از حصر آمبولانس‌ها تا نگهداری اجساد شهدا در یخچا‌ل‌های صندوقی

صلاح‌الدین دلشاد، فوق تخصص جراحی اطفال و رئیس هیئت پزشکی حج سال 1366، (سال کشتار حجاج ایرانی به دست آل سعود) که شاهد عینی ماجرای کشتار حجاج ایرانی بوده است، علی رغم اندوه فراوانی که یادآوری و بیان خاطرات جمعه سیاه زائران در حج 66 برای وی به وجود آورد، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) به تشریح واقعه کشتار زائران ایرانی در مکه مکرمه پرداخت.

وی گفت: روز جمعه، ششم مردادماه سال 66 و چند روز قبل از آغاز حرکت حجاج به عرفات طبق هر سال زائران ایرانی در حال انجام مراسم برائت از مشرکان و دعوت مسلمانان به وحدت بودند.

شعارهایی که به مذاق آل سعود خوش نیامد

وی شعار «یا ایها المسلمون اتحدوا اتحدوا» و «مرگ بر اسرائیل» را شعارهای اصلی زائران ایرانی عنوان کرد و گفت: ظاهراً این شعارها خوشایند دولت سعودی نبود و چندین سال بود که تلاش می‌کرد جلوی این راهپیمایی را بگیرد و در سال 66 علی رغم اینکه اجازه داده بود حجاج مراسم برائت از مشرکان خود را برگزار کنند، اما نزدیک هزار نفر از نیروهای پلیس و ارتش را مستقر در مسیر راهپیمایی به زائران کرده بود.

زائران با گلوله، اسلحه سرد، باتوم و حتی سنگ مورد حمله قرار گرفتند

دلشاد با اشاره به اینکه زائران با انواع اسلحه از گلوله، باتوم و اسلحه سرد گرفته تا اجسام سنگین مانند سنگ مورد حمله قرار گرفتند، گفت: حدود 300 تا 350 نفر زائر ایرانی در این حادثه شهید شدند. البته از زائران سایر کشورها نیز در این حادثه کشته شدند که آمار آن را عربستان اعلام نکرد و حدود پنج هزار نفر زائر نیز مجروح شدند.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا شرایط حاکم در مکه نشان می داد که عربستان برای انجام این حمله از قبل برنامه‌ریزی کرده است؟ گفت: چندین مسئله نشان می داد که آل سعود از قبل این برنامه ریزی را انجام داده بود. یکی اینکه در مسیر راهپیمایی آمبولانس هایی مستقر کرده بودند که سال های قبل دیده نمی شد ولی این آمبولانس ها در لحظه حادثه نه دارای راننده بود و نه امدادگر، از سوی دیگر نیروهای مسلح مستقر در مسیر بسیار بیشتر از سال‌های قبل بود.

از ساختمان بر سر زائران کولر پرت کردند!

وی ادامه داد: در سال های قبل هم نیروهای پلیس دو طرف راهپیمایان می ایستادند تا زائران سایر کشورهای به این زائران نپیوندند اما در این سال تعداد نیروهای مسلح چندین برابر بود. همچنین خانه های اطراف راهپیمایی از سوی افراد مشکوک اجاره شده بود و از بالای این ساختمان ها بر روی زائران چیزهای مختلف می‌ریختند و آنها را زخمی می کردند و حتی یک کولر بر سر زائران انداخته بودند.

حضور 1800 کادر درمانی برای 180 هزار حاجی ایرانی

دلشاد به حضور 180 هزار زائر ایرانی در حج تمتع سال 66 اشاره و عنوان کرد: در آن سال‌ها وضعیت خدمات پزشکی در حج حتی بهتر از اکنون بود. در آن زمان یک بیمارستان مجهز با چندین اتاق عمل متعلق به خودمان داشتیم و 12 بخش CCU و 12 درمانگاه نیز در مکه داشتیم و در کل هزار و 800 کادر پزشکی به حج اعزام شده بود.

زائران گروه گروه محاصره و مورد ضرب و شتم قرار گرفتند

وی ادامه داد: من خودم در میان راهپیمایان بودند یک مرتبه دیدم راهپیمایی متوقف و موج مجروحان به سمت عقب در حال حرکت است. یکی از مجروحان را دیدم که نصف صورت وی از بین رفته بود؛ این مجروح را به سمت یکی از آمبولانس ها بردم اما آمبولانس‌ها خالی بود تا اینکه یکی از پزشکان ایرانی را دیدم و مجروح را به وی سپردم؛ (بعدها جسد این زائر را که به بیمارستان سعودی برده شده بود اما مورد مراقبت مناسب قرار نگرفته بود تحویل گرفتیم!) بعد دیدم که در حال محاصره شدن هستیم من خودم را از جمعیت جدا کرده به سمت یک تپه رفتم و شاهد این صحنه بودم که چگونه زائران را گروه گروه محاصره کرده و آنها را با باتوم مورد ضرب و شتم قرار می دادند.

آمبولانس های ایرانی حصر پلیس را شکسته و وارد صحنه جنایت شدند

دلشاد افزود: به زحمت خودم را به بیمارستان ایران در مکه رساندم و به آمبولانس های ایرانی دستور دادم به سمت محل حادثه بروند اما تعدادی بازگشتند و اعلام کردند که پلیس عربستان اجازه نداد وارد محل حادثه بشوند؛ یعنی حتی پلیس عربستان از انتقال زائران مجروح به بیمارستان‌ها نیز ممانعت می کرد، تا اینکه آمبولانس های ایرانی رفته و حصر پلیس را شکسته و وارد صحنه شدند (حدود 20 آمبولانس ایرانی) و تا جایی که می توانستند مجروحان را به بیمارستان آوردند که البته تعدادی از آنها نیز در بین راه شهید شده بودند.

حمله پلیس سعودی به آمبولانس‌های ایرانی/ هیچ آمبولانسی شیشه نداشت

وی حمله پلیس عربستان به آمبولانس های ایرانی را نیز یادآور شد و گفت: در بازگشت هیچ آمبولانسی شیشه نداشت چرا که توسط پلیس عربستان مورد حمله قرار گرفته بودند، همچنین یکی از آمبولانس‌های ایرانی را نگه داشته و مجروحان را پایین آورده و می‌خواستند با چکمه های خودشان به مجروحان صدمه بزنند که امدادگران ایرانی ممانعت کرده و با مقاومت مجروحان را دوباره سوار کرده و به بیمارستان رساندند و در مدت کوتاهی بیمارستان پر از مجروح شد و اتاق های عمل همه شروع به کار کرد؛ ما همه نوع زخمی داشتیم از زخمی هایی که گلوله خورده بودند تا زخمی هایی که چاقو خورده و یا جسم سنگینی بر سرشان اصابت کرده بود و یا زیردست و پا له شده بود.

جسد شهدا را در فریزرهای صندوقی نگه داشتیم

دلشاد ادامه داد: سردخانه بیمارستان ایران در مکه برای چهار جسد جا داشت به همین دلیل مجبور شدیم فریزرهایی صندوقی خریداری کرده و جسدها را درون این فریزرها قرار دادیم البته سریع عکس شهدا را می گرفتیم و به دیوار سالن بیمارستان نصب می کردیم تا کسانی که گمشده داشتند بتوانند آنها را شناسایی کنند.

این پزشک مرکز پزشکی حج و زیارت در حج سال 66 در خصوص اقدامات عربستان برای زائران مجروح و کشته شده ایرانی گفت: سعودی ها بعد از حادثه نزدیک غروب بود که آمبولانس های خود را فعال و مجروحان و زائران شهید را با هم در آمبولانس ها بر روی هم انباشه کرده و با خود می بردند و سریع آنها را وارد سردخانه های بیمارستان‌ها می کردند یکی از پزشکان ما نیز در جمع آنها بود که هنگام گذاشتن در سردخانه به هوش آمده و می گوید که زنده است و بعد به بخش اورژانس منتقل می شود.

هر مجروح یک پلیس/ اجازه ملاقات داده نمی شد!

وی ادامه داد: بعد از این حادثه بیمارستان‌های سعودی نیز پر از مجروح شد اما برای هر مجروح یک پلیس گذاشته بودند و اجازه ملاقات نمی دادند. تا اینکه مجبور شدم تعدادی از پزشکان عرب زبان را با لباس عربی وارد بیمارستان‌های مکه کنم تا بروند و مجروحان را شناسایی کنند؛ البته برای وزیر بهداری عربستان نامه نوشتم که در این جمعه سیاه این حادثه ننگین رخ داده و اکنون هم تعداد زیادی کشته و مجروح داریم اجازه ملاقات با مجروحان به ما داده نمی شود و شهدا را هم به ما تحویل نمی دهند ما از شما می خواهیم اجازه دهید هر چه زودتر شهدا را نحویل گرفته و اجازه ملاقات با زائران مجروح را پیدا کنیم وگرنه به سازمان ملل شکایت می کنم؛ این نامه را یکی از رابطان ما (که مسلط به زبان عربی بود) پیش معاون وزیر بهداری عربستان برد که در  منا مستقربود؛ این مسئول عربستانی خیلی اظهار تأسف کرد و بر روی نامه دستور نوشت که اجازه ملاقات با زائران مجروح به ما داده شود اما وقتی این رابط می خواست خارج شود وی را دستگیر و نامه را از وی گرفتند.

دلشاد از ارسال نامه دوم به مسئولان عربستانی و متعاقب آن دریفات اجازه برای ملاقات با مجروحان سخن گفت و اظهار کرد: مجروحان این حادثه نتوانستند در آن سال اعمال حج خود را انجام دهند. ما کم کم شهدا را تحویل گرفتیم و در هفت گروه با تابوت های مخصوص به ایران بازگرداندیم و تشییع باشکوهی برای این شهدا صورت گرفت.

این شهدا را خدا گلچین کرده بود

وی با اشاره به اینکه وقتی احوالات این شهدا را خوانده یا می شنیدم فکر می کردم که این شهدا را خدا گلچین کرده است، گفت: یکی از شهدا مادر سه شهید در جزیره هرمز است و وی همیشه دعا می کرده است که خدا برای وی نیز شهادت قسمت کند تا به بچه‌های شهیدش بپیوندد.

این پزشک متعهد کشورمان که در طول مصاحبه و یادآوری خاطرات دردناک آن حادثه دچار اندوه شدید شده و اشک می‌ریخت، عنوان کرد: خداوند همه این شهدا را گلچین کرده بود که بهترین انسان ها به دست بدترین انسان‌ها به شهادت برسند.

در میان دشمن بودیم و از هیچ کس هم نمی‌توانستیم کمک بگیریم

وی ادامه داد: شرایط بسیار سختی بود به ویژه اینکه ما در میان دشمن بودیم و از هیچ کس هم نمی توانستیم کمک بگیریم ولی علی رغم این مسئله همه شهدا را پیدا کرده و تحویل گرفتیم. تعدادی از شهدا به حدی صورتشان متلاشی بود که قابل شناسایی نبودند، تقریباً نصفی از این شهدا خانم بودند، شناسایی آنها به وسیله همراهانشان و از روی لباسشان صورت گرفت؛ تعدادی هم که همراه نداشتند بعد از سفر حج خانواده های آنها را به مکه اعزام کردیم تا اعضای خانواده خود را شناسایی کنند.

درمان 5000 مجروح در درمانگاه‌ها و بیمارستان ایرانی مکه

دلشاد از درمان پنج هزار مجروح در درمانگاه‌ها و بیمارستان مکه توسط مرکز پزشکی حج و زیارت سخن گفت و عنوان کرد: ما تجهیزات کافی برای درمان این حجم عظیم مجروحان را نداشتیم به همین دلیل سریع از شهرهای مختلف به خرید تجهیزات پزشکی اقدام کردیم و فقط هیئت پزشکی حجاج کویتی بود که آمدند و اعلام کردند که حاضرند به ما کمک کنند ما هم عنوان کردیم که نیاز به تجهیزاتی مانند دارو، باند و ... داریم که چند کارتن برای ما تجهیزات پزشکی آوردند اما مقامات سعودی اقدام به دستگیری آنها کردند.

وی از عدم رسیدگی درمانی به مجروحان این حادثه در بیمارستان های مکه نیز سخن گفت و اظهار کرد: به بیماران ما خوب رسیدگی نشد و شرایط به نحوی بود که اغلب پرستاران با ما دلسوزی می کردند و حتی به ما خبر می دادند که کجا زائر ایرانی مجروح است.

دلشاد این روز را تلخ ترین روز زندگی خود عنوان کرد و گفت: بعد از سه سالی که حج تعطیل شد وقتی برای اجاره کردن بیمارستان و آمادگی درمانگاه‌ها رفتیم هر جا می رفتیم مردم عربستان ما را بغل می کردند عذرخواهی می کردند و می گفتند که ما در حق شما خیلی بدی کرده ایم و شما را به خدا ما را ببخشید.