دین‌گریزی در شبکه‌های اجتماعی چگونه اتفاق می‌افتد؟
کانون خبرنگاران نبأ: فردی که عمیقا دیندار نیست در مواجهه با شبهات مطرح شده دچار بی‌اعتمادی شده و به این می‌اندیشد که باید از آن دین خارج و به دین دیگری پناه ببرد؛ دین‌گریزی در شبکه‌های مجازی به این صورت اتفاق می‌افتد.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، شبکه‌های مجازی اجتماعی امروزه به حدی گسترده شده‌اند که زندگی اقشار مختلف جامعه را تحت تأثیر قرار داده‌اند و تغییرات زیادی در زندگی خصوصی و اجتماعی کاربران به‌وجود آورده است البته یک قشر از این افراد که امروزه در کشور جزء فعال‌ترین قشرها در شبکه‌های اجتماعی زنان خانه‌دار هستند.
شبکه‌های مجازی وایبر، تویتر، فرند فید، واتساپ، تانگو، لاین، ایستا‌گرام، تلگرام، وی‌چت، اسیو، فیس بوک، اورکات که این نرم‌افزارها امروزه وقت و زمان زیادی را از افراد جامعه‌می‌گیرند بخصوص قشر جوان اعم از دختران و پسران و کسانیکه اوقات فراغت بیشتری دارند.
ضرورت پر رنگ‌کردن آموزه‌های اسلامی در بطن جامعه
آموزش مهارت درست زندگی در مقاطع مختلف تحصیلی دانش‌آموزان و پر رنگ‌کردن آموزه‌های اسلامی و قرآنی در بطن جامعه بخشی از موارد مهمی است که امروزه باید مورد توجه مسئولان قرار داشته باشد.
جاذبه‌های عشق‌های مجازی و دروغین
روی صندلی در پارک منتظر آمدنمان نشسته بود، غرق در افکارش بود، وقتی نزدیکش شدیم دستم را به سویش دراز کردم و سلام کردم، سرش را بلند کرد و دست داد؛ غم زیادی در چشمانش دیده می‌شد، شعله خشم در وجودش زبانه می‌کشید؛ خودش را با نام شراره معرفی کرد، از ظاهرش مشخص بود از طبقه مرفه جامعه است؛ می‌گفت دو سال و نیم است که در شبکه‌های مجازی عضو شده و طی این مدت با افراد بسیاری ارتباط برقرار کرده است.
وی ادامه داد: دراین ارتباطات از زندگی واقعی خودم دور شدم و به این دنیای مجازی وابسته شوم و با دوستانی از طریق این دنیا آشنا شدم که پایم را وارد محافل و پارتی‌های غیر اصولی کرد و کم کم از زندگی خانوادگی‌ام و از فرزندانم دور شدم. بعد از مدتی طلاق گرفتم، که باعث طرد شدن از فامیل و دور‌شدن از تمام آشنایانم شد. در حال حاضر در پارک‌ها و خوابگاه‌ها دختران زندگی می‌کنم و از شغل‌های کاذب برای امرار معاشم استفاده می‌کنم.
مریم 43 ساله یکی از کاربران شبکه‌های مجازی نیز از تجربه خود در شبکه‌های اجتماعی سخن گفت و اظهار کرد: فعالیت بیش از حد در این شبکه‌ها جو خانواده ما رو از حالت صمیمیت قبل دور کرد.
وی دلیل این امر را آشنایی با آقایانی که خواستاردوستی بودند، عنوان کرد و تصریح کرد: البته شخصیتی که این افراد از خود بروز می‌دادند با خود واقعی‌شان متفاوت بود، مجذوب عشق‌های مجازی و دروغینشان شدم و فکر می‌کردم واقعا عاشقم است وحدود سه میلیون تومان در طی چند دفعه برایشان دادم. بعد از آن متوجه عشق دروغینش شدم.
مزایای شبکه‌های اجتماعی
امکان عبور از مرزهای جغرافیایی و آشنایی با افراد و جوامعی که دارای فرهنگهای مختلف و متفاوت هستند، انتشار اخبار و اطلاعات سریع‌تر و آزادانه‌تر که این خود باعث بالا رفتن قدرت تحلیل در بین کاربران می شود.
همچنین از جنبه تبلیغی، توسعه اخلاقیات و ارزش‌های انسانی می‌توان در امر مشارکت‌های اجتماعی از ظرفیت یکپارچگی شبکه های اجتماعی بهره برد و با توجه به سرعت این شبکه های های اجتماعی می‌توان در امر آموزش و فرایند آموزشی و ایجاد ارتباط شبانه روزی بین اساتید و دانش پژوهان با فضایی که همواره با صداقت و صمیمیت و اعتماد بوجود آورد.
پیامدهای منفی شبکه‌های اجتماعی
پیامدهای منفی شبکه‌های اجتماعی به‌علت عدم امکان شناسایی هویت واقعی اعضا و عدم امکان کنترل محتوای تولید شده توسط کاربران این شبکه‌های اجتماعی، افراد و گروه‌ها با دید مغرضانه و هدف‌های از پیش تعیین شده که با شیوه‌های مخصوص به خود، اقدام به تبلیغات ضد دینی و حمله به اعتقادات مذهبی می‌نمایند. هدف اصلی گردانندگان این شبکه‌ها، دین‌زدایی و حمله به مقدسات از طریق در اختیار قرار دادن امکاناتی برای به اشتراک‌گذاری تصاویرو ویدئوهای شخصی است. اینگونه این جامعه مجازی را همانند جامعه واقعی نشان می‌دهند در صورتی‌که نمی‌تواند جایگزین جامعه واقعی گردد بلکه بعنوان تسهیل کننده تجارب اجتماعی عمل خواهد کرد. هر شبکه اجتماعی دارای فرهنگ و ارتباطات خاصی که شامل: تکیه کلام، اصطلاحات مخصوص، رفتارها و تیپ‌های شخصیتی خاص و ظاهری و ... است. در نتیجه می‌توان با پیوستن به این اجتماعات، در دنیای واقعی نیز از روابط اجتماعی بهتری با دیگران و سایر شهروندان جامعه واقعی برخوردار شویم.
شبکه‌های اجتماعی صحنه نمایش هویت‌های خود ساخته افراد هستند
هویت در اجتماعات مجازی در مسیر فرا ملیتی پیش رفته است و این هویت ملّی در جامعه اطلاعاتی به دلیل حضور در اجتماعات مجازی به شدت تهدید می‌شود و این کاربران مجازی در این اجتماعات حداقل در یک مورد مشترکند؛ آن‌هم هویتی که خود خواستار نشان دادن آن به دیگر کاربران هستند، نه آنچه که واقعیت هست، این هویت متغییرو ناپایدار بوده و منافع مقطعی در حوزه‌های متفاوت افراد را دور هم جمع می‌کنند.
به گفته کارشناسان خصوصیت این شبکه‌های مجازی، فردگرایی و به‌وجود آمدن حیطه خصوصی در برابر جمع و حوزه عمومی است. کاربر با وجود اینکه با طیف وسیعی از دیگر کاربران در ارتباط است و در زمینه‌های مختلف، علایق خود را به اشتراک می‌گذارد و با هویت جدید به این ارتباطات مجازی ادامه می‌دهد؛ اما باز هم تنهاست!
آسیب‌های روانی شبکه‌های مجازی
در شبکه‌های مجازی چون ارتباطات بصورت متنی و نوشتاری است کیفیت ارتباطات فضای واقعی را ندارد وبه تدریج باعث کم‌رنگ شدن ارتباطات اجتماعی و عواطف درونی افراد می‌شود که به هیچ عنوان نمی‌توانند این احساسات درونی را در کنش متقابل به‌راحتی انتقال دهند.
آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی در زندگی های مشترک
پیوند زناشویی از مهم‌ترین مقدسات ادیان است که حفظ و پاسداشت آن مستلزم رعایت اصول و حفظ حریم خانواده است، بایدی که در حضور در شبکه های اجتماعی خدشته دار شده و بعضا قبح ارتباط با نامحرم در آن ریخته می شود؛ حریمی که افراد در فضای حقیقی برای آن ارزش قائل بودند با حضور دائم در این فضا نسبت به متزلزل ساختن آن اعلام امادگی می کنند.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که استفاده بیش از این شبکه‌ها، میزان ترشح آدرنالین و برخی هورمون‌ها را افزایش می‌دهد و همین مسئله زمینه اعتیاد به این فضای اینترنتی عمومی را تشدید می‌کند و کاربر عادی را در یک سیکل معیوب استفاده و احساس نیاز می اندازد.
میزان اثر گذاری این شبکه‌ها روی سیستم هورمونی بدن بسیار گسترده‌تر از تاثیرات حضور در اینترنت می‌باشد آمار نشان می‌دهد که در سال 2000 میلادی دوازده ثانیه حضور در اینترنت باعث ترشح آدرنالین ولی این در سال 2014 به هشت ثانیه رسیده است.
عدم مدیریت زمان کاربران شبکه های اجتماعی
در مطالعات جدید مشخص شده است که پنچ تا 10 درصد از اعضای این شبکه‌ها از نظر فیزیکی قادر به کنترل و مدیریت زمان حضور خود در دنیای اینترنتی نیستند و یک دهم کسانیکه در شبکه‌های اجتماعی حضور دارند نمی‌توانند این مسئله را کنترل کنند که چقدر از زمان خود را باید به این پلتفرمها اختصاص دهند و چگونه باید به‌حضور آنلاین خود پایان بدهند.
براساس یافته‌های جدید مشخص شده است که سیستم عصبی معتادان به این شبکه‌ها برای دریافت و درک اتفاقات پیرامون‌شان تغییر پیدا می‌کند و داده‌هایی که از هر اتفاق و رویداد به مغز این افراد می‌رسد با واقعیت متناقض است.
دین‌گریزی در شبکه‌های اجتماعی چگونه اتفاق می‌افتد؟
حجت الاسلام عابدینی در رابطه با اینکه چه کسانی بیش از بقیه وارد این شبکه‌ها شده و در معرض اعتیاد به این شبکه‌ها قرار می‌گیرند گفت: کسانیکه دارای اختلالات روحی و روانی نسبتاً شدید هستند بیش از دیگران در معرض آسیب‌های چنین شبکه‌هایی قرار می‌گیرند زیرا یک فرد یا کاربر سالم در شبکه‌های اجتماعی نامناسب نمی‌تواند پایدار بماند؛ چون اساساً استفاده نادرست از اینگونه شبکه‌های اجتماعی برای افراد مشکل‌داراست تا افراد سالم؛ فرض کنیم در دنیای مجازی یک سری شبهات و مطالبی مطرح می‌شود و فردی که عمیقا دیندار نیست با آن شبهات مواجه می‌شود و با دیدن چند شبهه دچار احساسی می‌شود که نسبت به دین خود بی‌اعتماد شده و به این می‌اندیشد که باید از آن دین خارج و به دین دیگری پناه ببرد؛ دین‌گریزی در شبکه‌های مجازی به این صورت اتفاق می‌افتد و کاربران به خاطر خلأ مسائل درونی در وجودشان به دنبال دین دیگری می‌گردند و این شبکه‌ها هم به همین خاطر دست به دینداری مرضی می‌زنند تا کاربران را به سمت و سویی که خود در نظردارند و هدف‌شان است، ببرند.
آموزش تفکر نقاد در روند تربیت دینی فرزندان
این روانشناس در رابطه با راهکار جبران آفت‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی گفت: برای جبران آفت‌های موجود در شبکه‌های اجتماعی می‌توان از جنبه‌های متفاوت، قضیه آسیب‌های اجتماعی را از بین برد و اساسا ما با چند ریزه‌کاری که در عمل هم پیچیده نیست، می‌توانیم به جبران این آفت‌های موجود بپردازیم؛ عامل اول مهارت‌های زندگیست یعنی پدر به فرزندش بیاموزد هر آنچه که به تو آموختند، نپذیر بلکه در آن مورد به تفحص و جستجو بپرداز تا به واقعیت آن موضوع پی ببری، ما با این مقایسه موارد مختلف به فرزندانمان تفکر نقاد را آموزش می‌دهیم، او باید برای اثبات وجود هر چیزی در واقعیت به تفحص و تحقیق بپردازد تا پی به وجود درست آن ببرد مثال اگر به تو می‌گویند خداست تو نباید بپذیری بلکه با تحقیق به این نکته برسی یا اگر امام حسین(ع) را می‌گویند آدم خوبی است اول تحقیق و بررسی کن بعد از آن نکته به درستی کلام پی می‌بری که ما با این وسیله تحقیق کردن، دینداری صحیح و اصولی را به فرزندمان می‌آموزیم.
چگونگی ایجاد یک رابطه اجتماعی سالم
حجت الاسلام عابدینی ادامه داد: حال اگر دینداری را با یک فرایند دیالکتیکی نه فرایندی که با زور و خشم و ناراحتی همراه است، به فرزندمان بیاموزیم، آنها با دیدن چند فیلم در شبکه‌های اجتماعی به راه‌های نامناسب کشیده نمی‌شوند چرا که آن فیلم‌ها را با شأن و اصالت و منزلتشان می‌سنجند و سازکار و درست نمی‌بینند و به دنبال آن نمی‌روند؛ راهکار دوم احیای سنت‌های گذشته است که می‌توان با احیای عرف‌ها و سنت‌های گذشته و پر رنگ کردن آن در زندگی مدرنیزه و ترویج این سنت‌ها در خانواده‌ها روابط بدون هزینه‌ای را ایجاد کنیم؛ با ایجاد یک فرهنگ روان و ساده در جامعه انسانی می‌توانیم یک رابطه اجتماعی سالم داشته باشیم؛ بدون اینکه از فضای داخلی‌مان دور شده و یا فاصله بگیریم به همان نسبت نزدیک و نزدیکتر می‌شویم و یکپارچگی و اتحاد را در میان خود پر رنگ کرده و به ثبوت برسانیم، در حالیکه در فرهنگ غرب عدم یکپارچگی وجود دارد و افراد هر کدام به تنهایی و برای خود زندگی می‌کنند.
سادگی و صمیمت روابط حقیقی عامل کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌شود
فاطمه کریم‌نژاد، مشاوره خانواده دراین خصوص بیان کرد: در حقیقت دیوارهای فرهنگ پذیری ما نفوذ پذیر شده است. اینگونه کاربران ما هر چه را که می بینند دوست دارند در زندگی خصوصی خود داشته باشند. این انتظارات و توقعات بی‌جا از همسر، سر‌آغاز بحران در زندگی او می شود این کمبود امکانات چه از نظر اقتصادی، چه از نظر اجتماعی وعاطفی واحساسی باعث اختلافات می شود. حال اگر این احساسات را ابراز نکند باز هم از بعد روحی و روانی دچار افسردگی و ناکامی می شود.
چگونگی اطلاع رسانی صحیح در جامعه در برابراهداف شبکه های مجازی
وی در ادامه بیان کرد: باید فضای آموزشی و تفریحی را در جامعه بیشتر کرد، فضاهایی برای ابراز احساسات، تخلیه هیجانات درونی، بیان مشکلات روحی و روانی و مشکلات زناشویی ایجاد شود تا ارتباطات چهره به چهره بیشتر شود. استفاده از رسانه‌های جمعی داخلی و آگاه کردن مردم از مشکلات بعدی آن و استفاده درست شبکه‌های اجتماعی را به عموم آموزش دهند.
گزارش نبا حاکی است که ایجاد و راه‌اندازی شبکه‌های اجتماعی سالم، مفید، ارائه آموزش، فرهنگ‌‌سازی، داشتن نظارت کارشناسانه و مستمر بر فضای جامعه‌های مجازی از جمله اصولی است که برای حضور در شبکه های اجتماعی باید بر حفظ آن ها حرکت کرد.
معصومه هرمزیان
