ویژگی‌های اخذ آزمون مطلوب از حافظان قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی: مدرس و کارشناس قرآن ضمن بیان ویژگی‌های یک آزمون مطلوب از حافظان قرآن، مهم‌ترین ایراد در امر حفظ کشورمان را نیز بیان کرد.
سیدمهدی سیف، کارشناس و مدرس قرآن کریم در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در مورد حفظ قرآن و تأثیر آزمون‌های حفظ بر افزایش کیفیت حفظ حافظان گفت: اگر آموزش‌ها روش‌مند و اثربخش باشد، مطمئناً می‌تواند آمادگی لازم را برای آزمون خوب فراهم کرده و زمینه برگزاری یک آزمون خوب را مهیا کند.
وی افزود: اگر آموزش‌ها دشوار و ناقص باشد خود به خود آزمون نیز خوب برگزار نمی‌شود و اثر سوء دارد، لذا همانطور که می‌گوییم پیشگیری بهتر از درمان است، باید زمینه‌های حفظ خوب را فراهم کرده، بعد آزمون را برگزار کنیم. نگذاریم همین‌‌گونه و باری به هر جهت، حفاظ، ضعیف تربیت شوند و به اشتباه بیفتند.
آزمون‌های حفظ باید برای حفاظ فرصت‌ساز باشند
سیف در ادامه تصریح کرد: بحث دومی که مطرح می‌شود این است که نَفس آزمون باید به صورت یک فرصت آموزشی طراحی شود، یعنی آزمون نباید صرف ارزشیابی و بازخواست از حافظ قرآن باشد، بلکه باید علاوه بر ارزشیابی، یک فرآیند بازآموزی نیز در بطن خود داشته باشد، یعنی مدل آزمون باید به گونه‌ای طراحی شود که حافظ در خلال آزمون هم یاد بگیرد، ضعف‌های خود را جبران کند و نقص حفظ خود را برطرف نمایند، چنین آزمونی سازنده خواهد بود.
این مدرس قرآن کشورمان اظهار کرد: حافظ، زمانی که در آزمون شرکت می‌کند باید احساس کند، دستاوردی داشته است نه اینکه احساس ضرر داشته باشد، برخی اوقات در آزمون‌ها تنها افرادی که نمره بالا می‌گیرند احساس پیروزی و موفقیت می‌کنند، در حالی که می‌توانیم آزمون را به گونه‌ای طراحی کنیم که حتی حافظ ضعیف نیز احساس موفقیت داشته باشد.
آموزش‌ها بازنگری و بازسازی شود
وی در ادامه با بیان اینکه آزمون‌های حفظ را براساس نوع آموزش حفاظ برنامه‌ریزی کنیم، خاطرنشان کرد: اگر به این طریق بخواهیم عمل کنیم باید آموزش‌ها بازنگری و بازسازی شود و به یک آموزش حساب شده، هدفمند و اثربخش تبدیل شود تا شاهد برگزاری یک آزمون آموزشی امیدوار کننده باشیم. باید این را نیز بدانیم که آزمون یأس‌آور و آزمونی که احساس موفقیت کردن در آن تنها برای عده محدودی باشد، نقض غرض است.
سیف در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با تأکید بر اینکه آزمونی که حافظ را مقداری افسرده بیاورد آزمون خوبی نیست، گفت: پس بنابراین باید آزمون را به گونه‌ای طراحی کنیم که حافظ قرآن به نقص‌های خود در حفظ پی ببرد، راه جبران نقص‌ها را پیدا کند و به ادامه راه امیدوار شود و البته اعتماد به نفس و قوت قلب حافظ قرآن نیز تقویت شود تا بعد از آزمون راه حفظ را جدی‌تر ادامه دهد.
آزمون‌های حفظ قرآن آموزش‌دهنده نیستند
این مدرس قرآن کشورمان در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا آزمون‌های حفظ قرآن کریم که در حال حاضر در کشور برگزار می‌شود، چنین ویژگی‌هایی دارند، افزود: خیر؛ به طور نسبی برخی ویژگی‌ها را دارند اما بسیاری از این ویژگی‌ها را نیز ندارند، چرا که بسیاری از طراحان آزمون‌ها مربی و معلم قرآن نیستند، استاد و حافظ و قاری هستند اما مربی پرورش دهنده نیستند. لذا زمان برنامه‌ریزی این جهات را مورد توجه قرار نمی‌دهند.
سیف همچنین در مورد زمینه‌هایی که برای آموزش مطلوب حفظ قرآن کریم لازم است، تصریح کرد: در آموزش باید به گونه‌ای یاد دهیم که قرآن‌آموز حتی‌المقدور درست بخواند، یعنی زمینه‌های درست خواندن را برای قرآن‌آموز فراهم کنیم. این در صورتی به دست می‌آید که ما طراحی آموزشی داشته باشیم، درس‌پژوهی کنیم و یک آموزشی طراحی کنیم که ضمن مراحلی، قرآن‌آموز قدم به قدم یادیگری‌اش قوت بگیرد و کامل شود.
وی اذعان کرد: اگر این کار را به طور منطقی و روش‌مند انجام دهیم خود به خود ناکامی، نارسایی، اشکال و اشتباهات قرآن‌آموز کم خواهد شد و یا کلاً برطرف خواهد شد. اما اگر دیده شد قرآن‌آموز بسیار به اشتباه می‌افتد یکی از علت‌های مهم آن است که برنامه آموزشی مورد استفاده، برنامه خوبی نبوده است. زمانی طرح و برنامه و روش خوبی خواهیم داشت که قرآن آموز میزان موفقیت بیشتری داشته باشد.
این مدرس قرآن کشورمان که در حاشیه آزمون سراسری حافظان قرآن مؤسسه مهد قرآن با خبرنگار ایکنا گفت‌وگو می‌کرد در مورد کیفیت حافظان شرکت کننده در این آزمون نیز گفت: برخی حفاظ خوب بودند و البته متوسط و ضعیف نیز داشتند، به اعتقاد من ایراد بزرگ آنها حفظ بدون فهم است، یعنی اغلب معنای آیه را نمی‌دانند و این باعث می‌شود حفظ ناقصی داشته باشند، همین نقص باعث خواهد شد تا حفظ زود فراموش شود و دوام کمی داشته باشد.
ویژگی حفظ جامع قرآن
سیف اظهار کرد: اگر ما حفظ را کامل و جامع انجام دهیم، یعنی قرائت آیات و معنا و مفهوم آیات حفظی به میزان کافی مورد توجه قرار دهیم، حفظ را هم روش‌مند و حساب شده انجام داده‌ایم، این باعث می‌شود حفظ ما جامع شود، یعنی قرائت، درک و فهم و حفظ در کنار هم به یک اندازه مورد توجه قرار گرفته است.
وی بیان کرد: اگر به قرائت توجه نکنیم و درک و فهم را مورد توجه قرار ندهیم و تنها به حفظ و تکرار آن بپردازیم، حفظ یک بعدی انجام خواهیم داد، از آغاز فعالیت حفظ قرآن کریم گرایش به این سمت بوده است و حفاظ اکثراً فقط حفظ می‌کنند و به قرائت کم و به مفاهیم و درک و فهم نیز کمتر از آن پرداخته می‌شود.
این مدرس در ادامه به ارائه یک پیشنهاد برای رفع این معضل پرداخت و افزود: لذا پیشنهاد من برنامه‌ریزی برای یک حفظ جامع است، حفظی که هم به قرائت بپردازد و هم درک و فهم و هم خود حفظ را مورد توجه قرار دهد که این‌گونه حفظ جامعی خواهد بود. در حفظ قرآن کریم هم و غم باید قرائت، درک و فهم و حفظ باشد که به آن آموزش جامع حفظ گفته می‌شود.
سیف خاطرنشان کرد: حفظ یک بعدی که کاری به قرائت و فهم و درک قرآن کریم نداشته باشد، چه بسا برخی اوقات حافظ را دچار ضربه کند و از لحاظ روحی روانی خسته نماید، حفظ جامع این آسیب‌ها را ندارد و در آن حافظ هرچه به پیش رود علاقه بیشتری پیدا خواهد کرد و از حفظ بیشتر لذت خواهد برد. من معتقدم بهترین روش آموزش قرآن همان حفظ جامع است، اگر ما حفظ جامع را برنامه‌ریزی کنیم در آموزش قرآن بسیار موفق خواهیم بود که این امر نیاز به توضیحات بسیار زیادی دارد.
