندگان در زمینه رقابت در بازار و همچنین حقوق مصرف‌کنندگان رعایت می‌شود.

وی ادامه داد: اگر در بازار اسلامی کسی قیمت را به حدی بالا ببرد که منجر به اجحاف و ظلم به دیگران شود مورد نهی شدید آیات و روایات قرار گرفته است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه مفید در پایان گفت: اینها مواردی است که مردم مسلمان باید رعایت کرده و در صورت دخالت درست دولت امورات این بازار به شکل مطلوب پیش خواهد رفت.