چرا جوانان تن به ازدواج نمی‌دهند؟/ الگو‌های فراموش شده ازدواج
گروه جامعه: الگو‌های بسیاری برای ازدواج در دین اسلام آمده است که شروع زندگی حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، نمو‌نه‌ای از آن است اما با این همه جوانان در بسیاری از موارد با داشتن شرایط مناسب هم تن به ازدواج نمی‌دهند!
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، هرروز اتفاقات بزرگ و کوچکی در زندگی ما رخ می‌دهد که هرکدام از آنها خاطره تلخ و شیرینی را در دفتر ذهن ما ثبت می‌کند. خاطراتی که لحظه لحظه آن درسی را برای ادامه و بقای زندگی، به ما می‌آموزد. در این میان گذشتگان ما با ثبت وقایع زندگی سرنوشت‌ها را به ما نشان داده‌اند؛ راه صحیح و غلط، عاقبت کار نیک و بد، مسیر‌های موفقیت و شکست و بسیاری از راه‌ها و الگوهایی که هرکدام از آنها به بهای یک عمر به راحتی در اختیار ما قرار گرفته است.
بدون شک در زندگی هر فردی یکی از مهمترین این اتفاقات و وقایعی که هر لحظه آن برای فرد خاطره است، ازدواج است؛ این اتفاق از لحظه آشنایی با همسر آینده شروع و بعد از آن با اتفاقات شیرین و تلخی که در مواقعی به پایان زندگی مشترک منجر می‌شود، ختم می‌شود.
شاید این روزها در میان خانواده‌ها، دوستان، آشنایان دیده و شنیده‌اید که می‌گویند «فلانی هنوز ازدواج نکرده، طلاق گرفت»، «بعد از چندسال عقد آخر کارشان به دادگاه رسید و جدا شدند»، «با اینکه از او خوشم نمیاد اما باهاش ازدواج می‌کنم»، «پسر خوبیه ولی نمی‌تونم باهاش ازدواج کنم»،«قصدمون برای ازدواج نبود ولی مجبور شدیم ازدواج کنیم» و بسیاری از این حر‌ف‌ها که نشان از مسائل و مشکلات بسیاری در این حوزه سرنوشت‌ساز در جامعه کنونی ما می‌دهد.
ازدواج کلمه مقدسی است که در دین مبین اسلام بارها به آن اشاره شده و از آن به عنوان کامل کننده دین یاد شده است. به همین دلیل شیوه و الگو‌های صحیح یک زندگی اسلامی مبتنی بر مهربانی، صداقت، درستکاری، پاکی، موفقیت، معنویت، سعادت، آرامش و امثال این موارد بارها در دین اسلام از طریق اعمال، رفتار و احادیث معصومین و در قرآن کریم اشاره شده است.
الگو‌های فراموش شده و بحران‌های متولد شده
یکی از چشم‌نوازترین این الگوها ازدواج حضرت علی(ع) با حضرت فاطمه(س)، است. الگویی که اگر زوج‌های جوان بخشی از آن را سرلوحه زندگی خود کنند قطعا در ادامه زندگی به موفقیت‌های بزرگی خواهند رسید. اما متاسفانه این الگوها امروزه در جامعه ما روبه فراموشی گذاشته و ازدواج‌های جوانان با سبک و روش‌های دیگری شروع و نهایتا بعد از چند ماه و یا چند سال زندگی مشترک با بحران روبه‌رو می‌شود.
هرچند تمامی ازدواج‌های رسمی کشور با قرآن و حدیث معروف نکاح پیامبر(ص) شروع می‌شود اما بعضا می‌بینیم که قبل و بعد از شروع زندگی زوج‌ها جوان ما بسیاری از اصول و عقاید اسلامی و قرآنی را رعایت نمی‌کنند و به همین خاطر یک زندگی با دوام نخواهند داشت. در همین رابطه گفت‌گویی را با حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی روحانی قوچانی، کارشناس مسائل خانواده و سبک زندگی اسلامی، داشتیم تا با معیارهای زندگی اسلامی و راهکارهای موفقیت آن و مقابله با طلاق زودرس در بین جوانان آشنا شویم.
ازدواج سنگ بنای خانواده و عامل اساسی همدلی
وی در گفت‌وگو با ایکنا، ازدواج را سنگ بنای اولیه خانواده و به عنوان عاملی اساسی برای زوجیت و همدلی دو جوان و زمینه بالندگی و پیشرفت همسران دانست و افزود: زندگی اسلامی چهار مولفه دارد که ما باید برای داشتن یک زندگی موفق به این چهار مولفه توجه ویژه‌ای داشته باشیم. این چهار مورد عبارت‌اند از انسانیت، اسلامیت، ایرانیت و جنسیت.
سبک زندگی ما با هویتمان سازگار باشد
حجت‌الاسلام روحانی قوچانی ادامه داد: اگر می‌خواهیم برای داشتن زندگی موفق و اسلامی قدم برداریم و حرکت کنیم باید با توجه به این چهار مولفه باشد. لذا اگر می‌خواهیم زندگی موفقی را شروع کنیم باید سبک زندگی ما با هویتمان سازگار باشد. بخش اعظمی از سبک زندگی حال حاضر ما از غرب گرفته شده است.
معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام
این کارشناس مسائل خانواده و سبک زندگی اسلامی ادامه داد: برای داشتن یک زندگی با دوام باید بتوانیم اسلامیت و جنسیت را حفظ کنیم و در کنار آن انسانیت و ایرانیت خود را هم در نظر بگیریم. اما معیارهای انتخاب همسر از دیدگاه اسلام و شرایطی که باید همسر دارا باشد عبارتند از داشتن ایمان، تقوا، حسن خلق، اصالت خانوادگی، توجه به کفویت و سلامت جسم و روان است.
حجت‌الاسلام روحانی قوچانی تصریح کرد: باید به ارتباطات سنتی خودمان برگردیم و در کنار حفظ آداب گذشته، فعالیت‌هایمان را با تکنولوژی و پیشرفت به صورت مدرن و در مسیر اسلامی سبک زندگی و معیارهای آن انجام دهیم.
مهمترین عوامل طلاق زودرس در بین جوانان
وی در ادامه یکی از مهمترین عوامل طلاق زودرس در بین جوانان را هجوم شبکه‌های مجازی و ماهواره‌ای به حریم خانواده‌ها دانست و خاطرنشان کرد: در عصر حاضر شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های ماهواره‌ای می‌تواند دلیلی برای تغییر نگرش به نوع ارتباطات، ازدواج و ارتباط زوجه در خارج از محیط خانه باشند که آسیب‌های جدی را در تشکیل خانوده به شکل سنتی وارد کرده است.
ارتباطات جوانان قبل از ازدواج تغییر کرده است
این کارشناس مسائل خانواده و سبک زندگی اسلامی با بیان اینکه در جامعه امروز ارتباطات جوانان قبل از ازدواج تغییرات بسیاری کرده است گفت: دسترسی دختر به پسر و پسر به دختر در فضای غیر از خانه قطعا این آسیب را وارد خواهد کرد که آنها ارتباطات غلطی را برقرار کنند و حتی درمواردی بدون درمیان گذاشتن با خانواده خواستگاری‌ها را انجام دهند.
وی تصریح کرد: این مسئله طبیعی است که دانشجویان و یا کارمندان در محیط تحصیلی و کاری برای ازدواج همدیگر را بپسندند و با هم ارتباط برقرار کنند اما مشکل اینجاست که این افراد از لحظه اول به هم دل می‌بندند و زمانی که دل به هم می‌دهند؛ درگیر عشق و احساس می‌شوند که در عشق و احساس بسیاری از اصول و الگوها نادیده گرفته می‌شود.
جوانان الگوهایی را که حجت‌الاسلام روحانی قوچانی به آنها اشاره کرد را از کجا و چگونه باید به دست آورند. چراکه در شرایط کنونی پذیرش بسیاری از الگوها برای جوانان مشکل شده است و یا آنرا دست‌نیافتنی و دور از ذهن خود می‌دانند. در همین خصوص گفت‌گویی را با حجت الاسلام و المسلمین مرتضی ادیب یزدی، استاد حوزه و دانشگاه داشتیم.
جوان‌ها در ازدواج نیازمند الگو‌های ساده هستند
ادیب یزدی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) با بیان اینکه جوان‌ها در امر ازدواج نیازمند الگو‌های ساده و در دسترس هستند،گفت: باید به جوان‌ها گفت در مورد الگوگیری به پدر ومادر خود نگاه کنند. به دختر خانم‌ها باید گفت که به مادرشان و زندگی آن نگاه کنند و پسرها هم به پدرشان و نوع زندگی آن نگاه کنند.
بهترین الگوبرای جوانان ما پدر و مادرها هستند
وی افزود: بهترین الگو برای جوانان ما پدر و مادرها هستند چرا که جوانان در دامان آنها رشد کرده و بزرگ شده‌اند. حتی در خانواده خود بنده اگر فرزندان مانند مادرشان زندگی کنند می‌توانند یک زندگی خوب داشته باشند و چراکه مادرشان اهل اسراف، تبعیض، خودنمایی نیست و اثری از چشم و هم‌چشمی در این خانواده وجود ندارد؛ لذا یک الگوی خوب برای فرزندان در مورد ازدواج پدرها و مادرها هستند.
حجت الاسلام ادیب یزدی تصریح کرد: اگر بخواهیم حد حضرت زهرا(س) و حضرت علی(ع)، را به جوانان بگوییم آنقدر بالاست که نمی‌توانیم به راحتی این کار را انجام دهیم. لذا نباید شخصیت‌هایی را که به راحتی برای جوان‌ها قابل دسترس نیست به عنوان الگوی دست یافتنی به آنها معرفی کنیم و آنها هم تا آخر عمر در حسرت اینکه به گرد آنها برسند و یا کاری را مانند آنها انجام دهند، بمانند.
الگو‌های قابل کپی برداری را به جوانان معرفی کنیم
وی خاطرنشان کرد: باید الگو‌های راحت و دم دستی را که به راحتی قابل کپی برداری است به جوانان معرفی کنیم. البته باید از طرفی هم پدر و مادرها اعمال و رفتارشان مورد تصویب دین و آیین قرار گرفته باشد. پدرو مادری که خودشان رفتار صحیح نداشته باشند قطعا نمی‌توانند الگو باشند.
بهترین الگو برای آغاز یک زندگی اصولی و اسلامی
وی بیان کرد: پدر مادری که شایسته‌اند و مورد تایید آیات و روایات هستند به زوج‌های جوان و جوانان معرفی شوند که آنها بهترین الگو برای آغاز یک زندگی اصولی و اسلامی خواهند بود و می‌توانند اسباب سعادت فرزندانشان را هم فراهم کنند.
یکی از مسائل مهمی که در این عصر شاهد آن هستیم، سستی باورها، به بهانه‌های مختلف و در جلوه‌های گوناگون برای ازدواج نکردن و در کنار آن تغییر معیارها و اولیت‌‌ها برای ازدواج کردن است. برخی تحصیل را مقدمه شغل و شغل را مقدمه روزی می‌دانند و جوانی را فدای مقدمات روزی می‌سازند و پس از خزان جوانی، تصمیم به ازدواج آسان می‌گیرند. بعضی‌ها داشتن مسکن، ماشین و امثال آن را مقدمه و اولویت‌های شروع ازدواج وزندگی مشترک می‌دانند!
ترس از طلاق عامل ازدواج نکردن جوانان
در همین خصوص گفت‌وگویی را با امان الله قرائی مقدم، جامعه شناس انجام دادیم. وی در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به چرایی اینکه جوانان با وجود اینکه شاغل هستند و بسیاری از شرایط ازدواج را دارند اما تن به ازدواج نمی‌دهند، گفت: ترس از طلاق یکی از عوامل مهم برای ازدواج نکردن جوانان امروز است.
وی ادامه داد: جوانان فکر می‌کنند اگر بعد از تحمل مخارج و احساسات و سرمایه برای شروع یک زندگی و ازدواج، به موفقیت نرسند و در نهایت طلاق حاصل شود، تمام تلاش‌هایشان بی‌نتیجه خواهد بود، لذا تن به ازدواج نمی‌دهد. وقتی در کشورساعتی 19 طلاق اتفاق می‌افتد این به معنای ترس از ازدواج است.
عوامل تاخیر ازدواج
قرایی مقدم در ادامه افزود: به طور کلی 4 عامل در جلوگیری و به تاخیر انداختن ازدواج موثر است و باعث می‌شود که سن ازدواج بالا برود. اولین عامل اقتصاد است. یک پسر باید بتواند درآمدی داشته باشد که یک زندگی در حد معمول برای یک زن و شوهر به وجود آورد. عامل دوم دانشگاه است که 4 سال ازدواج را عقب می‌اندازد که بعد از گرفتن لیسانس هم تضمینی برای پیدا شدن شغل وجود ندارد. سومین عامل سربازی است.
این جامعه شناس تصریح کرد: یکی از مهمترین مسائلی که از غرب به ایران آمده است و کم کم در حال شیوع است، تفریحات بیرون از خانه است. مثلا یک رابطه نادرست بین پسرها و دخترها شکل گرفته است. دختران که با پسران رابطه دارند نمی‌دانند چه صدمه‌ای به خود و بقیه دختران می‌زنند. وقتی یک پسر به راحتی می‌تواند یک رابطه دوستانه با یک دختر برقرار کند به فکر ازدواج با این وضع اقتصادی نمی‌افتد.
مسئولیت‌پذیری ضعیف در جوانان
وی ادامه داد: یکی دیگر از مواردی که باعث شده است جوانان تن به ازدواج ندهند، وظیفه‌مداری و مسئولیت‌پذیری ضعیف در جوانان ماست. چراکه خانواده برخلاف روستا‌ها و شهرهای کوچک که وظیفه مداری و مسئولیت پذیری با نظارت است در شهرهای بزرگ این موضوع وجود ندارد.
این جامعه‌شناس با اشاره به راه‌های تسهیل ازدواج گفت: در بسیاری از موارد تسهیل ازدواج داشتن شغل برای جوان‌هاست. تفریحات ناسالم خارج از خانه رو به روز رو به تشدید است و باید رفع شود. خوشبین بودن نسبت به ازدواج از بین رفته است. بالا رفتن آمار طلاق باعث شده جوان‌ها نسبت به ازدواج بدبین باشند. حتی خیانت‌هایی که در جامعه رواج پیدا کرده باعث بدبینی زن‌ها و مردها نسبت به یکدیگر شده است.
قرایی مقدم به مسئله طلاق نیز اشاره کرد و افزود: اگر ازدواج در سومین سال طلاق منجر نشود، خانواده آرام می‌گیرد. دو بحران در ازدواج داریم اولی 3 سال اول و دوم دوران چلچلی مردهاست. برای درست شدن این دو بحران خانم‌ها باید کمی صبر و شکیبایی به خرج دهند تا زندگی مشترک از این دوران بگذرد.
یک دختر و پسر برای اینکه ازدواج کنند باید امیدوار باشند
به گفته این جامعه شناس در همه جوامع و عصرها متکفل خانواده مرد بوده است. اما در سال‌های گذشته به دلیل آنکه امید به آینده و موفقیت در بین پسرهای ما کم و ناامیدی در بخشی از جامعه حاکم شد، احساس مسئولیت در جوان‌ها کاهش پیدا کرد؛ چرا که یک دختر و پسر برای اینکه ازدواج کنند باید امیدوار باشند.
وی با بیان اینکه در حال حاضر امنیت شغلی وجود ندارد، گفت: وقتی یک جوان لیسانس می‌گیرد باید شغلی برای او فراهم باشد که نیست در صورتی که هر روز تورم زیاد می‌شود.
هنجارها و ارزش‌ها کمرنگ شده
قرایی مقدم تعهد را یکی از مهم ترین ابزارهای اعتماد در بین زوج‌های جوان دانست و بیان کرد: در جامعه امروز هنجارها و ارزش‌ها کمرنگ شده، هنجارها فرو ریخته و حرمت‌ها شکسته است. تعهد به اخلاقیات و تربیت افراد بستگی دارد. معنویات در بخشی از جوان‌های ما متاسفانه ضعیف است، بنابراین پایبندی به اصول، اخلاقیات، اعتقاد به آداب، رسوم و سنت‌ها در آنها ضعیف شده و خانواده‌ها، مسئولان رادیو، تلویزیون، دانشگاه، آموزش و پرورش و... مقصر اصلی و مستقیم آن هستند.
از صحبت‌های امان الله قرائی مقدم و دیگران این برداشت می‌شود که برای داشتن یک زندگی صحیح باید به آموزه‌های اسلامی برگردیم و در آن صورت است که می‌توان یک زندگی سالم را تجربه کرد. ازدواج از نظر اسلام پیمان مقدسی است که با توجه به معیارهای دینی و آموزه‌های اسلامی موجب کسب کمالات معنوی، عفت و پاک دامنی، احساس مسئولیت، آرامش و امنیت خاطر، تولید و بقای نسل انسانی، سلامت و امنیت اجتماعی، تقویت و تثبیت صفات جنسی و باعث بروز استعدادها و توانایی‌های بالقوه می‌شود.
از آموزه‌های دینی و تحقیقات تجربی اندیشمندان می‌توان فهمید که در ازدواج، علاوه بر بلوغ جنسی، بلوغ اجتماعی، عقلی و عاطفی تا حد قابل قبولی نیاز است. بهترین زمان برای ازدواج دختران و پسران، اوایل جوانی است و این مقطع سنی برای بیشتر افراد که شرایط ازدواج را دارا هستند مناسب است.
کوتاه سخن این که ازدواج در اسلام مشمول قوانین آسمانی و رهبری پیامبران و راهنمایان بسیاری قرار گرفته است که الگو کاملی برای شروع زندگی هستند. پس باید با عمل به فرامین الهی و الگوگیری از رفتار و عمل معصومین و بزرگان دین در ایجاد، بقا و طهارت نسل، تکمیل و تکامل، مودت و صفا و از همه بالاتر، انجام وظیفه الهی تلاش کرد.
